Η πανδημία COVID-19 και τα επακόλουθα lockdowns έχουν αλλάξει πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένων των πιο στενών μας σχέσεων. Οι νεαροί έφηβοι, κατά τους πρώτους μήνες του εγκλεισμού, χωρίστηκαν από τους φίλους τους. Ορισμένοι, μοναχικοί και ανήσυχοι, ερμήνευσαν τη λαχτάρα τους για μια συνηθισμένη φιλία ως ρομαντική λαχτάρα. Μεγαλύτεροι έφηβοι και νεαροί ενήλικες μπήκαν σε εφαρμογές γνωριμιών, συχνά για πρώτη φορά, και δοκίμασαν εικονικές γνωριμίες. Υποστηρίζοντας ότι είχαν “χάσει κάθε μέτρο για το ποιος τους αρέσει πραγματικά. Ήθελαν απλώς να βγαίνουν ραντεβού”.

Ενώ οι νέοι και οι ανύπαντροι βίωναν ένα νέο είδος μοναξιάς, τα ζευγάρια βίωναν μια νέα επιβεβλημένη εγγύτητα. Οι αναφορές στον Τύπο σχετικά με τις επιπτώσεις ήταν συντριπτικά αρνητικές. Η αρχή έγινε με πληροφορίες από τη Κίνα ότι, μετά το 70ήμερο καραντίνας όπου οι άνθρωποι περιορίστηκαν στα σπίτια τους, το ποσοστό διαζυγίων διπλασιάστηκε. Σε κανονικές εποχές, ένα ζευγάρι μπορεί να έβλεπε ελάχιστα ο ένας τον άλλον κατά τη διάρκεια της ημέρας. Κάτω από τον αποκλεισμό, η αγάπη “χάλασε”, με αποτέλεσμα οι περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας να αυξηθούν δραματικά.

Η φιλανθρωπική οργάνωση για την υποστήριξη των σχέσεων Relate έκανε μια έρευνα για να εκτιμήσει τη ζημιά στις σχέσεις σε όλο τον πληθυσμό του Ηνωμένου Βασιλείου και ανέφερε ότι το 23% των ζευγαριών αισθάνθηκε, κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά το lockdown, ότι η σχέση τους είχε προβλήματα. Μάλιστα, το 15% των νεότερων ζευγαριών, ηλικίας μεταξύ 25 και 34 ετών, δήλωσε ότι η σχέση του θα τελείωνε πολύ πιθανόν και το 38% αισθάνθηκε ότι δεν ήταν σε θέση να προσφέρει και δεν έλαβε τη συναισθηματική υποστήριξη που χρειαζόταν.

Οι εντάσεις αυτές αποδόθηκαν σε διαφωνίες σχετικά με τη φροντίδα των παιδιών, τα χρήματα, την πρόσβαση σε χώρους εργασίας και το άγχος για το μέλλον, αλλά οι περισσότερες εντάσεις μεταξύ ζευγαριών είναι πολύ πιο ασύλληπτες. Οι γάμοι είναι πιο πιθανό να ναυαγήσουν σε μικροπράγματα, σε εκνευρισμούς παρά σε αρχές. Ο ήχος της αναπνοής κάποιου, ή ο τρόπος που τρώει, ή η συνήθειά του να ψεκάζει καθαριστικό στο τραπέζι χωρίς να το σκουπίζει, είναι εξίσου πιθανό να διασπάσουν την αρμονία όσο και οποιαδήποτε συγκεκριμένη διαφωνία. Η μυθιστοριογράφος Wendy Holden ονομάζει αυτό το φαινόμενο Διαταραχή Μικρής Ενοχλητικότητας (Minor Annoyance Disorder ή MAD). Το να είστε κλεισμένοι με ένα άτομο είναι βέβαιο ότι θα σας εκνευρίσει άθελά του.

Μπορεί ο εγκλεισμός να σας απομακρύνει από τον σύντροφό σας;

Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, έκαναν πολλές συνεντεύξεις σε γυναίκες για τη δουλειά τους και τους επαγγελματικούς τους στόχους – όχι, αρχικά, για τις σχέσεις – αλλά ενώ μιλούσαν για τη δουλειά τους, μιλούσαν για τη βελτίωση που είχε επιφέρει ο εγκλεισμός στις κοινές οικιακές εργασίες. “Ο σύντροφός μου βλέπει τώρα πόσα πολλά πρέπει να κάνουμε”, είπε μια 37χρονη γυναίκα. “Έχουμε χρόνο να τρώμε μαζί και υπάρχει πολύ καλύτερη ισορροπία στη ζωή μας”, είπαν άλλες.

Υπήρχε ένα άλλο εύρημα στην έρευνα της Relate που έχει παραβλεφθεί, και αυτό είναι η έντονη διαφορά μεταξύ των νεότερων και των μεγαλύτερων σε ηλικία ζευγαριών. Μόνο το 14% των ατόμων άνω των 55 ετών ανέφεραν αυξημένη ένταση ή δυστυχία κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Στην πραγματικότητα, μεταξύ αυτής της ομάδας, πολλοί περιέγραψαν μια νέα ικανοποίηση.

Ο έρωτας στην τρίτη ηλικία συνεχίζει να περιθωριοποιείται. Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι με στενούς δεσμούς είναι πιθανό να είναι πιο υγιείς και όταν αρρωσταίνουν, είναι πιθανό να αναρρώνουν πιο γρήγορα. Ίσως πρόκειται για έναν ενσωματωμένο ηλικιακό ρατσισμό που έχει αγνοήσει την υφή, το πλαίσιο και την ποιότητα αυτών των σχέσεων. Ο ηλικιακός ρατσισμός έχει βαθιά επίδραση στο τι μπορεί να μας πει η ψυχολογία για την ανθρώπινη καρδιά.

Μια πιλοτική μελέτη της “καθυστερημένης αγάπης” – της ρομαντικής αγάπης σε άτομα άνω των 60 ετών περιλαμβάνει νεοσύστατες σχέσεις και μακροχρόνιες συνεργασίες. Η αρχική εργασία έγινε κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης. Ορισμένα ζευγάρια δημιουργήθηκαν στα πρώτα στάδια του αποκλεισμού, όταν οι άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο που έβγαιναν ραντεβού έπρεπε να αποφασίσουν αν αποτελούσαν ή όχι “νοικοκυριό”. Μόλις ελήφθη η απόφαση, θα παρέμεναν σε ένα σπίτι καθ’ όλη τη διάρκεια του αποκλεισμού. Όσοι αποφάσιζαν ότι δεν ήταν, θα χωρίζονταν καθ’ όλη τη διάρκεια. Άλλα ζευγάρια σε αυτή την ομάδα, άνω των 60 ετών, είναι μαζί για 40 χρόνια ή και περισσότερο.

Πολλά από τα νεοσύστατα ζευγάρια δήλωσαν ότι είχαν βρει τον έρωτα της ζωής τους και ότι δεν ήταν ποτέ πιο ευτυχισμένοι . Ακόμη και εκείνοι που είχαν κάνει έναν ευτυχισμένο γάμο και είχαν χάσει έναν σύντροφο, ανέφεραν ότι αυτή η όψιμη αγάπη ήταν ξεχωριστή. Ανακάλυψαν μια βαθιά ευγνωμοσύνη για τον άλλον και για τη συντροφικότητα. Μίλησαν για μια απροσδόκητη συνεργασία, όταν η επίλυση των προβλημάτων της ζωής φαινόταν ευκολότερη και το άγχος μειωνόταν.

Αυτό που ήταν τόσο εκπληκτικό είναι ότι τα μακροχρόνια ζευγάρια περιέγραψαν την ίδια νέα ρομαντική λάμψη που βρέθηκε στα νεοσύστατα ζευγάρια. “Είμαι τόσο τυχερός που έχω μια τόσο όμορφη σχέση” ή “Συνήθιζα να το θεωρώ δεδομένο, αλλά τώρα τον εκτιμώ”. Όταν ρωτήθηκαν για τις καθημερινές ενοχλήσεις, είπαν ότι αυτές είχαν μειωθεί κατά τη διάρκεια του lockdown. Η επιβεβλημένη εγγύτητα τους έκανε πιο ανεκτικούς στα χαρακτηριστικά ή στους ήχους ή στις συνήθειες που τους είχαν ,ενοχλήσει προηγουμένως.

Ίσως αυτό δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη.

Γιατί τα άτομα της τρίτης ηλικίας μπορούν να διατηρήσουν για περισσότερο χρόνο τις ερωτικές σχέσεις τους;

Πρώτον, οι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο ευτυχισμένοι καθώς μεγαλώνουν. Δεν είναι όλες οι αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία τρομακτικές. Εκτός από τη γνωστή καμπύλη σχήματος U για την ευτυχία και την ευημερία, που πέφτει στη μέση ηλικία και ανεβαίνει ξανά στην τρίτη ηλικία, η ψυχική υγεία τείνει να βελτιώνεται στους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας.

Δεύτερον, ο εγκλεισμός μπορεί να συνοδεύεται από στρεσογόνους παράγοντες, αλλά επίσης απομακρύνει μερικούς. Το πώς να διαπραγματευτείτε τις μικτές οικογένειες, το αν θα δεχτείτε φιλοξενούμενους στο σπίτι, οι αντικρουόμενες ιδέες σχετικά με το πού να πάτε και τι να κάνετε πέφτουν στο περιθώριο.

Τρίτον, μια πανδημία εντείνει τη συνειδητοποίηση της προσέγγισης του τέλους της ζωής. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να επικεντρωθούν σε ό,τι έχει σημασία τώρα, σε ό,τι είναι ικανοποιητικό, η ομορφιά της οικειότητας και η ευχαρίστηση της ασφαλούς προσκόλλησης αποτελούν πλέον προτεραιότητες.

Πρόσφατα, δόθηκε μεγάλη έμφαση στη σημασία της ευαλωτότητας και της αβεβαιότητας για την επιτυχή και ουσιαστική προσκόλληση. Λέγεται ότι η αβεβαιότητα μας βοηθά να εκτιμήσουμε ποιοι είμαστε και ποιον αγαπάμε. Τίποτα δεν μας κάνει να νιώθουμε τόσο ευάλωτοι και τόσο αβέβαιοι όσο τα γηρατειά. Συνδυάστε το αυτό με την απειλή του COVID και τους παράξενους νέους κοινωνικούς κανονισμούς και έχετε ένα περιβάλλον στο οποίο ευδοκιμεί η αγάπη. Ό,τι κι αν προάγει αυτή την αναζωπύρωση της αγάπης στους άνω των 60 ετών, σίγουρα πρέπει να διερευνηθεί και να μην περιθωριοποιηθεί πλέον.