Το σελήνιο μας βοηθά να κοιμηθούμε καλύτερα;

Το σελήνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο που θεωρείται απαραίτητο για το ανθρώπινο σώμα, διότι αυξάνει την αντιοξειδωτική του δράση και προστατεύει από διάφορες ασθένειες. Το εν λόγω ιχνοστοιχείο, υπάρχει στο έδαφος, το νερό και σε διάφορα τρόφιμα, όπως τα ψάρια, το συκώτι, τα πουλερικά και το σιτάρι. (Σελήνιο: Σε ποιες τροφές βρίσκεται και πόσο χρειαζόμαστε ημερησίως;)

Οι περισσότεροι άνθρωποι, στρέφονται και αρχίζουν να καταναλώνουν τροφές με σελήνιο ή να λαμβάνουν συμπληρώματα, όταν διαγνωστούν με ανεπάρκεια σεληνίου, διότι νωρίτερα αγνοούσαν τη σημαντικότητά του. Άλλοι, όντας ενημερωμένοι για τις ευεργετικές του ιδιότητες, το χρησιμοποιούν για να μειώνουν τον κίνδυνο ασθενειών, όπως η υπέρταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μια επικίνδυνη κατάσταση που ονομάζεται προεκλαμψία. (Προεκλαμψία στην εγκυμοσύνη: Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος;)

Το σελήνιο χρησιμοποιείται και για άλλες ασθένειες, για τις οποίες ωστόσο, δεν υπάρχουν βαρυσήμαντα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι πράγματι το σελήνιο μειώνει τον κίνδυνο ή βοηθά στη θεραπεία τους, όπως:

• Καρκίνος του προστάτη
• Υψηλή χοληστερίνη
• Άσθμα
• Έκζεμα
• Καρκίνος της ουροδόχου κύστης
• Καρκίνος του πνεύμονα
• Διαβήτης
• Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα
• Μη μελανωματικός καρκίνος του δέρματος
• Ψωρίαση
• Κ.α

Το σελήνιο βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου;

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από Κινέζους επιστήμονες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε σελήνιο, βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου και αυξάνει τη διάρκειά του. Δεν υπάρχουν ωστόσο, πολλές άλλες μελέτες που να υποστηρίζουν τη σχέση σεληνίου με τον καλύτερης ποιότητας ύπνο. (Σελήνιο: Γιατί είναι απαραίτητο για τον οργανισμό μας;)

Για τη μελέτη τους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από περίπου 17.000 άτομα, τα οποία συλλέχθηκαν από το 2004 μέχρι το 2011 και αφορούσαν την διατροφή των συμμετεχόντων και τη διάρκεια του ύπνου τους. Με βάση τα δεδομένα που είχαν στη διάθεσή τους, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες κατανάλωναν λιγότερο σελήνιο, από τη συνιστώμενη ημερήσια δόση, η οποία ανέρχεται στα 50 μικρογραμμάρια περίπου. Η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι η μέση πρόσληψη σεληνίου είχε άμεσα θετική σχέση με την ιδανική διάρκεια του ύπνου, η οποία κυμαίνεται από επτά μέχρι εννέα ώρες κάθε βράδυ. Τα άτομα όμως, που είχαν αυξημένο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) είχαν καλύτερα αποτελέσματα ύπνου όταν κατανάλωναν περισσότερο σελήνιο. (Ύπνος: Γιατί είναι σημαντικός και πόσες ώρες χρειαζόμαστε;)

Σύμφωνα με τη Marie-Pierre St-Onge, PhD, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Ανθρώπινης Διατροφής του Πανεπιστημίου Κολούμπια, η ανεπάρκεια σεληνίου φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου. Ως εκ τούτου, τα άτομα που λάμβαναν περισσότερο σελήνιο, είχαν καλύτερο ύπνο. Σημειώνεται ωστόσο, ότι αυτά τα άτομα, λάμβαναν απλώς τη συνιστώμενη ποσότητα και όχι μεγαλύτερη. Αυτό το εύρημα, υποδηλώνει ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι γενικότερα, πρέπει να λαμβάνουν τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα σεληνίου για να μειώσουν το ενδεχόμενο ανεπάρκειας και κατά συνέπεια το ενδεχόμενο μη ποιοτικού και επαρκή ύπνου.

Μια άλλη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε και δημοσιεύθηκε το 2023, έδειξε ότι τα αυξημένα ποσοστά ψευδαργύρου και σεληνίου στο ανθρώπινο σώμα, οδηγούν σε καλύτερο ύπνο. Βέβαια, η μελέτη αυτή βασίστηκε σε αυτοαναφορές των συμμετεχόντων, οπότε τα αποτελέσματά της δεν μπορούν να γενικευτούν. Ωστόσο, μια ακόμη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε και δημοσιεύθηκε το 2013, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μειωμένη πρόσληψη σεληνίου, βιταμίνης C, λουτεΐνης και ζεαξανθίνης, μειώνει τη διάρκεια του ύπνου. Σύμφωνα με τον Michael Grandner, PhD, διευθυντή του ερευνητικού προγράμματος ύπνου και υγείας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και πρώτος συγγραφέας της μελέτης του 2013, δεν είναι σαφές αν η πρόσληψη σεληνίου έχει θετικό αντίκτυπο στον ύπνο, διότι στη μελέτη εξετάστηκαν παράλληλα και άλλα θρεπτικά συστατικά, των οποίων ο συνδυασμός μπορεί να επηρέασε τον ύπνο. Όπως εξήγησε, ο καλύτερος ή ο χειρότερος ύπνος, μπορεί να μην είναι τελικά αποτέλεσμα μεμονωμένων θρεπτικών συστατικών, αλλά αποτέλεσμα μιας πιο υγιεινής διατροφής ή ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής γενικότερα. 

Σε κάθε περίπτωση, τα ευρήματα και των τριών μελετών που αναφέραμε πιο πάνω, συμπεριλαμβανομένης της παρούσας, δεν προτρέπουν τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν συμπληρώματα σεληνίου για να βελτιώσουν τον ύπνο τους. Αντίθετα, υποδηλώνουν ότι η καθημερινή λήψη των συνιστομένων ποσοτήτων σεληνίου, μέσω της διατροφής, ενδεχομένως να βελτιώνει τη ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου. (Ύπνος: Τι ώρα πρέπει να κοιμάστε ανάλογα με την ηλικία σας;)

Όσον αφορά τα συμπληρώματα, οι ερευνητές τονίζουν ότι το κοινό πρέπει να δείχνει τη δέουσα προσοχή και να μην λαμβάνει συμπληρώματα χωρίς την έγκριση του γιατρού του, διότι η υπερβολική λήψη συμπληρωμάτων σεληνίου μπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις, όπως οι αναπνευστικές δυσκολίες, η απώλεια μαλλιών, ο στομαχόπονος και άλλες πιο σοβαρές επιπλοκές, όπως η νεφρική ανεπάρκεια και ο θάνατος. Να υπενθυμίσουμε ότι τα συμπληρώματα διατροφής, δεν ρυθμίζονται από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων, οπότε η ασφάλειά τους είναι αμφιλεγόμενη.

Ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα σεληνίου που πρέπει να λαμβάνουν οι άνθρωποι;

Σύμφωνα με τους ειδικούς και με βάση τις τρέχουσες συστάσεις:

• Οι ενήλικες πρέπει να λαμβάνουν 50-55 μικρογραμμάρια (mcg) σεληνίου την ημέρα
• Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να λαμβάνουν 60-70 μικρογραμμάρια σεληνίου την ημέρα
• Οι γυναίκες που θηλάζουν πρέπει να λαμβάνουν 60-70 μικρογραμμάρια σεληνίου την ημέρα

Ποιες τροφές είναι πλούσιες σε σελήνιο;

Οι τροφές που είναι πλούσιες σε σελήνιο είναι οι ακόλουθες:

• Βραζιλιάνικα φιστίκια (ξηροί καρποί Βραζιλίας)
• Μοσχαρίσιο συκώτι
• Αυγά
• Καστανό ρύζι
• Σαρδέλες
• Γαρίδες
• Εμπλουτισμένα μακαρόνια
• Φασόλια
• Τόνος
• Κοτόπουλο
• Ψωμί
• Τυρί cottage

Σε ποιες παρενέργειες μπορεί να οδηγήσει η λήψη συμπληρωμάτων σεληνίου;

Τα συμπληρώματα σεληνίου μπορούν να οδηγήσουν σε διάφορες παρενέργειες, όταν λαμβάνονται σε αυξημένες δόσεις ή όταν λαμβάνονται μακροχρόνια. Τέτοιες παρενέργειες είναι οι ακόλουθες:

• Στομαχικές διαταραχές (στομαχικός ή κοιλιακός πόνος)
• Πονοκέφαλος
• Κακή αναπνοή
• Αναπνευστικές δυσκολίες
• Διάρροια
• Εξανθήματα στο σώμα
• Απώλεια μαλλιών
• Ναυτία
• Μεταλλική γεύση στο στόμα
• Ευερεθιστικότητα
• Κόπωση
• Έμετος
• Εύθραυστα νύχια
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Ανεπάρκεια οργάνων (πχ νεφρική ανεπάρκεια)
• Θάνατος

Σημειώνεται ότι η μακροχρόνια λήψη μικρότερων δόσεων σεληνίου από το κανονικό, αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη. 

Ποια άτομα δεν πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα σεληνίου;

Όπως είπαμε πιο πάνω, κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να παίρνει συμπληρώματα σεληνίου ή άλλα συμπληρώματα, χωρίς την σύμφωνη γνώμη του γιατρού του. (Συμπληρώματα διατροφής: Πόσο απαραίτητα είναι;)

Ειδικότερα για το σελήνιο, τα άτομα που δεν πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα, εκτός και αν ο γιατρός τους, τους το επιτρέψει, είναι τα άτομα με:

• Καρκίνο του δέρματος
• Υποθυρεοειδισμό
• Όσοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του δέρματος

Ποια σημάδια υποδηλώνουν ανεπάρκεια σεληνίου;

Σε γενικές γραμμές, η ανεπάρκεια σεληνίου είναι σπάνια. Σε περίπτωση, ωστόσο, που ένας άνθρωπος έχει ανεπάρκεια σεληνίου, εμφανίζονται τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Κόπωση
• Σύγχυση
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
• Μυϊκή αδυναμία
• Ζάλη
• Ανεξήγητη απώλεια μαλλιών
• Προβλήματα γονιμότητας