Ως ενήλικες, οι περισσότεροι από εμάς τείνουμε να ελαχιστοποιούμε τον αντίκτυπο που έχουν οι βιολογικές μας οικογένειες, ή αυτό που οι θεραπευτές αποκαλούν “οικογένεια προέλευσης“, στις καθημερινές μας επιλογές και ζωές. Όμως, η πραγματικότητα είναι ότι η οικογένεια στην οποία γεννηθήκατε και η οποία σας μεγάλωσε εξακολουθεί να παραμένει στον ενήλικο εγκέφαλό σας, επηρεάζοντας τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις και τις επιλογές σας.

Το 1953, ο D.W. Winnicott εισήγαγε για πρώτη φορά την έννοια της “αρκετά καλής μητέρας” σε ένα πρωτοποριακό βιβλίο με τίτλο Playing and Reality. Τα λόγια του άλλαξαν για πάντα τον τομέα της ψυχολογίας και της ψυχικής υγείας συνδέοντας τον τρόπο που βιώνετε τη σχέση σας με τους γονείς σας στην παιδική ηλικία με τον τρόπο που είστε ως ενήλικας. Η βασική του ιδέα ήταν ότι δεν χρειάζεστε έναν τέλειο γονέα για να γίνετε καλά. Χρειάζεται μόνο να έχετε έναν γονέα που είναι “αρκετά καλός”.

Μια ερευνητική μελέτη του 2019 από τη Susan Woodhouse διαπίστωσε ότι ένας γονέας πρέπει να τα καταφέρνει σωστά μόνο το 50% των περιπτώσεων για να είναι “αρκετά καλός” γονέας.

Τι σημαίνει συναισθηματική παραμέληση της παιδικής ηλικίας;

Η συναισθηματική παραμέληση της παιδικής ηλικίας συμβαίνει όταν οι γονείς σας παραμελούν επαρκώς τα συναισθήματα και τις συναισθηματικές σας ανάγκες. Δηλαδή:

1. δεν παρατηρούν τι αισθάνεστε
2. δεν ρωτούν για τα συναισθήματά σας
3. δεν συνδέονται μαζί σας σε συναισθηματικό επίπεδο
4. δεν επικυρώνουν αρκετά τα συναισθήματά σας

Οι γονείς που παραμελούν συναισθηματικά συνήθως δεν έχουν ιδέα ότι παραμελούν τα συναισθήματα των παιδιών τους. Είναι συνήθως άνθρωποι που τείνουν να κλείνουν τα μάτια στα συναισθήματα γενικά, συμπεριλαμβανομένων των δικών τους, των φίλων, της οικογένειας, των συναδέλφων και των παιδιών τους. Μπορεί να έχουν καλές προθέσεις και να νοιάζονται και να θέλουν να κάνουν το καλύτερο για τα παιδιά τους. Πιθανότατα δεν έχουν ιδέα τι χάνουν.

Αυτό μπορεί να κάνει πολλές συναισθηματικά παραμελημένες οικογένειες δύσκολο να εντοπιστούν. Είναι πράγματι “αρκετά καλοί” με τους πιο ορατούς τρόπους. Μπορεί να σας παρέχουν ένα σπίτι, φαγητό, ρούχα και να σας πηγαίνουν στην προπόνηση ποδοσφαίρου. Αλλά δεν κάνουν ειλικρινείς συζητήσεις μαζί σας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε, δεν σας ηρεμούν αρκετά όταν οι φίλοι σας πληγώνουν τα συναισθήματά σας ή δεν σας μαθαίνουν πώς να παρατηρείτε, να ονομάζετε ή να διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας.

Η μία αποτυχία της συναισθηματικά παραμελητικής οικογένειας είναι συναισθηματική. Μπορεί να υπάρχουν αρκετές αγκαλιές. Μπορεί να υπάρχουν αρκετά χρήματα. Μπορεί να υπάρχουν αρκετά τρόφιμα και ρούχα. Αλλά αυτή η οικογένεια δεν καταφέρνει να παρέχει αρκετή συναισθηματική επίγνωση, επικύρωση, συμπόνια ή συναισθηματική φροντίδα στα παιδιά.

Αυτό είναι που κάνει τις συναισθηματικά παραμελημένες οικογένειες δύσκολο να τις δούμε ή να τις εντοπίσουμε. Σε αντίθεση με τη συναισθηματική κακοποίηση ή τη σωματική παραμέληση, οι συναισθηματικές παραλείψεις είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτές.

Πώς διαδραματίζεται η συναισθηματική παραμέληση της παιδικής ηλικίας σε μια οικογένεια;

Οι ψυχολόγος που εργάζονται με ενήλικες που μεγάλωσαν με συναισθηματική παραμέληση στην παιδική ηλικία, έχουν διαπιστώσει πώς επηρεάζει τις σχέσεις των ανθρώπων με τις οικογένειες καταγωγής τους. Συχνά έχει ως αποτέλεσμα τα ενήλικα παιδιά να αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί τους, αλλά δεν έχουν ιδέα τι είναι αυτό και είναι επίσης μπερδεμένα από τα συναισθήματά τους για την οικογένειά τους.

Οκτώ σημάδια συναισθηματικής παραμέλησης που πρέπει να προσέξετε στην οικογένειά σας:

1. Οι οικογενειακές σας συζητήσεις τείνουν να αφορούν επιφανειακά θέματα, δηλαδή σπάνια αφορούν συναισθηματικά, ουσιαστικά, επώδυνα ή αρνητικά πράγματα. Αυτό μπορεί ακόμη και να τις κάνει βαρετές.
2. Μερικές φορές νιώθετε μια ανεξήγητη δυσαρέσκεια ή θυμό προς τους γονείς σας (για την οποία μπορεί να νιώθετε ενοχές).
3. Πηγαίνετε σε οικογενειακές εκδηλώσεις με την ελπίδα να διασκεδάσετε, αλλά συχνά φεύγετε με ένα αίσθημα κενού ή απογοήτευσης.
4. Τα δύσκολα ή διαπροσωπικά προβλήματα στην οικογένεια γενικά αγνοούνται αντί να αντιμετωπίζονται άμεσα.
5. Αισθάνεστε ότι τα αδέλφια σας ανταγωνίζονται μεταξύ τους, αλλά δεν είστε σίγουροι για ποιο λόγο.
6. Η στοργή στην οικογένειά σας εκφράζεται μέσω της δράσης (κάνοντας πράγματα για τους ανθρώπους) και όχι τόσο με λόγια ή συναισθηματική έκφραση.
7. Τα συναισθήματα -ίσως μόνο τα αρνητικά συναισθήματα, αλλά ίσως όλα- φαίνονται ταμπού στην οικογένειά σας.
8. Αισθάνεστε τρομερά μόνοι ή παραμερισμένοι όταν είστε με την οικογένειά σας.

Τα μέλη μιας συναισθηματικά παραμελημένης οικογένειας υποφέρουν. Υποφέρουν από όσα δεν λέγονται, δεν μοιράζονται, δεν συζητούνται, δεν γίνονται αντιληπτά και δεν επικυρώνονται. Αν η οικογένειά σας είναι συναισθηματικά παραμελητική, και αν δώσετε προσοχή, μπορεί να παρατηρήσετε κάποια από τα παραπάνω σημάδια κάθε φορά που περνάτε χρόνο μαζί τους.

Όπως ένα όμορφο κέικ που ψήνεται χωρίς αρκετή ζάχαρη, αυτό που μπορεί να φαίνεται ωραίο δεν είναι ωραίο. Η συναισθηματικά παραμελημένη οικογένεια πάσχει από την απουσία αρκετού από ένα βασικό συστατικό που μπορεί να μην είναι ορατό, αλλά έχει μεγάλη σημασία για την απόλαυση και την ποιότητα. Τα συναισθήματα που θα έπρεπε να γλυκαίνουν τις σχέσεις και τη ζεστασιά στην οικογένεια σπρώχνονται στο υπέδαφος.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μπορεί να έχετε νιώσει πλήξη, δυσαρέσκεια, απογοήτευση, ασφυξία ή μοναξιά όσον αφορά την οικογένειά σας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικό να ονομάσετε το πρόβλημα της συναισθηματικής παραμέλησης της παιδικής ηλικίας και να πάρετε μια συνειδητή απόφαση να το καταπολεμήσετε στη δική σας ζωή.

Τι μπορείτε να κάνετε αν βιώσατε ή βιώνετε συναισθηματική παραμέληση απο την οικογένεια;

Δεν μπορείτε να διορθώσετε την οικογένειά σας και δεν χρειάζεται να προσπαθήσετε. Μπορείτε όμως να αρχίσετε να αλλάζετε τον εαυτό σας. Επιλέξτε ένα στοιχείο από τον παραπάνω κατάλογο των οκτώ που ισχύει για την οικογένειά σας και αρχίστε να συμπεριφέρεστε με τον αντίθετο τρόπο στη δική σας ζωή.

Μιλήστε για σημαντικά πράγματα, καταπολεμήστε το αίσθημα ενοχής για τα συναισθήματά σας, επικεντρωθείτε στην αυτοφροντίδα όταν είστε με την οικογένειά σας, μιλήστε για δύσκολα προβλήματα, εκφράστε με λόγια τη στοργή και τη ζεστασιά σας προς τους άλλους και αντιμετωπίστε τα αρνητικά σας συναισθήματα. Δεν χρειάζεται να το κάνετε τέλεια. Το μόνο που χρειάζεται είναι να το κάνετε αρκετά.

Δεκάδες καλοί άνθρωποι έχουν βρεθεί στη θέση σας και έχουν περπατήσει το μονοπάτι σας πριν από εσάς, και πολλοί περισσότεροι περπατούν μαζί σας τώρα. Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, και πάνω απ’ όλα, να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι.