Τι παρενέργεις προκαλούν τα εμβόλια κατά της COVID-19;

Ο εμβολιασμός προχωράει με ταχύ ρυθμό σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να επιτευχθεί το συντομότερο η ανοσία της αγέλης κατά του ιού SARS-CoV-2. Πλήθος κόσμου, όμως, παραμένει ακόμα σκεπτικό σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και για το αν οι παρενέργειές τους είναι πιο σοβαρές από τα οφέλη τους. Είναι όμως οι παρενέργειες τόσο σοβαρές όσο πιστεύεται;

Ως τώρα έχουν εγκριθεί και κυκλοφορούν 14 εμβόλια, εκ των οποίων κυκλοφορούν στην Ελλάδα τα εμβόλια των εταιρειών: Pfizer-BioNTech, Moderna, Oxford-AstraZeneca, Janssen (Johnson & Johnson). Τα εμβόλια των Pfizer-BioNTech και Moderna είναι mRNA εμβόλια, δηλαδή περιέχουν μέρος των “οδηγιών” του ιού για την παρασκευή μιας πρωτεΐνης που προκαλεί ανοσοαπόκριση του οργανισμού μας. Αντίθετα, τα εμβόλια των Johnson & Johnson και Oxford-AstraZeneca είναι εμβόλια ιικού φορέα, δηλαδή χρησιμοποιούν έναν άλλο, αβλαβή ιό ώστε να προκαλέσουν την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Τι παρενέργειες μπορούν να προκαλέσουν τα εμβόλια;

Η ανοσοαπόκριση του οργανισμού έγκειται στην ενεργοποίηση Τ και Β λεμφοκυττάρων, τα οποία συμμετέχουν στην άμυνα έναντι σε παθογόνα. Φυσικά, κανένα εμβόλιο δεν μπορεί να προκαλέσει τη νόσο COVID-19, όμως σε πολλές περιπτώσεις, λόγω της ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος, προκαλούνται ανεπιθύμητα συμπτώματα.

Κοινές παρενέργειες

Παρόλο που η πλειοψηφία των εμβολιασμένων έχει αναφέρει κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα μετά τον εμβολιασμό του, οι περισσότερες παρενέργειες διαρκούν μόνο μερικές μέρες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), οι συχνότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν:

• πυρετό
• κόπωση
• ναυτία
• πονοκέφαλο
• σωματικό πόνο
• ρίγη
• πόνο, πρήξιμο, φαγούρα, κοκκινίλες στην περιοχή που έγινε η εισαγωγή του εμβολίου

Αλλεργική αντίδραση και αναφυλαξία

Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, ο εμβολιαζόμενος μπορεί να έχει αλλεργική αντίδραση σε ένα από τα συστατικά που περιέχονται στο εμβόλιο. Συνέπειες της αλλεργικής αντίδρασης είναι τα εξανθήματα, πρήξιμο και αναπνευστικές επιπλοκές.

Η αναφυλαξία είναι μια ειδική περίπτωση σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης, η οποία ως τώρα έχει παρατηρηθεί σε ποσοστό λιγότερο του 0,001% των εμβολιασμένων, με τη συντριπτική πλειοψηφία να αφορά γυναίκες. Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, δύσπνοια, υπόταση και ναυτία.

Στα mRNA εμβόλια έχει παρατηρηθεί αλλεργική αντίδραση στο συστατικό πολυαιθυλενογλυκόλη, το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί ως τώρα σε εμβόλιο. Το εμβόλιο της Janssen περιέχει πολυσορβικό 80, μια παρόμοια ουσία, η οποία μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες σε ανθρώπους με ιστορικό αλλεργιών.

Οι παρενέργειες είναι συχνότερες στις γυναίκες;

Έρευνες έχουν δείξει ότι το 78,7% των παρενεργειών εμφανίζεται σε γυναίκες. Περαιτέρω έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ευθύνονται οι ορμόνες που καθορίζουν το γυναικείο φύλο, τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη. Τα οιστρογόνα επάγουν την παραγωγή περισσότερων αντισωμάτων, γεγονός που οδηγεί σε ισχυρότερη ανοσοαπόκριση.

Παρενέργειες ανά εμβόλιο

Pfizer-BioNTech, Moderna

Τα εμβόλια των Pfizer και Moderna είναι τα πρώτα εμβόλια που εφαρμόζονται σε ανθρώπους και περιέχουν τεχνολογία mRNA, συνεπώς δεν είναι ακόμα γνωστές οι μακροπρόθεσμες παρενέργειες του εμβολίου σε μοριακό επίπεδο, δηλαδή το αν μπορούν να αλλάξουν το γενετικό υλικό. Ωστόσο, πραγματοποιούνται εδώ και χρόνια έρευνες πάνω στα mRNA εμβόλια και θεωρείται απίθανο το mRNA να επηρεάσει το ανθρώπινο γενετικό υλικό, καθώς δεν μπαίνει στον πυρήνα, όπου και φυλάσσεται.

Επίσης, στους μέχρι τώρα εμβολιασμούς ανά τον κόσμο έχουν καταγραφεί 20 περιστατικά θρομβοπενίας, δηλαδή ελάττωση των αιμοπεταλίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα εμβόλια δεν έχουν επιφέρει υπογονιμότητα.

Johnson & Johnson

Τα εμβόλια της Janssen εμφανίζουν, ως τώρα, μόνο τις κοινές, ήπιες παρενέργειες.

Oxford-AstraZeneca

Παρόλο που έχουν καταγραφεί αρκετά περιστατικά θρομβώσεων που συνδέονται με το εμβόλιο της AstraZeneca, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων αποφάνθηκε ότι είναι ασφαλές και δεν αυξάνει το ρίσκο εμφάνισης θρομβώσεων, αφού τα περιστατικά που σχετίζονται με το εμβόλιο είναι λιγότερα από τα περιστατικά θρομβώσεων στον γενικό πληθυσμό. Βέβαια, σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, η θρόμβωση μπορεί να προκαλέσει θρομβοπενία.

Να κάνω το εμβόλιο κατά της COVID-19;

Αν και η οποιαδήποτε θεραπεία προκαλεί ανεπιθύμητες παρενέργειες, στην προκειμένη περίπτωση οι επιπτώσεις επισκιάζονται από τα οφέλη. Το εμβόλιο, ωστόσο, δεν προσφέρει πλήρη προστασία από τον SARS-CoV-2, επομένως είναι αναγκαία η χρήση μάσκας, το συχνό πλύσιμο των χεριών κτλ. ακόμα και μετά τον εμβολιασμό. Όμως, όλοι οι ειδικοί φορείς συνιστούν τον εμβολιασμό με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, εκτός από ορισμένες ιατρικές περιπτώσεις, και πιστεύουν πως ο μαζικός εμβολιασμός θα συνεισφέρει στον γρηγορότερο τερματισμό της πανδημίας.