Ο ρόλος της καρδιάς είναι να αντλεί αίμα σε όλα τα όργανα του σώματος. Το αίμα μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά που είναι ζωτικής σημασίας για τους ιστούς, την ίδια ώρα που μεταφέρει και τις άχρηστες ουσίες μακριά από τους ιστούς. Σε περίπτωση που η λειτουργία της καρδιάς διαταραχθεί για οποιονδήποτε λόγο, τα όργανα του σώματος αρχίζουν να δυσλειτουργούν. Με βάση αυτό, η ζωή μας εξαρτάται από τη συνεχή και αποτελεσματική λειτουργία της καρδιάς μας.

Πώς λειτουργούν οι θάλαμοι και οι βαλβίδες της καρδιάς;

Η καρδιά έχει δύο «πλευρές». Η δεξιά πλευρά της καρδιάς δέχεται «χρησιμοποιημένο» αίμα που επιστρέφει από τους ιστούς του σώματος και αντλεί αυτό το αίμα στους πνεύμονες, όπου αναπληρώνεται με οξυγόνο. Η αριστερή πλευρά της καρδιάς δέχεται ανανεωμένο αίμα από τους πνεύμονες και στη συνέχεια αντλεί αυτό το αίμα σε όλα τα όργανα του σώματος.

Κάθε πλευρά της καρδιάς έχει δύο θαλάμους και συνολικά τέσσερις θαλάμους. Οι δύο κοιλίες (δεξιά και αριστερή) είναι μυϊκοί θάλαμοι ικανοί να ωθήσουν το αίμα έξω από την καρδιά. Η δεξιά κοιλία αντλεί αίμα στους πνεύμονες και η αριστερή κοιλία αντλεί αίμα σε όλα τα άλλα όργανα του σώματος.

Οι δύο κόλποι (δεξιός και αριστερός) δέχονται το αίμα που επιστρέφει στην καρδιά (από τους ιστούς του σώματος και από τους πνεύμονες, αντίστοιχα). Την κατάλληλη στιγμή, ο δεξιός και ο αριστερός κόλπος αδειάζουν το συσσωρευμένο αίμα τους στη δεξιά και την αριστερή κοιλία αντίστοιχα.

Οι  τέσσερις καρδιακές βαλβίδες  (τριγλώχινα, πνευμονική, μιτροειδής και αορτική) ανοίγουν και κλείνουν την κατάλληλη στιγμή για να μετακινηθεί το αίμα προς τη σωστή κατεύθυνση μέσω της καρδιάς.

Πώς λειτουργεί η δεξιά αντλία της καρδιάς;

Η δεξιά καρδιακή αντλία αποτελείται από τον δεξιό κόλπο, την τριγλώχινα βαλβίδα, τη δεξιά κοιλία, την πνευμονική βαλβίδα και την πνευμονική αρτηρία. Η δουλειά της είναι να διασφαλίζει ότι το «χρησιμοποιημένο» αίμα επαναφορτίζεται με οξυγόνο. Το φτωχό σε οξυγόνο αίμα που επιστρέφει στην καρδιά από τους ιστούς του σώματος, εισέρχεται στον δεξιό κόλπο. Όταν οι κόλποι συστέλλονται, η τριγλώχινα βαλβίδα ανοίγει και επιτρέπει στο αίμα να αντληθεί από τον δεξιό κόλπο στη δεξιά κοιλία. Στη συνέχεια, όταν η δεξιά κοιλία συστέλλεται, η τριγλώχινα βαλβίδα κλείνει, για να αποφευχθεί η έκπλυση του αίματος προς τα πίσω στον δεξιό κόλπο και η πνευμονική βαλβίδα ανοίγει, έτσι ώστε το αίμα να μεταφερθεί από τη δεξιά κοιλία προς την πνευμονική αρτηρία και τους πνεύμονες, όπου αναπληρώνεται με οξυγόνο.

Πώς λειτουργεί η αριστερή αντλία της καρδιάς;

Η αριστερή αντλία της καρδιάς αποτελείται από τον αριστερό κόλπο, τη μιτροειδή βαλβίδα, την αριστερή κοιλία, την αορτική βαλβίδα και την αορτή. Η δουλειά της είναι να αντλεί αίμα πλούσιο σε οξυγόνο στους ιστούς του σώματος. Το αίμα που επιστρέφει στην καρδιά από τους πνεύμονες εισέρχεται στον αριστερό κόλπο. Όταν οι κόλποι συστέλλονται, η μιτροειδής βαλβίδα ανοίγει και επιτρέπει στο αίμα να εισέλθει στην αριστερή κοιλία. Όταν η αριστερή κοιλία συστέλλεται λίγο αργότερα, η μιτροειδής βαλβίδα κλείνει και η αορτική βαλβίδα ανοίγει. Το αίμα ωθείται έξω από την αριστερή κοιλία, κατά μήκος της αορτικής βαλβίδας, προς το σώμα.

Τι είναι ο καρδιακός κύκλος;

Ο «καρδιακός κύκλος» είναι ο τρόπος με τον οποίο οι γιατροί διαιρούν το έργο της καρδιάς σε δύο φάσεις:

• την διαστολική φάση
• την συστολική φάση

Κατά τη διάρκεια της διαστολικής φάσης του καρδιακού κύκλου, οι κόλποι συστέλλονται για να γεμίσουν τις δύο κοιλίες με αίμα και οι κοιλίες «χαλαρώνουν» μεταξύ των καρδιακών παλμών για δεχθούν το αίμα. Η τριγλώχινα και η μιτροειδής βαλβίδα είναι ανοιχτές κατά τη διάρκεια της διαστολικής φάσης για να επιτρέψουν στο αίμα να εισέλθει στις κοιλίες και η πνευμονική και η αορτική βαλβίδα είναι κλειστές για να αποτρέψουν την έκπλυση του αίματος προς τα πίσω στις κοιλίες.

Κατά τη συστολική φάση, οι δύο κοιλίες συστέλλονται για να προωθήσουν το αίμα προς τους πνεύμονες (δεξιά κοιλία) και προς το υπόλοιπο σώμα (αριστερή κοιλία). Ο δεξιός κόλπος γεμίζει με «χρησιμοποιημένο» αίμα από τους ιστούς και ο αριστερός κόλπος γεμίζει με οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες. Η τριγλώχινα και η μιτροειδής βαλβίδα είναι κλειστές κατά τη διάρκεια της συστολής και η πνευμονική και η αορτική βαλβίδα είναι ανοιχτές.

Η έννοια του καρδιακού κύκλου είναι χρήσιμη για πολλούς λόγους. Για παράδειγμα, όταν μετράμε την αρτηριακή πίεση, μετράμε την πίεση στις αρτηρίες και στις δύο φάσεις του καρδιακού κύκλου — συστολική και διαστολική. Άρα, η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης αναγράφεται με δύο νούμερα, παραδείγματος χάρη 120/80. Σε αυτό το παράδειγμα, η συστολική αρτηριακή πίεση (η αρτηριακή πίεση τη στιγμή που σφίγγουν οι κοιλίες) είναι 120 mmHg και η διαστολική πίεση (η πίεση κατά τη χαλάρωση των κοιλιών) είναι 80 mmHg.

Σημειώνεται ότι όταν οι καρδιολόγοι μιλούν για καρδιακή ανεπάρκεια, προσδιορίζουν παράλληλα και το τμήμα που επηρεάζει η καρδιακή δυσλειτουργία, δηλαδή αναφέρουν αν επηρεάζεται το συστολικό τμήμα (όπως στην περίπτωση της διατατικής μυοκαρδιοπάθειας) ή το διαστολικό τμήμα (όπως στην περίπτωση της διαστολικής δυσλειτουργίας). Αυτή η διαίρεση είναι σημαντική για την χορήγηση της σωστής θεραπείας.