Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) είναι ένα εργαλείο που καθορίζει ποιος άνθρωπος έχει χαμηλό, ποιος φυσιολογικό βάρος, ποιος είναι υπέρβαρος και ποιος παχύσαρκος. Οι άνθρωποι που είναι κλινικώς παχύσαρκοι έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη, εγκεφαλικού επεισοδίου, καρκίνου, και καρδιαγγειακών νοσημάτων (συννοσηρότητες).
Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) έχει ορισμένα μειονεκτήματα. Δεν λαμβάνει υπόψη το λιπώδη ιστό έναντι του μυϊκού ιστού του σώματος. Έτσι για παράδειγμα ένας αθλητής με αυξημένη μυϊκή μάζα έχει μεγαλύτερο δείκτη μάζας σώματος σε σχέση με κάποιον άνθρωπο του ίδιου ύψους που δεν ασκείται. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι ο αθλητής με την αυξημένη μυϊκή μάζα είναι παχύσαρκος.
Ας μελετήσουμε όμως τον δείκτη αυτόν πιο αναλυτικά…
Τι είναι ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ);
Ο δείκτης μάζας του σώματος (ΔΜΣ) είναι ένα εργαλείο, κατά το οποίο διαιρείται το βάρος ενός ατόμου σε κιλά (kg), με το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα (m2), για να καθοριστεί αν έχει χαμηλό σωματικό βάρος (λιποβαρής), φυσιολογικό σωματικό βάρος, αν είναι υπέρβαρος ή αν είναι παχύσαρκος.
Παρότι ο δείκτης μάζας του σώματος χρησιμοποιείται ως ιατρικό εργαλείο προσυμπτωματικού ελέγχου για την αξιολόγηση κινδύνου διαφόρων ιατρικών παθήσεων, δεν μπορεί από μόνος του να οδηγήσει σε διάγνωση. Σε συνδυασμό όμως με άλλα εργαλεία και λαμβάνοντας υπόψη και διάφορους άλλους παράγοντες, μπορεί να αξιολογήσει τον κίνδυνο που διατρέχει ένα άτομο για καταστάσεις υγείας όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, ο καρκίνος, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
Σε κάθε περίπτωση όμως, ο δείκτης μάζας του σώματος, χαρακτηρίζεται και από ορισμένα μειονεκτήματα, τα οποία τον κάνουν λιγότερο αντιπροσωπευτικό για κάποιες ομάδες ατόμων, όπως αυτό που προαναφέρθηκε ότι δεν λαμβάνει υπόψη τον λιπώδη ιστό έναντι του μυϊκού ιστού του σώματος.
Ποιος θεωρείται ο ιδανικός δείκτης μάζας του σώματος;
Ο ιδανικός δείκτης μάζας του σώματος για τους ενήλικες, κυμαίνεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, από 18,5 έως 24,9. Για τα παιδιά και τους εφήβους λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, μαζί με το ύψος και το βάρος.
Ανάλογα με τον δείκτη μάζας του σώματός του, ο κάθε άνθρωπος τοποθετείται σε μια από τις ακόλουθες κατηγορίες:
Η κατηγορία των παχύσαρκων ατόμων χωρίζεται στις εξής υποκατηγορίες:
Γιατί θεωρείται σημαντικός ο υπολογισμός του δείκτη μάζας σώματος;
Όπως είπαμε πιο πάνω, ο δείκτης μάζας σώματος είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του συνολικού σωματικού λίπους και ως εκ τούτου μπορεί να αξιολογήσει τη συνολική υγεία και τους κινδύνους που διατρέχει ένα άτομο.
Όταν ένα άτομο είναι λιποβαρή, δηλαδή όταν έχει μειωμένο σωματικό λίπος (ΔΜΣ κάτω από 18,5) διατρέχει αυξημένο κίνδυνο:
Τα άτομα με αυξημένο δείκτη μάζας σώματος (υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο:
Διευκρινίζεται ότι ένα άτομο μπορεί να έχει (ή να διατρέχει αυξημένο κίνδυνο) κάποια από τις πιο πάνω παθήσεις, χωρίς να έχει αυξημένο δείκτη μάζας σώματος. Σε αυτό τον κίνδυνο, εκτός από το σωματικό λίπος, συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες όπως:
Ο ΔΜΣ είναι πάντα αντιπροσωπευτικός του βάρους και της συνολικής υγείας;
Το τυπικό διάγραμμα του δείκτη μάζας σώματος, όπως το παρουσιάσαμε πιο πάνω, σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι αντιπροσωπευτικό και ως εκ τούτου δεν πρέπει να του δίνεται υπερβολική βαρύτητα.
Α) Μη αντιπροσωπευτικός ΔΜΣ σε ότι αφορά τον τύπο του σωματικού βάρους
Με βάση τα πιο πάνω, το τυπικό διάγραμμα του δείκτη μάζας του σώματος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για τις πιο κάτω ομάδες ανθρώπων:
Β) Μη αντιπροσωπευτικός ΔΜΣ ως εργαλείο προσυμπτωματικού ελέγχου
Ο δείκτης μάζας του σώματος έχει σε ορισμένες περιπτώσεις μη αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα και ως εργαλείο προσυμπτωματικού ελέγχου, δηλαδή όταν χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του κινδύνου που διατρέχει ένα άτομο για παθήσεις όπως ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Συγκεκριμένα:
Ο ΔΜΣ σας είναι εντός των φυσιολογικών ορίων. Για να διατηρήσετε ένα υγιές βάρος, συνεχίστε να τρώτε κανονικές μερίδες υγιεινών γευμάτων και σνακ παράλληλα με τη σωματική σας δραστηριότητα
ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΜΣ | |
---|---|
Ελιποβαρής | |
Φυσιολογικός | 18,5 – 24,99 |
Υπέρβαρος | 25,0 – 29,99 |
Παχύσαρκος | | 30,0 – 34,99 |
Παχύσαρκος || | 35,0 – 39,99 |
Παχύσαρκος ||| | >40 |
Ιδανικός ΔΜΣ ανάλογα με την ηλικία | |
---|---|
Ηλικία (έτη) | ΔΜΣ (kg/m2) |
19-24 | 19-24 |
25-34 | 20-25 |
35-44 | 21-26 |
45-54 | 22-27 |
55-64 | 23-28 |
>65 | 24-29 |
Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) έχει ορισμένα μειονεκτήματα. Δεν λαμβάνει υπόψη το λιπώδη ιστό έναντι του μυϊκού ιστού του σώματος. Έτσι για παράδειγμα ένας αθλητής με αυξημένη μυϊκή μάζα έχει μεγαλύτερο δείκτη μάζας σώματος σε σχέση με κάποιον άνθρωπο του ίδιου ύψους που δεν ασκείται. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι ο αθλητής με την αυξημένη μυϊκή μάζα είναι παχύσαρκος.