Τι είναι η υπερλεξία; Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που μπορούν να διαβάσουν εξαιρετικά καλά για την ηλικία τους! Τα παιδάκια αυτά μπορεί να είναι είτε πολύ ταλαντούχα, είτε να έχουν όμως κάποια μαθησιακή διαταραχή, όπως η υπερλεξία.

Τι είναι όμως η υπερλεξία;

Η υπερλεξία παρατηρείται όταν ένα παιδί μπορεί να διαβάσει σε επίπεδα εξαιρετικά καλύτερα από το μέσο παιδί της ηλικίας του. Ένα παιδί με υπερλεξία μπορεί να προφέρει και να διαβάσει λέξεις πολύ γρήγορα, ωστόσο δεν καταλαβαίνει ούτε κατανοεί τα περισσότερα από αυτά που διαβάζει.

Η διαφορά με τα παιδιά που τυχαίνει απλά να είναι ταλαντούχα στο διάβασμα, ένα παιδί που έχει υπερλεξία, έχει επικοινωνιακές δεξιότητες και ομιλία πολύ κατώτερη από το μέσο παιδί της ηλικίας του. 

Είναι συνήθως δύσκολο για τους γονείς και τους δασκάλους να αναγνωρίσουν την διαφορά μεταξύ ενός ταλαντούχου αναγνώστη, ενός παιδιού με υπερλεξία και ενός υπερλεξία που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού.

Ποια είναι τα σημάδια ότι το παιδί μου έχει υπερλεξία;

• Αναπτυξιακή διαταραχή. Τα παιδιά που έχουν υπερλεξία είναι πολύ πιθανό να έχουν κάποια αναπτυξιακή διαταραχή, όπως αυτές που επηρεάζουν την ομιλία ή την επικοινωνία με άλλα παιδιά της ηλικίας τους, ενώ είναι πιθανό να έχουν και συμπεριφορικά προβλήματα.
  
• Κατανόηση σε μικρότερο επίπεδο από το φυσιολογικό. Παρόλο που τα παιδιά με αυτήν την πάθηση έχουν εξαιρετικές ικανότητες στην ανάγνωση, πάσχουν στην κατανόηση και τις ικανότητες εκμάθησης. Δεν είναι επίσης ανοιχτά σε αλλαγές, προτιμούν να επαναλαμβάνουν συνέχεια την ίδια δραστηριότητα.
• Μαθαίνουν πολύ γρήγορα. Τα παιδιά αυτά μαθαίνουν να διαβάζουν πολύ γρήγορα και μπορεί να είναι και αυτοδίδακτα, επαναλαμβάνοντας συνέχεια λέξεις που βλέπουν ή ακούν.
• Αγαπούν τα βιβλία. Παιδιά με αυτήν την πάθηση αγαπούν τα βιβλία και, γενικά, υλικό το οποίο μπορούν να διαβάσουν, περισσότερο από άλλα παιχνίδια. Συχνά λένε φωναχτά την ορθογραφία μιας λέξης ή τους αρέσει να την γράφουν στον αέρα με τα δάχτυλά τους. Συνήθως τα παιδιά αυτά αγαπούν τις λέξεις και τα γράμματα, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις παιδιών που τους αρέσουν και οι αριθμοί.

Αν το παιδί σας αναπτύσσει κάποιο από αυτά τα χαρακτηριστικά, είναι πολύ πιθανό να έχει υπερλεξία, ενώ αν και τα τέσσερα αυτά χαρακτηριστικά είναι απόντα από το παιδί σας, οι πιθανότητες είναι πως δεν είναι υπερλεξικό.

Σχετίζεται η υπερλεξία με τον αυτισμό;

Παρόλο που οι περισσότερες επιστημονικές πηγές αναφέρουν ότι η πάθηση αυτή ακολουθεί πάντα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού ή κάποιας αναπτυξιακής διαταραχής, υπάρχουν και έρευνες που αποδεικνύουν ότι υπάρχουν περιπτώσεις που αυτό δεν ισχύει. Παρόλο που ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό των παιδιών με υπερλεξία ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, ένα αρκετά μικρό ποσοστό παιδιών με αυτισμό φαίνεται να έχουν υπερλεξία.

Τα παιδιά με αυτισμό συχνά αγαπούν τις λέξεις, τα γράμματα και τους αριθμούς. Τα περισσότερα παιδιά με υπερλεξία αναπτύσσουν τις ικανότητες ανάγνωσης τους πριν την ηλικία των 5 ετών και συνήθως από τα 2 μέχρι τα 4 έτη. Υπάρχουν ωστόσο και εξαιρετικές περιπτώσεις που παιδάκια 1,5 ετών ξεκινούν να διαβάζουν.

Πώς γίνεται η διάγνωση και ποιες οι θεραπευτικές προσεγγίσεις;

Η υπερλεξία είναι μία πολυδιάστατη πάθηση, η οποία συνήθως συνοδεύει αναπτυξιακές διαταραχές και αυτισμό. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος διάγνωσης της υπερλεξίας αυτής καθεαυτής, αξιολογούνται τα συμπτώματα και οι διαταραχές που μπορεί να εμφανίσει το παιδί όπως μεγαλώνει. Μπορεί να χρειαστεί να κάνει κάποια τεστ για να μπορέσει ο παιδίατρος να αξιολογήσει πιο εύκολα την κατάσταση του παιδιού. Φυσικά, αν έχετε την υποψία ότι το παιδί σας μπορεί να έχει υπερλεξία, είναι σημαντικό να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρο σας όσο το δυνατόν συντομότερα, ώστε να αρχίσει η παρακολούθηση του παιδιού. Όσο το δυνατόν γρηγορότερα γίνει η διάγνωση τόσο πιο εύκολα και γρήγορα θα μπορέσει και το περιβάλλον του παιδιού να προσαρμοστεί στις ανάγκες του. Ωστόσο παραμένει πάντα η πιθανότητα το παιδί σας να είναι απλά εξαιρετικά ταλαντούχο στην ανάγνωση από μία πολύ μικρή ηλικία.

Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που ακολουθούνται συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η εργοθεραπεία, η λογοθεραπεία και η εφαρμοσμένη συμπεριφορική ανάλυση που βασίζεται στο παιχνίδι, μεταξύ άλλων. Βρείτε την κατάλληλη ομάδα θεραπευτών που θα σας εμπνεύσει εμπιστοσύνη, αλλά που θα εμπνεύσει και εμπιστοσύνη στο ίδιο το παιδί, ώστε να νιώσει ασφάλεια και να ανέβει η αυτοπεποίθησή του.