Τοξοπλάσμωση: Είναι τελικά οι γάτες επικίνδυνες;

Το τοξόπλασμα είναι κυρίως γνωστό λόγω των πολύ σοβαρών επιπτώσεων που μπορεί να προκαλέσει σε ένα έμβρυο και είναι ο λόγος για τον οποίο οι γάτες είχαν “κατηγορηθεί” για πολλά χρόνια με τις εγκυμονούσες να αποφεύγουν “δια ροπάλου” την επαφή μαζί τους. Η τοξοπλάσμωση λοιπόν, είναι μια ασθένεια που προκύπτει από μόλυνση με το παράσιτο Toxoplasma gondii, ένα από τα πιο κοινά παράσιτα στον κόσμο.

Η μόλυνση εμφανίζεται συνήθως με την:

• κατανάλωση μη (καλά) μαγειρεμένου μολυσμένου κρέατος
• έκθεση σε μολυσμένα κόπρανα γάτας
• μετάδοση από μητέρα σε παιδί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι που μολύνονται δεν εμφανίζουν ποτέ συμπτώματα, ορισμένοι ενδέχεται να παρουσιάσουν ορισμένα όμοια με αυτά της γρίπης ή της μονοπυρήνωσης. Για βρέφη που γεννιούνται από μολυσμένες μητέρες και για άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, η τοξοπλάσμωση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές.

Ποια είναι η συμπτωματολογία της τοξοπλάσμωσης;

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δε θα εμφανίσουν συμπτώματα και έτσι δε θα αντιληφθούν ποτέ ότι έχουν μολυνθεί. 

Ορισμένοι ωστόσο μπορούν να παρουσιάσουν τα παρακάτω:

• Πόνοι σε όλο το σώμα
• Διογκωμένοι λεμφαδένες
• Πυρετός
• Πονοκέφαλοι
• Γενικευμένη κούραση

Άνθρωποι με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ( π.χ. φορείς HIV/AIDS, ασθενείς που βρίσκονται σε χημειοθεραπεία ή ασθενείς που έχουν υποβληθεί πρόσφατα σε μεταμόσχευση κάποιου οργάνου) μπορεί να αναπτύξουν πιο σοβαρά  συμπτώματα μόλυνσης, όπως:

• Έντονους πονοκεφάλους
• Κακό συντονισμό και αποπροσανατολισμό
• Σύγχυση
• Επιληπτικές κρίσεις
• Θολή όραση που προκαλείται από σοβαρή φλεγμονή του αμφιβληστροειδούς (οφθαλμική τοξοπλάσμωση)  
• Προβλήματα  στους πνεύμονες που μπορεί να μοιάζουν με φυματίωση ή πνευμοκύστη

Εάν μία γυναίκα  μολυνθεί για πρώτη φορά λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να μεταδώσει τη λοίμωξη στο μωρό, που ονομάζεται συγγενής τοξοπλάσμωση , ακόμα κι αν η εγκυμονούσα  δεν εμφανίσει κάποιου είδους συμπτώματα.

Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί το εξής παράδοξο: Είναι περισσότερο πιθανό το μωρό να προσβληθεί από τοξοπλάσμωση εάν μολυνθεί κατά το τρίτο τρίμηνο (70% πιθανότητες)  και λιγότερο εάν μολυνθεί κατά το πρώτο τρίμηνο (15%) . Παρ’όλα αυτά, όσο νωρίτερα -κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης- συμβεί η μόλυνση, τόσο σοβαρότερες είναι οι επιπτώσεις για το έμβρυο.

Μάλιστα, πολλές  από τις πρώιμες λοιμώξεις καταλήγουν σε θνησιγένεια ή αποβολή. Τα βρέφη που επιβιώνουν είναι πιθανό να γεννηθούν με σοβαρά προβλήματα, όπως:

• Μεγαλωμένο συκώτι και σπλήνα
• Επιληπτικές κρίσεις
• Ίκτερος
• Σοβαρές λοιμώξεις των ματιών

Δυστυχώς, μόνο ένας μικρός αριθμός βρεφών που έχουν τοξοπλάσμωση εμφανίζουν συμπτώματα της νόσου κατά τη γέννηση. Συχνά, τα βρέφη που έχουν μολυνθεί δεν αναπτύσσουν συμπτώματα, μεταξύ των οποίων απώλεια ακοής, νοητική αναπηρία ή σοβαρές οφθαλμικές λοιμώξεις,μέχρι την εφηβεία τους ή και αργότερα.

Υπάρχει τρόπος να διαγνωστεί η τοξοπλάσμωση; 

Δυστυχώς, οι  περισσότερες έγκυες  δεν ελέγχονται τακτικά για τοξοπλάσμωση. Χωρίς τον ειδικό προσυμπτωματικό έλεγχο, η τοξοπλάσμωση είναι συχνά δύσκολο να διαγνωστεί επειδή  τα συμπτώματα, όταν αυτά εμφανίζονται, είναι παρόμοια με εκείνα των πιο κοινών ασθενειών, όπως της γρίπης και της μονοπυρήνωσης όπως προαναφέρθηκε.

Εάν ο γιατρός υποψιάζεται ότι υπάρχει μόλυνση, μπορεί να συστήσει να γίνουν εξετάσεις αίματος που ελέγχονται τα αντισώματα στο παράσιτο (ορολογικός έλεγχος) . Πιο συγκεκριμένα ελέγχονται τα αντισώματα IgM και IgG. Τα IgM είναι τα πρώτα αντισώματα που εμφανίζονται μετά τη μόλυνση. Μπορούν να ανιχνευτούν έως και 1 χρόνο μετά την αρχική μόλυνση. Τα IgG εμφανίζονται περίπου 2-3 εβδομάδες μετά τη μόλυνση. Η εργαστηριακή διάγνωση της αρχικής λοίμωξης προκύπτει μελετώντας τη θετικοποίηση των αντισωμάτων IgM ή στην αύξηση των IgG αντισωμάτων σε δύο διαφορετικά δείγματα σε ένα χρονικό διάστημα 2-4 εβδομάδων. Να τονιστεί πως καλό είναι η εξέταση να γίνει στο ίδιο μικροβιολογικό εργαστήριο με την ίδια μέθοδο για την αποφυγή σφαλμάτων. Αν τα αποτελέσματα που προκύπτουν θεωρηθούν αναμφίβολα, καταφεύγουμε στην ανίχνευση των IgA αντισωμάτων και ελέγχουμε τη συγγένεια των IgG, όπου αν είναι χαμηλή μας οδήγεί στο συμπέρασμα πως η μόλυνση είναι πρόσφατη.

Μπορεί να θεραπευτεί η τοξοπλάσμωση;

Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι δεν χρειάζονται θεραπεία τοξοπλάσμωσης. Αλλά εάν εμφανιστούν συμπτώματα οξείας τοξοπλάσμωσης σε ένα κατά τα άλλα υγιές άτομο ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει πυριμεθαμίνη,που χρησιμοποιείται συνήθως για την αντιμετώπιση της ελονοσίας συνήθως  σε συνδυασμό με σουλφαδιαζίνη για τη θεραπεία της τοξοπλάσμωσης και φολινικό οξύ.

Ωστόσο σε περίπτωση που η εγκυμονούσα γυναίκα μολυνθεί ή και το έμβρυο, το θεραπευτικό σχήμα μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη βδομάδα κύησης. Γενικότερα, ο γυναικολόγος πρέπει να παρακολουθεί στενά τη μητέρα και την ανάπτυξη του μωρού καθόλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για να αποφευχθούν οι συνέπειες.