Τι πρέπει να ξέρετε για τη διπολική διαταραχή;

Η διπολική διαταραχή που εμφανίζεται συνήθως στα 20 χρόνια ενός ατόμου, είναι μια διαταραχή της διάθεσης, που χαρακτηρίζεται από επεισόδια καταθλιπτικής και μανιακής (αυξημένης) διάθεσης. Κατά τη διάρκεια των καταθλιπτικών επεισοδίων, οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή έχουν πεσμένη διάθεση, νιώθουν απελπισία, δεν έχουν όρεξη, θέλουν να κοιμούνται συνεχώς και δεν έχουν καθόλου αυτοπεποίθηση. Από την άλλη, κατά την διάρκεια των μανιακών επεισοδίων, νιώθουν έντονη ευφορία, πολλή αυτοπεποίθηση, ανεξάντλητη ενεργεία, ενώ η ανάγκη τους για ύπνο μειώνεται κατακόρυφα. Αυτές οι συμπεριφορές παρουσιάζονται είτε μια φορά κάθε κάμποσα χρόνια ή πολλές φορές τον χρόνο.

Πώς αντιμετωπίζεται η διπολική διαταραχή;

Η διπολική διαταραχή μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα, με θεραπείες που ρυθμίζουν τον κιρκαδικό ρυθμό των ασθενών και με ψυχοθεραπεία.

Α) Χειρισμός κιρκαδικού ρυθμού

Ένας τρόπος αντιμετώπισης της διπολικής διαταραχής είναι ο χειρισμός του κιρκαδικού ρυθμού των ασθενών, δηλαδή των φυσικών 24ωρων ρολογιών του σώματος τους, καθώς σύμφωνα με μελέτες, οι κιρκαδικοί ρυθμοί των ατόμων αυτών είναι διαταραγμένοι. Η διαχείριση αυτή, μπορεί να επιτευχθεί με θεραπεία φωτός, σκοτεινή θεραπεία, στέρηση ύπνου και με ορισμένους τύπους ψυχοθεραπείας.

• Θεραπεία φωτός: Τόσο τα ζώα, όσο και οι άνθρωποι βιώνουν καθημερινούς και εποχιακούς ρυθμούς λειτουργίας και συμπεριφοράς του σώματος τους, οι οποίοι, μεταξύ άλλων επηρεάζονται από το φως, το οποίο ενεργοποιεί τον αμφιβληστροειδή του ματιού στέλνοντας σήμα από το μάτι στον υποθάλαμο του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνος για την διάθεση. Η θεραπεία φωτός, μπορεί επομένως να βοηθήσει στην διαχείριση της διάθεσης του ασθενούς. Συγκεκριμένα, κατά την εν λόγω θεραπεία τοποθετείται ένα φωτεινό κιβώτιο στο ύψος των ματιών του ασθενούς, το οποίο εμπεριέχει λαμπτήρες φθορίου που εκπέμπουν 7,000 έως 10,000 lux φιλτραρισμένο υπεριώδες λευκό φως. Αυτή η θεραπεία διαρκεί από 30 λεπτά έως δυο ώρες την ημέρα και βοηθά στην πρόληψη των καταθλιπτικών επεισοδίων και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιπτώσεις που ο ασθενής παρουσιάζει ανοχή στα φάρμακα.
• Σκοτεινή θεραπεία. Ακριβώς όπως η θεραπεία φωτός μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση και να συμβάλει στην διαχείριση των καταθλιπτικών επεισοδίων, έτσι και η μείωση του φωτός μπορεί να μειώσει τα μανιακά επεισόδια. Σε αυτή την περίπτωση, οι ασθενείς τοποθετούν στα μάτια τους ειδικά ποτήρια κεχριμπαρένιας κεραμίδας τα βράδια, τα οποία μπλοκάρουν το μπλε φως, εμποδίζοντας την ενεργοποίηση του αμφιβληστροειδούς.
• Στέρηση ύπνου. Η στέρηση ύπνου βοηθά στην μείωση των μανιακών επεισοδίων, αλλά αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο σε συνδυασμό με έναν σταθεροποιητή της διάθεσης (φάρμακο), καθώς έχει βραχύβια αποτελέσματα από μόνη της. Σε κάθε περίπτωση, οι ασθενείς μπορούν να μπουν σε δύο προγράμματα στέρησης ύπνου ως εξής:
  • Σε πλήρη στέρηση ύπνου, ο ασθενής μένει ξύπνιος για 36 ώρες, όλη τη νύχτα και την επόμενη μέρα
  • Σε μερική στέρηση ύπνου, ο ασθενής κοιμάται μόνο 4-5 ώρες κατά τη διάρκεια της νύχτας

Β) Τεχνικές ψυχοθεραπείας

Οι τεχνικές ψυχοθεραπείας, μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να προσαρμόσουν τα μη ρυθμισμένα πρότυπα του ύπνου τους για να βελτιωθεί η διάθεσή τους. Οι πιο συνηθισμένες ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στη διπολική διαταραχή είναι:

• Διαπροσωπική και κοινωνική θεραπεία. Αυτή η θεραπεία επικεντρώνεται στην ιδέα ότι η εκδήλωση των μανιακών ή των καταθλιπτικών επεισοδίων, οφείλεται στη δυσκολία του ατόμου να διατηρήσει διαπροσωπικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους, γεγονός που τον οδηγεί στην στέρηση ύπνου. Ο θεραπευτής, λοιπόν, βοηθά τον ασθενή να εργαστεί για να ρυθμίσει τη ρουτίνα του ύπνου του, ενώ την ίδια στιγμή τον βοηθά να διαχειριστεί το διαπροσωπικό του πρόβλημα.
• Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία. Η θεραπεία αυτή αρχικά σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει την κατάθλιψη και στοχεύει στην μετρίαση των αγχωτικών επεισοδίων που βιώνει στη ζωή του ο ασθενής, με την βοήθεια διαφόρων γνωστικών στυλ συμπεριφοράς. Στην πορεία άρχισε να χρησιμοποιείται και για την αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής, τόσο για τα καταθλιπτικά, όσο και για τα μανιακά επεισόδια.

Όλες αυτές οι θεραπείες, μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους και να χρησιμοποιηθούν μαζί με φάρμακα, όπως είναι οι σταθεροποιητές της διάθεσης και τα αντιψυχωτικά φάρμακα, για πιο δραστικά αποτελέσματα.