Όταν ξέσπασε η πανδημία του κορωνοϊού, η ψυχική υγεία των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο μπήκε σε δεύτερη μοίρα. Η πρώτη προτεραιότητα ήταν να διασφαλιστεί ότι τα νοσοκομεία δεν θα ήταν υπερφορτωμένα και ότι θα μπορούσαν να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές.

Τα σχολεία έκλεισαν, η εξ’ αποστάσεως εργασία έγινε ο κανόνας, τα εστιατόρια έκλεισαν και οι συναντήσεις με φίλους απαγορεύθηκαν. Ο ειδησεογραφικός κύκλος επικεντρώθηκε στην πανδημία, τονίζοντας τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων και θανάτων, ενώ η ανεργία αυξήθηκε σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ προηγουμένως. Όλες αυτές οι αλλαγές, ήταν αναμενόμενο να εντείνουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας των ανθρώπων.

Οι αρχικές, ωστόσο, δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι κατανοούσαν την πανδημία και τις επιπτώσεις της και θεωρούσαν πως μπορούσαν να αντέξουν τις αλλαγές που έφερε μαζί της, αλλά τα δεδομένα για τον αντίκτυπο που είχε στην ψυχική υγεία ήταν λιγοστά και δεν μπορούσαν να αποδώσουν το μέγεθος του, ούτε να διευκρινίσουν το ποιοι άνθρωποι υπέφεραν περισσότερο σε σύγκριση με άλλους. Έτσι η Jean Twenge, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο, αποφάσισε να συλλέξει νέα δεδομένα σχετικά με την ψυχική υγεία των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και να τα συγκρίνει με τα δεδομένα που υπήρχαν πριν την πανδημία.

Η πανδημία είχε επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των ανθρώπων;

Η Δρ. Twenge, χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο για την ψυχική δυσφορία, στο οποίο για παράδειγμα ρωτούσε το πόσο συχνά κάθε συμμετέχοντας ένιωσε λυπημένος ή νευρικός τον τελευταίο μήνα, διερεύνησε στις 27 Απριλίου 2.032 ενήλικες που ζούσαν στις ΗΠΑ. Ακολούθως, συνέκρινε τις απαντήσεις που πήρε με ένα δείγμα 19.330 δημογραφικά παρόμοιων ατόμων, που έλαβαν μέρος σε μια έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση το 2018 και είχαν απαντήσει στις ίδιες ερωτήσεις.

Όπως διαπίστωσε η Δρ. Twenge, οι συμμετέχοντες στην έρευνα του 2020 είχαν οκτώ φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρές ψυχικές ασθένειες και συγκεκριμένα ποσοστό 28% σε σύγκριση με 3,4% που είχαν οι άνθρωποι που έλαβαν μέρος στην έρευνα του 2018. Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων της έρευνας του 2020, δηλαδή το 70%, πληρούσε τα κριτήρια να αναπτύξει μέτρια έως σοβαρή ψυχική ασθένεια, σε σύγκριση με το 22% της έρευνας του 2018.

Ποιες ομάδες ανθρώπων υποφέρουν περισσότερο;

Είναι σαφές ότι η πανδημία είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των ανθρώπων γενικότερα, ωστόσο, μερικοί άνθρωποι υποφέρουν περισσότερο σε σχέση με άλλους.

1.Οι νεότεροι άνθρωποι

Οι νεότεροι άνθρωποι, ηλικίας 18 έως 44 ετών, έχουν υποστεί το μεγαλύτερο βάρος που επέφερε η πανδημία σε θέματα ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι οι νεότεροι άνθρωποι έχουν δεκαπλάσια ψυχική δυσφορία σε σύγκριση με την μελέτη του 2018. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι τα άτομα 60 ετών και άνω είχαν τις μικρότερες επιπτώσεις σε θέματα ψυχικής υγείας.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι οι νεότεροι έχουν υποστεί τις περισσότερες οικονομικές δυσκολίες και μάλιστα αντιμετωπίζουν μεγάλες πιθανότητες να χάσουν τη δουλειά τους, καθώς εργάζονται σε εστιατόρια και καταστήματα τα οποία έχουν αναστείλει την λειτουργία τους. Οπότε η οικονομική τους ανασφάλεια είναι μεγαλύτερη σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους που τα οικονομικά τους στηρίζονται στις συντάξεις τους, που δεν έχουν επηρεαστεί.

Επιπρόσθετα, οι νεότεροι άνθρωποι, ηλικίας 18-25 αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα κατάθλιψης και μάλιστα τα στοιχεία δείχνουν ότι η κατάθλιψη σε αυτές τις ηλικίες παρουσίασε αύξηση από το 2012 έως το 2017.

2. Άτομα με παιδιά κάτω των 18 ετών

Η άλλη ομάδα που βρίσκεται σε κίνδυνο για σοβαρές ψυχικές επιπτώσεις, είναι οι γονείς με παιδιά κάτω των 18 ετών. Νοουμένου ότι τα σχολεία και οι παιδικοί σταθμοί έκλεισαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο αθλητισμός, οι εκδρομές, τα μαθήματα μουσικής και άλλες δραστηριότητες στις οποίες βασίζονταν οι γονείς για να κρατήσουν τα παιδιά τους απασχολημένα έχουν ακυρωθεί, οι γονείς προσπαθούν να δουλεύουν και ταυτόχρονα να προσέχουν τα παιδιά τους, πράγμα δύσκολο και αγχωτικό. Πολλοί γονείς αναγκάστηκαν να δουλεύουν από το σπίτι και παράλληλα να προσέχουν τα ανήλικα παιδιά τους, κάτι το οποίο δυσκόλευε τη συγκέντρωση των γονέων στην εργασία, δημιουργώντας άγχος και εκνευρισμό. Επίσης, έπρεπε να προσαρμοστούν οι ίδιοι και τα παιδιά τους στις νέες μεθόδους διαδικτυακής διδασκαλίας και εργασιών, που πολλές φορές απαιτούσαν και την ενεργή συνεισφορά των γονέων στα θέματα της εκπαίδευσης των παιδιών. Αυτό απαιτούσε κόπο, χρόνο και ενέργεια από την πλευρά των γονέων και πρόσθετε κούραση στην ημέρα τους.

Σε σχέση, λοιπόν, με τους συνομήλικούς τους που δεν είχαν παιδιά, τα ζευγάρια που είχαν παιδιά στο σπίτι κάτω των 18 ετών, παρουσίασαν αυξημένη ψυχική δυσφορία. Από την άλλη πλευρά μια παλαιότερη μελέτη του 2018, έδειξε ότι οι γονείς ήταν λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίσουν ψυχική δυσφορία σε σχέση με τα άτομα που δεν είχαν παιδιά, αλλά η μελέτη αυτή δεν αφορούσε σε κατάσταση καραντίνας και πανδημίας.

Συμπερασματικά

Πέραν από τα ευρήματα αυτής της μελέτης, υπάρχουν και άλλες ενδείξεις ότι η ψυχική υγεία πλήττεται σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Για παράδειγμα, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι κλήσεις προς τις ανοικτές γραμμές ψυχικής υγείας έχουν αυξηθεί δραματικά. Επίσης, αυξήθηκαν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Οι επιπτώσεις, ωστόσο, που έχει η πανδημία στην ψυχική υγεία, δεν σημαίνουν ότι τα κράτη πρέπει να αγνοήσουν τον ιό και να επαναλειτουργήσουν σε πλήρη κανονικότητα, γιατί ο κίνδυνος της μετάδοσης του ιού και των ανεξέλεγκτων θανάτων από τον ιό, θα έχουν χειρότερο αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των πολιτών. Τα ευρήματα αυτής της μελέτης, σημαίνουν ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, πρέπει να προετοιμαστούν κατάλληλα για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε ένα πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων που θα χρειαστεί στο εξής τις υπηρεσίες στήριξης της ψυχικής υγείας.