Αλφάλφα: Τι είναι και γιατί αξίζει να είναι μέρος της διατροφή μας;

Τα φύτρα από τους σπόρους διαφόρων φυτών καταναλώνονται ευρύτατα στις μέρες μας παγκοσμίως, λόγω των ευεργετικών ιδιοτήτων που παρουσιάζουν για την υγεία. Το αλφάλφα (alfalfa), γνωστό και ως μηδική ή πολυετές τριφύλλι, είναι ένα από τα φυτά του οποίου τα φύτρα χρησιμοποιούνται παραδοσιακά, εδώ και πολλά χρόνια, ως βότανο για την αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων.

Τι είναι το αλφάλφα;

Το αλφάλφα (επιστημονική ονομασία Medicago sativa) είναι ένα πολυετές φυτό, το οποίο ανήκει στην οικογένεια των ψυχανθών. Εμφανισιακά μοιάζει με το τριφύλλι αλλά μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 60 με 90 εκατοστά. Ευδοκιμεί σε εύκρατα κλίματα και καλλιεργείται κυρίως στις χώρες της Μεσογείου. Κατά την ανθοφορία παρουσιάζει μικρά μωβ άνθη, ενώ ο κάθε καρπός του περιέχει 10-20 σπόρους.

Πώς χρησιμοποιείται το αλφάλφα;

Το αλφάλφα ή αλλιώς μηδική, καλλιεργείται κυρίως για τη χρήση του ως ζωοτροφή από τα αρχαία χρόνια. Συγκεκριμένα, κατά τη συγκομιδή του το αλφάλφα αφού πρώτα αποξηραθεί στο χωράφι, στη συνέχεια δεματοποιείται και έτσι σε μορφή σανού χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή. Μπορεί επίσης να αλεσθεί σε μορφή χοντρής σκόνης, αλλά και να εμπλουτιστεί με δημητριακά και άλλα συμπληρώματα διατροφής πριν τη χορήγησή του στα ζώα.

Οι φρέσκοι νεαροί βλαστοί (φύτρα) του αλφάλφα χρησιμοποιούνται παραδοσιακά και στη διατροφή των ανθρώπων, ως γαρνιτούρα σε σαλάτες και άλλα τρόφιμα, για τις διάφορες ευεργετικές ιδιότητες που φαίνεται να έχουν στην υγεία. Αποτελούν επίσης πηγή βιταμινών Α,C, E και Κ, αλλά και μετάλλων, όπως το ασβέστιο, το κάλιο, ο φώσφορος και ο σίδηρος.

Ποιες είναι οι ευεργετικές ιδιότητες του αλφάλφα;

Παρόλο που το αλφάλφα χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια παραδοσιακά για την αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν τη χρήση του για καμία από αυτές τις περιπτώσεις, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η συμβουλή του παρόχου υγειονομικής περίθαλψης πριν την οποιαδήποτε χρήση του φυτού αυτού.

Μερικές από τις ευεργετικές ιδιότητες του αλφάλφα που έχουν αναφερθεί είναι οι εξής:

• Μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα

Ορισμένες μελέτες σε ζώα έχουν δείξει πως η κατανάλωση αλφάλφα συνεισφέρει στη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα τους. Στην περίπτωση ανθρώπων που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, φαίνεται πως η θετική αυτή δράση μπορεί να οφείλεται στις φυσικές αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχουν τα φύτρα του αλφάλφα, οι οποίες παρεμποδίζουν τη δράση των πρωτογενών ενζύμων που υδρολύουν υδατάνθρακες σε απλά σάκχαρα. Ωστόσο, είναι απαραίτητη η περαιτέρω μελέτη για τη χρήση του σε ιατρικό επίπεδο.

• Μείωση της υψηλής χοληστερόλης

Η χορήγηση συμπληρωμάτων αλφάλφα φαίνεται πως μπορεί να μειώσει την υψηλή χοληστερόλη σε άτομα που πάσχουν από αυτή και επομένως να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης αθηροσκλήρωσης και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων που σχετίζονται με αυτή.

• Αύξηση παραγωγής μητρικού γάλακτος κατά το θηλασμό

Αναφορές υπάρχουν για συνεισφορά του αλφάλφα στην αύξηση της παραγωγής μητρικού γάλακτος κατά την περίοδο του θηλασμού, χωρίς όμως να υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να το επιβεβαιώνουν. Διάφορα αλκαλοειδή, όπως η σταχυδρίνη και η L-ομοσταχυδρίνη, που βρίσκονται στους σπόρους του αλφάλφα θεωρείται πως ίσως είναι υπεύθυνα για αυτή τη δράση του.

• Αντιμετώπιση διαταραχών της εμμήνου ρύσεως

Όπως και στην περίπτωση της πιθανής γαλακτογόνου δράσης του αλφάλφα, έτσι και η προαγωγή της εμμήνου ρύσεως φαίνεται πως μπορεί να σχετίζεται με τα αλκαλοειδή που περιέχονται στους σπόρους του, όπως η σταχυδρίνη και η L-ομοσταχυδρίνη.

• Διουρητική δράση
• Θεραπεία γαστρεντερικών διαταραχών
• Αντιμετώπιση άσθματος και αλλεργιών
• Αντιμετώπιση προβλημάτων του θυρεοειδούς

Υπάρχουν πιθανές παρενέργειες από την κατανάλωση του αλφάλφα;

Το αλφάλφα θεωρείται ασφαλές όταν λαμβάνεται από υγιή άτομα και φαίνεται να ενισχύει ορισμένες λειτουργίες που ανοσοποιητικού συστήματος. Ωστόσο, έγκυες ή θηλάζουσες μητέρες θα πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση αλφάλφα χωρίς τη συμβουλή του γιατρού τους, καθώς επίσης και άτομα που πάσχουν από λύκο και αρθρίτιδα.

Μελέτες έχουν δείξει πως η L-καναβανίνη, ένα μη πρωτεϊνογόνο αμινοξύ που περιέχεται στους σπόρους και στα φύτρα του αλφάλφα, μπορεί να επιδεινώσει την ήδη υπάρχουσα αυτοάνοση νόσο του λύκου, σε άτομα που πάσχουν από αυτή. Άτομα με αρθρίτιδα πρέπει επίσης να αποφεύγουν την κατανάλωση αλφάλφα λόγω της υψηλής περιεκτικότητας που αυτό έχει σε πουρίνες.

Η κατανάλωση φυτρών αλφάλφα έχει συνδεθεί επίσης με ορισμένες περιπτώσεις τροφικής δηλητηρίασης, που οφείλονται σε λοίμωξη από E.coli και Salmonella. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων διάρροιας και αιμολυτικού ουραιμικού συνδρόμου (HUS). Η βελτίωση του τρόπου επεξεργασίας και ο σωστός καθαρισμός του αλφάλφα πριν την κατανάλωσή του συμβάλλουν στη μείωση αυτού του κινδύνου.

Με ποια φάρμακα μπορεί να αλληλοεπιδράσει το αλφάλφα;

Το αλφάλφα μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών χαπιών, γι’ αυτό άτομα που το χρησιμοποιούν θα πρέπει ίσως να λάβουν κάποια πρόσθετη μορφή αντισύλληψης.

Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη Κ, το αλφάλφα μπορεί να μειώσει την αντιπηκτική δράση φαρμάκων, όπως η βαρφαρίνη. Άτομα που λαμβάνουν τέτοια φαρμακευτική αγωγή συνιστάται να συμβουλευτούν το γιατρό τους για το πότε και πως μπορούν να καταναλώνουν το αλφάλφα.

Τέλος, λόγω της πιθανής δράσης του αλφάλφα στη μείωση του σακχάρου στο αίμα, άτομα που παίρνουν φάρμακα για το σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή, διότι τα επίπεδα της γλυκόζης τους μπορεί να μειωθούν υπερβολικά κατά τη χρήση του αλφάλφα.