Τι μας διδάσκει η πανδημία;

Τι μας έχει διδάξει η πανδημία; Μπορούμε να βασιστούμε στην προθυμία μας για πιο υγιή ζωή;

Εάν η πανδημία COVID-19, μας έχει διδάξει κάτι, είναι ότι οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να αλλάξουν εδραιωμένες συμπεριφορές όταν είναι μεγάλη ανάγκη. Ποιος από εμάς θα σκεφτόταν, ότι το 2020 θα αναγκαζόμασταν να εφαρμόσουμε μια πρακτική που ενδεχομένως δεν είχαμε ακούσει ποτέ πιο πριν, όπως η κοινωνική απόσταση; Παρόλο που δεν είχαμε ιδέα για πανδημικές πρακτικές πριν από μόλις τρεις μήνες, έχουμε υιοθετήσει αυτήν τη νέα συνήθεια, για να αποφύγουμε τη διάδοση του ιού. Τι γίνεται όμως με άλλες ανθυγιεινές συμπεριφορές που απειλούν τη ζωή μας;

Την 1η Ιανουαρίου 2020, ορισμένοι από εμάς βάλαμε τους κλασικούς στόχους τις Πρωτοχρονιάς. Είπαμε ότι θα τρώμε λιγότερο ανθυγιεινά, θα χάσουμε βάρος, θα ασκούμαστε περισσότερο, θα πίνουμε λιγότερο αλκοόλ, θα σταματήσουμε να καπνίζουμε κλπ. Θα καταφέρουμε άραγε να κάνουμε συνήθεια αυτές τις υγιείς συμπεριφορές ή απλά θα παραμείνουν ανέφικτοι στόχοι;

Πως θα καταφέρετε να κάνετε συνήθεια υγιείς συμπεριφορές;

Μετάβαση από την σκέψη στην αλλαγή συμπεριφοράς

Οι ψυχολόγοι και οι επαγγελματίες για την αντιμετώπιση του εθισμού, χρησιμοποιούν ένα τυπικό μοντέλο αλλαγής συμπεριφοράς, για να κατανοήσουν το πώς μετακινούνται οι άνθρωποι από την σκέψης στην πράξη. Το μοντέλο αυτό ακολουθεί τα εξής στάδια αλλαγής:

• Προετοιμασία («Η ζωή είναι σύντομη – δεν χρειάζεται να αλλάξω τίποτα»)
• Στοχασμός («Υποθέτω ότι πρέπει να κάνω μια αλλαγή»)
• Προετοιμασία («Σύντομα θα κάνω αυτήν την αλλαγή. Αυτός είναι ο στόχο μου»)
• Δράση («Το έχω κάνει. Ελπίζω ότι μπορώ να το συνεχίσω»)
• Συντήρηση («Μπορώ να το κάνω για όσο χρονικό διάστημα χρειάζεται. Θα συνεχίσω να το κάνω»)
• Συνέχιση ή τερματισμός («Θα σκεφτώ ή θα συμβουλευτώ κάποιον ειδικό για να αποφασίσω αν θα σταματήσω να το κάνω ή αν θα συνεχίσω)

Αυτά λοιπόν τα στάδια, αντικατοπτρίζουν τον τρόπο που σκέφτεται κάποιος καθώς μεταβαίνει από την σκέψη στην πράξη και όπως μαρτυρούν οι άδειοι δρόμοι σε πολλά μέρη του κόσμου, οι άνθρωποι κατάφεραν σε μικρό χρονικό διάστημα να μεταβούν από το στάδιο της προετοιμασίας στο στάδιο στης συντήρησης, σε ότι αφορά την κοινωνική απόσταση. Οι ειδικοί μάλιστα, τονίζουν πως ο αριθμός των νεκρών από την COVID-19, θα ήταν πολύ μεγαλύτερος αν μέναμε στην προετοιμασία και τον στοχασμό, όσο μεγάλος και αν ακούγεται ήδη ο αριθμός σήμερα.

Η πανδημία είναι ο μόνος κίνδυνος που απειλεί την υγεία και τη ζωή μας;

Αν το καλοσκεφτούμε, αν και όλη μας η προσοχή σήμερα έχει στραφεί προς την πανδημία, ο κορωνοϊός δεν είναι ο μόνος κίνδυνος που απειλεί την υγεία και τη ζωή μας. Διαταραχές που απορρέουν από τον τρόπο ζωής μας, όπως η παχυσαρκία, η υπέρταση, ο εθισμός και η βία αποτελούν μεγαλύτερους κινδύνους από ότι η πανδημίας, σύμφωνα με στοιχεία.

Γιατί όμως οι άνθρωποι δεν κάνουν σχεδόν τίποτα για να απομακρυνθούν από αυτές τις κακίες συνήθειες, ενώ τώρα με την πανδημία, από την μια μέρα στην άλλη κατάφεραν αν εφαρμόσουν κοινωνικές αποστάσεις; Τι μας διδάσκει τελικά η πανδημία;

Όλος παράδοξος, αυτή τη στιγμή παρατηρείται μια συσπείρωση των ανθρώπων, ενάντια σε ένα αόρατο εχθρό που για να τον νικήσουμε πρέπει να αλλάξουμε κάποιες συμπεριφορές, να περιορίσουμε την κοινωνικότητα μας και να μείνουμε σπίτι όσο γίνεται περισσότερο. Και βλέπουμε, ότι τελικά μπορούμε να το καταφέρουμε και το καταφέραμε. Τι είναι όμως εκείνο που μας κρατά πίσω από το να αλλάξουμε και εκείνες τις συμπεριφορές που προκαλούν άλλες ασθένειες; Γιατί σε συλλογικό επίπεδο μπορούμε, αλλά σε ατομικό επίπεδο αδυνατούμε;  Σκεφτείτε λίγο, γιατί ένας καπνιστής δεν σταματά το κάπνισμα παραμόνο αν διαγνωστεί με καρκίνο του πνεύμονα; Γιατί ορισμένοι αλκοολικοί δεν σταματούν να πίνουν μέχρι να διαγνωστούν με ίκτερο, που προκαλείται από ηπατική αλκοολική νόσο τελικού σταδίου; Μήπως τελικά οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται την δύναμη που έχουν μέσα τους και την αναγνωρίζουν μόνο όταν έχουν κάποιο συγκεκριμένο «εχθρό»; Η δύναμη όμως υπάρχει. Πάντα υπήρχε. Το ζήτημα είναι να την αξιοποιούμε, για πρόληψη, για θεραπεία, για την γενική μας υγεία.

Αν από σήμερα όλοι αντιλαμβανόμασταν τη δύναμη που έχουμε μέσα μας και υιοθετούσαμε συμπεριφορές, όπως η άσκηση, η σωστή και υγιεινή διατροφή, η διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ, αυτές οι πολύ πιο επικίνδυνες ασθένειες από τον κορωνοϊό, θα ελαχιστοποιούνταν και εμείς θα εξασφαλίζαμε μακρύτερη ζωή με λιγότερες χρόνιες παθήσεις. Ας μην μένουμε λοιπόν στη σκέψη, η πανδημία μας αποδεικνύει ότι όταν θέλουμε μπορούμε και αφού μπορούμε ήρθε η ώρα να το κάνουμε πράξη.