Οι ψυχολόγοι και οι γλωσσολόγοι, γοητεύονται με την ιδέα του πώς η μουσική και η γλώσσα μπορούν να διαμορφώσουν τον εγκέφαλό μας και πώς ο εγκέφαλός μας συντονίζεται διαφορετικά στους ήχους της μουσικής και της ομιλίας. Οι μελέτες εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα με διαφορετικές μουσικές και γλωσσικές ικανότητες παράγουν και αντιλαμβάνονται τους ήχους σε διαφορετικούς τομείς.

Ένας πληθυσμός που μελετάται είναι τα άτομα με αυτισμό, ή αυτιστικά άτομα, όπως είναι ο προτιμώμενος όρος από την κοινότητα του αυτισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού. Ένα μεγάλο μέρος των στοιχείων έχει υποδείξει ότι ορισμένα αυτιστικά άτομα διαθέτουν εξαιρετικές μουσικές δεξιότητες, π.χ. το απόλυτο ύψος – την ικανότητα να ταξινομούν τις μουσικές νότες χωρίς έναν τόνο αναφοράς. Ένα διάσημο παράδειγμα είναι ο Derek Paravicini, ένας μουσικός savant με αυτισμό, ο οποίος μπορεί να παίζει μουσική με το αυτί και να επικοινωνεί καλύτερα με τη μουσική παρά με λέξεις. Όπως αποκαλύφθηκε από την πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, τα αυτιστικά άτομα είναι επίσης ικανότερα να αναγνωρίζουν συναισθήματα όπως η ευτυχία από τη μουσική παρά από τα ανθρώπινα πρόσωπα.

Βοηθάει η μουσική τον αυτισμό;

Έτσι, η μουσική φαίνεται να αποτελεί έναν τομέα ενισχυμένων ικανοτήτων για μια υποομάδα αυτιστικών ατόμων. Συγκρίνοντας τις εγκεφαλικές αποκρίσεις στην ομιλία έναντι του τραγουδιού, μια μελέτη δείχνει ότι η περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την παραγωγή της γλώσσας (δηλαδή η περιοχή Broca) ενεργοποιείται λιγότερο κατά τη διέγερση της ομιλίας αλλά περισσότερο κατά τη διέγερση του τραγουδιού σε αυτιστικά παιδιά με γλωσσικές διαταραχές. Η λειτουργική συνδεσιμότητα μεταξύ της περιοχής Broca και της περιοχής Wernicke (σημαντική για την κατανόηση της γλώσσας) είναι επίσης αυξημένη κατά τη διέγερση με τραγούδι σε σύγκριση με τη διέγερση με ομιλία σε αυτά τα παιδιά. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι ο αυτιστικός εγκέφαλος απασχολείται περισσότερο με το τραγούδι παρά με την ομιλία.

Στο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο MAP, εξετάζεται αν η γλώσσα που διδάσκεται μέσω τραγουδιών με τη χρήση διαδραστικών δραστηριοτήτων σε νατουραλιστικά οικιακά περιβάλλοντα θα αύξανε την προφορική επικοινωνία σε αυτιστικά παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών με καθόλου ή λίγες λέξεις, μέσω μιας τυχαιοποιημένης ελεγχόμενης δοκιμής σκοπιμότητας. Το πρόσφατα δημοσιευμένο πρωτόκολλο της μελέτης περιγράφει την προσέγγισή των μελετητών με τη χρήση μουσικής για την προσέλκυση της προσοχής αυτών των παιδιών στην ομιλία.

Ένα σκεπτικό πίσω από αυτή την προσέγγιση είναι ότι η μουσική είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ενίσχυση του κοινωνικού δεσμού μέσω συγχρονισμένων μουσικών δραστηριοτήτων, όπως το τραγούδι και ο χορός, οι οποίες απελευθερώνουν ενδορφίνες – νευροορμόνες που σχετίζονται με συναισθήματα ευχαρίστησης, ανταμοιβής και κοινωνικών κινήτρων.

Πράγματι, μια μελέτη που εξέτασε την ευεργετική επίδραση της μουσικής στις δεξιότητες κοινωνικής επικοινωνίας σε αυτιστικά παιδιά σχολικής ηλικίας διαπίστωσε βελτιωμένη κοινωνική επικοινωνία καθώς και λειτουργική συνδεσιμότητα του εγκεφάλου μετά από μια περίοδο 8-12 εβδομάδων μουσικής παρέμβασης που περιελάμβανε δραστηριότητες με επίκεντρο το παιδί που διευκολύνονταν από τη μουσική.

Δεδομένου ότι η γλώσσα μαθαίνεται συνήθως μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, με την προτίμηση των αυτιστικών παιδιών στους μουσικούς ήχους και την κοινωνική συνδετική δύναμη της μουσικής, οι γλωσσικές παρεμβάσεις με τη βοήθεια της μουσικής μπορούν να βοηθήσουν τα αυτιστικά παιδιά να μάθουν γλώσσα.