Τι είναι τα εμβόλια και πώς δρουν στον οργανισμό;

Ποιοι τρόποι ανοσοποίησης υπάρχουν;

Όταν ένας υγιής οργανισμός μολυνθεί για πρώτη φορά από ένα παθογόνο μικρόβιο είναι ευάλωτος σε αυτό-τουλάχιστον μέχρι να ενεργοποιήσει τους φυσικούς τους μηχανισμούς άμυνας και να το καταπολεμήσει! Ένας οργανισμός όμως είναι δυνατό να ανοσοποιηθεί και με άλλες βιολογικές μεθόδους. Η ανοσοποίηση αυτή μπορεί να συμβεί με δύο τρόπους, με την ενεργητική ή την παθητική ανοσία. Κατά την ενεργητική ανοσοποίηση χορηγούνται στον οργανισμό ουσίες που έχει αντιγονική και ανοσοποιητική ικανότητα χωρίς όμως να έχουν παθογόνο δράση. Με αυτόν τον τρόπο ο οργανισμός διεγείρεται, παράγει εξειδικευμένα αντισώματα αλλά και λεμφοκύτταρα μνήμης που θα τον προστατεύουν σε επόμενη επαφή του με το αντιγόνο αυτό. Ο τεχνητός τρόπος ενεργητικής ανοσοποίησης που προστατεύει για πολλά χρόνια τον οργανισμό μας δεν είναι άλλος από τα εμβόλια. Για την παθητική ανοσοποίηση χρησιμοποιούνται έτοιμα αντισώματα που χορηγούνται στον οργανισμό. Τεχνητός τρόπος παθητικής ανοσοποίησης είναι ο ορός, όπως ο αντιτετανικός ορός για παράδειγμα. Ο ορός αποτελεί επείγον προστατευτικό, θεραπευτικό ή/και προληπτικό μέσο για την αποφυγή λοιμώξεως, η δράση του είναι άμεση, αλλά παροδική, διότι τα αντισώματα καταστρέφονται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Ο φυσικός τρόπος παθητικής ανοσίας είναι ο θηλασμός, όπου η μητέρα διαμέσου του μητρικού γάλακτος περνάει έτοιμα αντισώματα στο νεογνό.

Τι είναι τα εμβόλια;

Τα εμβόλια είναι ουσίες που εισάγονται στον οργανισμό προκαλώντας την ενεργητική ανοσοποίησή του. Οι δύο βασικές ιδιότητες των εμβολίων είναι :

• Να έχουν καλή αντιγονική και ανοσοποιητική ικανότητα
• Να μην προκαλούν βλάβες στον οργανισμό

Τα εμβόλια ανάλογα με το τι περιέχουν διακρίνονται σε:

• μη μικροβιακά (περιέχουν τοξίνες ή άλλα προϊόντα του μικροβίου)
• μικροβιακά (περιέχουν κύτταρα του μικροβίου)

ενώ ανάλογα με τον τρόπο χορήγησής τους διακρίνονται σε:

• παρεντερικά (χορηγούνται κυρίως υποδόρια)
• στοματεμβόλια (χορηγούνται από το στόμα)

Ποιες ομάδες εμβολίων χρησιμοποιούνται στον προφυλακτικό εμβολιασμό;

Στον προφυλακτικό εμβολιασμό χρησιμοποιούνται οι κάτωθι ομάδες:

• εμβόλια που περιέχουν εξασθενημένους μικροοργανισμούς: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν εμβόλια που περιέχουν εξασθενημένα μικρόβια, με άλλα λόγια μικρόβια των οποίων η λοιμογόνος δράση τους έχει εξασθενήσει είτε με χημικά είτε με φυσικά μέσα (θερμότητα κλπ). Τέτοια μικρόβια κυρίως παράγονται για την προφύλαξη νοσημάτων που προκαλούνται από ιούς.
• εμβόλια που περιέχουν νεκρά μικρόβια: Για την παραγωγή των εμβολίων αυτών μικρόβια νεκρώνονται με διάφορους τρόπους και χρησιμοποιούνται κυρίως για νοσήματα που προκαλούνται από βακτήρια (πχ τύφου, χολέρας, κοκκύτη).
• εμβόλια που περιέχουν ατοξίνες: οι ατοξίνες παραλαμβάνονται από τις εξωτοξίνες που εκκρίνουν ορισμένα βακτήρια και προκαλούν προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι ατοξίνες των εμβολίων δεν είναι τοξικές, διατηρούν όμως αντιγονική και ανοσοποιητική ικανότητα. Εμβόλια που περιέχουν ατοξίνες είναι το αντιτετανικό και το αντιφθεριδικό.