Τριπλή πρόκληση: Εφηβεία, διαταραχή φάσματος αυτισμού και κατάθλιψη

Όπως γνωρίζει κάθε γονέας, η εφηβική ηλικία είναι γεμάτη με προκλήσεις, ξεκινώντας από το ακαδημαϊκό άγχος και καταλήγοντας στο άγχος των κοινωνικών σχέσεων και τις φυσικές αλλαγές λόγω της εφηβείας. Αυτό το στάδιο της ζωής, μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο για όσους έχουν διαταραχή φάσματος αυτισμού (ASD).

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες με αυτισμό είναι σχεδόν τρεις φορές πιθανότερο να αναπτύξουν κατάθλιψη, σε σχέση με τους συνομήλικους τους, που δεν έχουν αυτισμό.

Ποια είναι τα τυπικά συμπτώματα της κατάθλιψης;

Ενώ η περιστασιακή θλίψη είναι φυσιολογικό μέρος της ζωής κάθε ανθρώπου, η επίμονη θλίψη μπορεί να είναι σημάδι κατάθλιψης.

Τα κοινά συμπτώματα της κατάθλιψης ομαδοποιούνται ως εξής: πρότυπα σκέψης, αλλαγές στη συμπεριφορά και φυσικά συμπτώματα.

• Τα συνηθισμένα πρότυπα σκέψης που παρατηρούνται στην κατάθλιψη περιλαμβάνουν: την ενοχή, την απελπισία, την υπερβολική ανησυχία και τις σκέψεις θανάτου.
• Οι αλλαγές της συμπεριφοράς περιλαμβάνουν: κοινωνική απόσυρση, αυξημένη ευερεθιστότητα και μειωμένο ενδιαφέρον για διάφορες δραστηριότητες.
• Τα φυσικά συμπτώματα περιλαμβάνουν: αλλαγές στην όρεξη, προβλήματα ύπνου και μειωμένη ενέργεια.

Πώς μπορούν να αναγνωριστούν τα συμπτώματα κατάθλιψης σε ένα αυτιστικό άτομο;

Εάν κάποιος είναι αυτιστικός, η αναγνώριση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, μπορεί να είναι δύσκολη. Υπάρχουν διάφορες πτυχές της διαταραχής φάσματος αυτισμού που αλληλεπικαλύπτονται με τα συμπτώματα της κατάθλιψης, όπως η δυσκολία στον εντοπισμό και την ακριβή αναφορά της διάθεσης, περιορισμένο εύρος έκφρασης του προσώπου, προβλήματα ύπνου και κοινωνική απόσυρση.

Λόγω αυτής της αλληλοεπικάλυψης, η αξιολόγηση της κατάθλιψης, θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλούς παρατηρητές (φροντιστές που είναι γνώστες της διαταραχής φάσματος αυτισμού, εκπαιδευτικούς και παρόχους υγειονομικής περίθαλψης). Η αξιολόγηση θα πρέπει, επίσης, να λαμβάνει υπόψη την αλλαγή στη συνήθη συμπεριφορά του εφήβου. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης, συνήθως, διαρκούν για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και αντιπροσωπεύουν μια σαφή αλλαγή από την τυπική συμπεριφορά.

Ορισμένα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης που μπορεί να είναι πιο εμφανή σε αυτιστικούς εφήβους, περιλαμβάνουν την αύξηση των συμπεριφορών που σχετίζονται με τη διαταραχή φάσματος αυτισμού,  όπως ευερεθιστότητα και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.

Πολλοί αυτιστικοί έφηβοι έχουν πολύ συγκεκριμένα ενδιαφέροντα. Αυτά τα ενδιαφέροντα, κατά τη διάρκεια της κατάθλιψης μπορεί να γίνουν λιγότερο ελκυστικά ή να αλλάξουν με νοσηρό τρόπο. Για παράδειγμα, κάποιος που του αρέσει να σχεδιάζει χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων, μπορεί να αρχίσει να σχεδιάζει περισσότερους δυστυχισμένους χαρακτήρες. Μπορεί επίσης, να παρατηρηθούν κλάματα, επιθετικές συμπεριφορές και μειωμένη προθυμία για αυτοεξυπηρέτηση, όπως η άρνηση να κάνουν μπάνιο ή να φάνε.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς εάν ανησυχούν ότι το αυτιστικό παιδί τους έχει κατάθλιψη;

Εάν οι γονείς υποπτεύονται ότι το αυτιστικό έφηβο παιδί τους έχει κατάθλιψη, θα πρέπει να προσπαθήσουν να το ρωτήσουν για τη διάθεσή του. Πρέπει, ωστόσο, να ληφθεί υπόψη, ότι μερικοί αυτιστικοί έφηβοι, είναι σε θέση να πουν πώς αισθάνονται, ενώ άλλοι αντιμετωπίζουν δυσκολία. Είναι επίσης συνηθισμένο φαινόμενο, για τους αυτιστικούς εφήβους να ανταποκρίνονται λέγοντας ότι αισθάνονται πεινασμένοι, κουρασμένοι ή ότι βαριούνται.

Εάν οι γονείς εξακολουθούν να ανησυχούν για κατάθλιψη, ο παιδίατρος ή κάποιος ειδικός ψυχικής υγείας, μπορεί να πραγματοποιήσει μια πιο εμπεριστατωμένη αξιολόγηση. Είναι πολύ χρήσιμο να προετοιμάσετε τον αυτιστικό έφηβο για την αξιολόγηση, λέγοντας του ότι ο στόχος της επίσκεψης σας στον ειδικό, είναι η ανάπτυξη ενός προγράμματος θεραπείας, που θα τον βοηθήσει να αισθανθεί καλύτερα.

Μια σωστή αξιολόγηση περιλαμβάνει:

• αξιολόγηση της διάθεσης
• συζήτηση για τις πρόσφατες αλλαγές στη ζωή του εφήβου
• ανασκόπηση των προηγούμενων ιατρικών και ψυχικών καταστάσεων
• αξιολόγηση οικογενειακού ιστορικού ψυχικών ασθενειών

Επιπρόσθετα, δεδομένου ότι ορισμένα άτομα με κατάθλιψη κάνουν πολλές σκέψεις θανάτου ή επιθυμούν να αυτοκτονήσουν, είναι πολύ σημαντικό να ληφθούν υπόψη και αυτού του τύπου οι σκέψεις, έτσι ώστε η ομάδα θεραπείας σε συνεργασία με τον έφηβο και την οικογένεια του, να αποφύγει κάθε ενδεχόμενο αυτοκτονίας.

Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες για αυτιστικά άτομα που διαγιγνώσκονται με κατάθλιψη;

Σήμερα, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπείες για την κατάθλιψη. Μια ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση για την κατάθλιψη, μπορεί να αντιμετωπίσει το κοινωνικό και το εκπαιδευτικό άγχος και μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, συνεδρίες και φάρμακα.

Οι γενικές στρατηγικές που αφορούν τον τρόπο ζωής, βελτιώνουν την ανθεκτικότητα και την ψυχική ευεξία και περιλαμβάνουν: τακτική άσκηση, επαρκή ύπνο, καλή διατροφή και βοηθούν τον έφηβο να αντιμετωπίσει μια αγχωτική κατάσταση. Σημειώνεται ότι πολλοί αυτιστικοί έφηβοι αντιπαθούν την αλλαγή και ενδέχεται να αντισταθούν σε αυτές τις αλλαγές. Ωστόσο, δύο τύποι θεραπείας που αφορούν συνεδρίες συζήτησης, έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικές για τη θεραπεία της κατάθλιψης σε αυτιστικούς εφήβους.

Πρόκειται για τη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και τη συμπεριφορική ενεργοποίηση (ΒΑ).  Η συμπεριφορική θεραπεία επικεντρώνεται στην αλλαγή, των συνθηκών που δεν βοηθούν τη συμπεριφορά και τη βελτίωση της διάθεσης. Η συμπεριφορική ενεργοποίηση βελτιώνει τη διάθεση, βοηθώντας το άτομο να σχεδιάσει ευχάριστες δραστηριότητες, για να αυξήσει τις ευκαιρίες του για θετικές εμπειρίες.

Δεδομένου ότι μερικοί αυτιστικοί έφηβοι, δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως καταθλιπτικό, ενδέχεται να αντιστέκονται στις συνεδρίες συζήτησης, οπότε ο θεραπευτής μπορεί να ξεκινήσει να συνεργάζεται με τον έφηβο, ώστε να προσδιορίσουν μαζί τους σχετικούς στόχους της θεραπείας.

Επιπρόσθετα, τα φάρμακα είναι πολλές φορές χρήσιμα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες για αντικαταθλιπτικά ειδικά για κατάθλιψη αυτιστικών ατόμων. Οι αυτιστικοί έφηβοι που πάσχουν από κατάθλιψη είναι σημαντικό να ξεκινήσουν σε χαμηλές δόσεις τα αντικαταθλιπτικά, δεδομένου ότι τα άτομα αυτά έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στην επικοινωνία και λόγω των παρενεργειών μπορεί να αυξηθεί η εν λόγω δυσκολία. Με βάση αυτό, είναι σημαντικό να συνεργαστείτε με τον γιατρό, ώστε να συνεχίσετε να αυξάνετε σταδιακά τη δόση του φαρμάκου, εάν ο έφηβος σας δεν βελτιώνεται και δεν έχει παρενέργειες. Οι συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των αντικαταθλιπτικών περιλαμβάνουν: πονοκεφάλους, πεπτικά προβλήματα, αυξημένο άγχος και αλλαγές στον ύπνο ή την ενέργεια. Εάν το πρώτο αντικαταθλιπτικό δεν είναι αποτελεσματικό, τότε αξίζει να δοκιμάσετε έναν άλλο τύπο αντικαταθλιπτικού.

Συμπερασματικά

Αν και οι αυτιστικοί έφηβοι ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατάθλιψης, πρέπει να γνωρίζετε ότι πρόκειται για μια θεραπεύσιμη κατάσταση με πολλές επιλογές θεραπείας, που βοηθούν στη μείωση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων και στην αποκατάσταση της ποιότητας ζωής.