Υποκατάστατα αλατιού: Πόσο ωφέλιμα είναι;

Στο γενικότερο πνεύμα στροφής προς έναν υγιεινότερο τρόπο διατροφής, τα υποκατάστατα αλατιού έχουν γίνει αρκετά δημοφιλή. Στην πραγματικότητα αποτελούνται κατά 75% από επιτραπέζιο αλάτι και 25% από KCl, δηλαδή έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νάτριο, αν και τα οφέλη της κατανάλωσής τους έχουν ήδη αρχίσει να γνωστοποιούνται. Σύμφωνα με πρόσφατη κινέζικη έρευνα, η εναλλαγή από επιτραπέζιο αλάτι σε υποκατάστατα αλατιού μειώνει την πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου σε ανθρώπους άνω των 60 ετών με ιατρικό ιστορικό υψηλής αρτηριακής πίεσης ή προηγούμενου εγκεφαλικού.

Η έρευνα διεξήχθη στην Κίνα και συγκεκριμένα σε 600 χωριά 5 επαρχιακών περιφερειών της χώρας και απασχόλησε πάνω από 21.000 συμμετέχοντες. Από το σύνολο των συμμετεχόντων, το 72% είχε βιώσει εγκεφαλικό επεισόδιο στο παρελθόν, ενώ το 88% είχε ιστορικό υπέρτασης.

Στην πρώτη φάση της έρευνας, δόθηκαν στους συμμετέχοντες υποκατάστατα άλατος (75% NaCl και 25% KCl) και τους ζητήθηκε να τα χρησιμοποιούν στη μαγειρική αντί για κανονικό αλάτι, καθώς και να το χρησιμοποιούν με μεγαλύτερη φειδώ προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν την ποσότητα NaCl (επιτραπέζιου αλατιού) που κατανάλωναν. Στη συνέχεια, η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι η χρήση υποκατάστατων αλατιού με μικρότερη περιεκτικότητα σε χλωριούχο νάτριο (NaCl) ενέχει πολλά οφέλη για τον οργανισμό.

Βέβαια, παραμένει άλυτο το ερώτημα σχετικά με το αν η χρήση υποκατάστατων αλατιού είναι εφαρμόσιμη και ωφέλιμη σε εθνικό επίπεδο σε άλλες χώρες πέρα από την Κίνα. Σύμφωνα με ειδικούς, πρόκειται μάλλον για κάτι το ανέφικτο, καθώς η έρευνα εστίασε σε συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα, επομένως τα ευρήματα της έρευνας ενδεχομένως να μην έχουν τον ίδιο αντίκτυπο σε άλλους πληθυσμούς, πχ σε άτομα χωρίς προβλήματα υπέρτασης ή ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου. Επιπλέον, οι πληθυσμοί της κινεζικής επαρχίας διατηρούν ορισμένες διατροφικές συνήθειες που δεν μπορούν να “μεταφραστούν” με τα δεδομένα άλλων πληθυσμών στην Αμερική και την Ευρώπη. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο παρεμποδίζεται η ολική αντικατάσταση του αλατιού από υποκατάστατα στην Αμερική είναι το γεγονός ότι η πρόσληψη νατρίου δεν έγκειται στον έλεγχο των πολιτών. Για παράδειγμα, στην Κίνα τα γεύματα μαγειρεύονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από το μηδέν, ενώ στην Αμερική και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες πολλά γεύματα είναι προπαρασκευασμένα.

Πόσο ωφέλιμα είναι τα υποκατάστατα άλατος;

Καθημερινά, προσλαμβάνουμε περισσότερη ποσότητα αλατιού απ’ ό,τι συνειδητοποιούμε ακόμα και αν κάνουμε συνειδητή προσπάθεια να περιορίσουμε το αλάτι που ρίχνουμε στο φαγητό κατά το μαγείρεμα. Ωστόσο, ακόμα και ένα απλό κουλούρι περιέχει περίπου 450 mg νατρίου, δηλαδή σχεδόν το 20% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας. Συνεπώς, τα υποκατάστατα νατρίου στην προκειμένη περίπτωση δεν κάνουν σημαντική διαφορά, εκτός αν η λύση είναι η κατανάλωση μικρότερης ποσότητας αλατιού εν γένει.

Θεωρητικά, τα υποκατάστατα άλατος είναι ωφέλιμα για τον οργανισμό λόγω του ότι συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της υψηλής αρτηριακής πίεσης, όμως δεν είναι τόσο απλό, αφού η κατανάλωση καλίου προκαλεί διαφορετικής φύσης προβλήματα. Καθώς μεγαλώνουμε, οι νεφροί τείνουν να λειτουργούν με μικρότερο ρυθμό, φιλτράροντας μικρότερες ποσότητες νερού, γεγονός που επιδεινώνεται αν χρησιμοποιούμε κάλιο κατευθείαν πάνω στο φαγητό.

Εν τέλει, σύμφωνα με τους ειδικούς που κατεύθυναν την έρευνα, η λύση δεν είναι το να προσπαθεί να ελέγξει κανείς την ποσότητα νατρίου που καταναλώνει, αλλά το να αλλάξει εντελώς τον τρόπο διατροφής του, προκειμένου να μειώσει την πρόσληψη νατρίου και τα καρδιαγγειακά προβλήματα με τα οποία συνδέεται. Μια πιο υγιής επιλογή, για παράδειγμα, είναι το να αντικαταστήσει κανείς το αλάτι στο φαγητό του με μπαχαρικά που προσδίδουν εξίσου πλούσια γεύση. Φυσικά, η μετάβαση αυτή μπορεί να διαρκέσει μέχρι και μήνες, αφού οι περισσότεροι έχουμε πλέον συνηθίσει τα αλατισμένα φαγητά και τις αλμυρές σάλτσες που τα συνοδεύουν. Ένας άλλος τρόπος για να μειώσει κανείς την πρόσληψη νατρίου είναι με το να προσθέτει στα φαγητά τρόφιμα που εκ φύσεως δεν περιέχουν νάτριο, όπως φρούτα και λαχανικά, τα οποία ταυτόχρονα αυξάνουν την πρόσληψη πολλών άλλων θρεπτικών ιχνοστοιχείων. Μάλιστα, έρευνες έχουν δείξει ότι η προσθήκη φρούτων και λαχανικών σε φαγητά, σε συνδυασμό με τη μειωμένη προσθήκη αλατιού, είναι εξίσου αποτελεσματικά με τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Οι παραπάνω αλλαγές μπορεί να απαιτήσουν μήνες μέχρι να τις συνηθίσει ο οργανισμός, όμως ενέχουν ποικίλα οφέλη για την υγεία της καρδιάς και όχι μόνο.