Θεραπεία της αφασίας μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο

Η αφασία αναφέρεται στη δυσκολία κατανόησης της γλώσσας ή της ομιλίας. Αποτελεί συχνή επιπλοκή του εγκεφαλικού επεισοδίου. Σε γενικές γραμμές, η αφασία είναι μια διαταραχή στην παραγωγή, την επεξεργασία ή την κατανόηση της γλώσσας λόγω εγκεφαλικής βλάβης, συνηθέστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο. Για τους επιζώντες του εγκεφαλικού επεισοδίου που ζουν με αφασία, η θεραπεία είναι μια σημαντική πτυχή της ζωής μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο. Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τους διάφορους τύπους αφασίας.

Ποιες είναι οι γενικές αρχές της θεραπείας της αφασίας;

Αρκετές αρχές της θεραπείας έχουν αποδειχθεί σε μικρές μελέτες ότι βελτιώνουν το αποτέλεσμα της θεραπείας. Ανεξάρτητα από το είδος της θεραπείας που χρησιμοποιείται, το αποτέλεσμα είναι καλύτερο εάν αυτή γίνεται σε μεγάλες συνεδρίες σε διάστημα λίγων εβδομάδων, παρά σε μικρότερες συνεδρίες σε διάστημα πολλών εβδομάδων. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας αφασίας αυξάνεται όταν οι θεραπευτές χρησιμοποιούν πολλαπλές μορφές αισθητηριακών ερεθισμάτων. Για παράδειγμα, ακουστικά ερεθίσματα με τη μορφή μουσικής και οπτικά ερεθίσματα με τη μορφή εικόνων και σχεδίων χρησιμοποιούνται συνήθως κατά τη διάρκεια συνεδριών θεραπείας αφασίας. Η σταδιακή αύξηση της δυσκολίας των γλωσσικών ασκήσεων που κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης θεραπευτικής συνεδρίας βελτιώνει το αποτέλεσμα. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένες γνωστές μορφές θεραπείας της αφασίας.

1. Γνωστική γλωσσολογική θεραπεία

Αυτή η μορφή θεραπείας δίνει έμφαση στα συναισθηματικά συστατικά της γλώσσας. Για παράδειγμα, ορισμένες ασκήσεις απαιτούν από τους ασθενείς να ερμηνεύουν τα χαρακτηριστικά των διαφορετικών συναισθηματικών τόνων της φωνής. Άλλες τους ζητούν να περιγράψουν το νόημα ιδιαίτερα περιγραφικών λέξεων ή όρων όπως η λέξη “ευτυχισμένος”. Αυτές οι ασκήσεις βοηθούν τους ασθενείς να εξασκήσουν τις δεξιότητες κατανόησης, ενώ παράλληλα εστιάζουν στην κατανόηση των συναισθηματικών συνιστωσών της γλώσσας.

2. Προγραμματισμένη προσομοίωση

Αυτός ο τύπος θεραπείας χρησιμοποιεί πολλαπλές αισθητηριακές μεθόδους, συμπεριλαμβανομένων εικόνων και μουσικής, οι οποίες εισάγονται με σταδιακή εξέλιξη από το εύκολο στο δύσκολο.

3. Θεραπεία διέγερσης – διευκόλυνσης

Αυτή η μορφή θεραπείας αφασίας επικεντρώνεται κυρίως σε μια γραμματική δομή καθώς και στο νόημα των λέξεων και των προτάσεων. Μία από τις βασικές παραδοχές αυτού του τύπου θεραπείας είναι ότι η βελτίωση των γλωσσικών δεξιοτήτων επιτυγχάνεται καλύτερα με την επανάληψη.

4. Ομαδική θεραπεία

Αυτός ο τύπος θεραπείας παρέχει ένα κοινωνικό πλαίσιο στους ασθενείς να εξασκούν τις επικοινωνιακές δεξιότητες που έχουν μάθει κατά τη διάρκεια ατομικών θεραπευτικών συνεδριών, ενώ παράλληλα λαμβάνουν σημαντική ανατροφοδότηση από τους θεραπευτές και άλλα άτομα με αφασία. Οι στρατηγικές οικογενειακής θεραπείας έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα, ενώ παράλληλα διευκολύνουν την επικοινωνία των αφασικών με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

5. PACE (Προώθηση της επικοινωνιακής αποτελεσματικότητας των αφασικών)

Πρόκειται για μια από τις πιο γνωστές μορφές πραγματιστικής θεραπείας, μια μορφή θεραπείας αφασίας που προωθεί τη βελτίωση της επικοινωνίας χρησιμοποιώντας τη συζήτηση ως εργαλείο μάθησης. Οι συνεδρίες της θεραπείας PACE περιλαμβάνουν συνήθως μια ενστικτώδη συζήτηση μεταξύ του θεραπευτή και του ασθενούς. Προκειμένου να τονωθεί η αυθόρμητη επικοινωνία, αυτός ο τύπος θεραπείας χρησιμοποιεί σχέδια, εικόνες και άλλα οπτικά διεγερτικά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται από τον ασθενή για να δημιουργήσει ιδέες που θα επικοινωνηθούν κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Ο θεραπευτής και ο ασθενής εναλλάσσονται για να μεταφέρουν τις ιδέες τους. Η δυσκολία των υλικών που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία συνομιλίας αυξάνεται σταδιακά. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν οποιοδήποτε μέσο επικοινωνίας κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, γεγονός που επιτρέπει στον θεραπευτή να ανακαλύψει επικοινωνιακές δεξιότητες που πρέπει να ενισχυθούν στον ασθενή. Ο θεραπευτής επικοινωνεί με τον ασθενή μιμούμενος τα μέσα επικοινωνίας με τα οποία ο ασθενής αισθάνεται πιο άνετα.

6. Φαρμακοθεραπεία

Πρόκειται για μια νέα προσέγγιση στη θεραπεία της αφασίας και η αποτελεσματικότητά της δεν έχει ακόμη αποδειχθεί. Ο κατάλογος των φαρμάκων που έχουν δοκιμαστεί μέχρι στιγμής περιλαμβάνει την πιρακετάμη, τη διφαιναλάδα, την πιριμπεντίλη, τη βρωμοκρυπτίνη, την ιδεβενόνη και τη δεξτράνη, τη δονεζεπίλη, τις αμφεταμίνες και διάφορα αντικαταθλιπτικά. Αν και τα στοιχεία δεν είναι πολύ ισχυρά, φαίνεται ότι τουλάχιστον η δονεζεπίλη, η πιριμπεδίλη και οι αμφεταμίνες μπορεί να έχουν κάποιο βαθμό αποτελεσματικότητας στη θεραπεία της αφασίας. Η τελευταία φαίνεται να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την ενίσχυση των οφελών της παραδοσιακής, μη φαρμακευτικής θεραπείας, καθώς ορισμένες μελέτες έχουν δείξει καλύτερη έκβαση της θεραπείας όταν οι ασθενείς λαμβάνουν αμφεταμίνες πριν από τις θεραπευτικές συνεδρίες.

7. Διακρανιακή μαγνητική διέγερση (TMS)

Αν και αυτή η μέθοδος θεραπείας χρησιμοποιείται σπάνια, η αποτελεσματικότητά της βρίσκεται υπό εντατική διερεύνηση. Η TMS συνίσταται στη στόχευση ενός μαγνήτη απευθείας σε ένα τμήμα του εγκεφάλου το οποίο θεωρείται ότι εμποδίζει την ανάκτηση της γλώσσας μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Καταστέλλοντας τη λειτουργία αυτού του τμήματος του εγκεφάλου, ενισχύεται η αποκατάσταση. Ο τύπος μαγνητικής θεραπείας που έχει δοκιμαστεί στην αποκατάσταση της αφασίας είναι η “αργή και επαναλαμβανόμενη” εκδοχή της TMS. Μερικές μικρές μελέτες είχαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα, αλλά χρειάζεται ακόμη μια μεγάλη, καλά ελεγχόμενη μελέτη για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα αυτής της μορφής θεραπείας.