Οι μεταλλάξεις είναι η φυσική εξέλιξη όλων των ιών. Συνήθως, μια μετάλλαξη δεν επηρεάζει την λειτουργία του ιού, αλλά όταν η λειτουργία του επηρεαστεί, τότε ο ιός μπορεί να γίνει πιο μεταδοτικός και πιο επικίνδυνος.

Για τους πιο πάνω λόγους, επιστήμονες από όλο τον κόσμο παρακολουθούν τις μεταλλάξεις του SARS-COV-2, του ιού που προκαλεί τη νόσο COVID-19, σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν το πώς τον κάνουν πιο μεταδοτικό και το πώς επηρεάζουν την υγεία και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.

Τι γνωρίζουμε για τους κορωνοϊούς;

Οι κορωνοϊοί δεν έκαναν την εμφάνιση τους πρόσφατα, αλλά πρόκειται για μια μεγάλη οικογένεια ιών, που υπάρχουν ανάμεσά μας εδώ και χρόνια. Τα συμπτώματα που προκαλούν ποικίλουν και κυμαίνονται από ήπια μέχρι πολύ σοβαρά (από ήπιο βήχα μέχρι σοβαρή αναπνευστική ασθένεια).

Ο  νέος κορωνοϊός, ο SARS-COV-2, είναι ένας από τους πολλούς που είναι γνωστό ότι μολύνει τον άνθρωπο. Οι ειδικοί εικάζουν ότι ζούσε εδώ και πολύ καιρό στα ζώα και απέκτησε σταδιακά την δυνατότητα να μεταπηδά στον άνθρωπο.

Ποιους τύπους κορωνοϊού γνωρίζουμε; Ποιοι μολύνουν τον άνθρωπο;

Οι επιστήμονες έχουν χωρίσει τους κορωνοϊούς σε τέσσερις υποομάδες: άλφα, βήτα, γάμμα και δέλτα. Επτά από αυτούς τους ιούς μπορούν να μολύνουν τους ανθρώπους:

• 229E (άλφα)
• NL63 (άλφα)
• OC43 (βήτα)
• HKU1 (βήτα)
• MERS-CoV, ιός βήτα που προκαλεί το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS)
• SARS-CoV, ιός βήτα που προκαλεί σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS)
• SARS-CoV-2, που προκαλεί την νόσο COVID-19

Πώς προκύπτουν οι μεταλλάξεις;

Το γενετικό υλικό των κορωνοϊών υπάρχει στο RNA τους (ριβονουκλεϊκό οξύ). Το RNA έχει κάποιες ομοιότητες με το  DNA, αλλά δεν είναι ίδια.

Όταν ένας ιός μολύνει τον άνθρωπο, προσκολλάται και εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα, δημιουργώντας αντίγραφα του RNA του, στην προσπάθεια του να πολλαπλασιαστεί και να εξαπλωθεί. Καθώς συνεχίζεται η αντιγραφή του RNA, υπάρχει πιθανότητα να προκύψει κάποιο «τυπογραφικό λάθος». Σε μια τέτοια περίπτωση, το RNA αλλάζει, οδηγώντας σε μετάλλαξη του ιού.

Οι συγκεκριμένες αλλαγές συμβαίνουν τυχαία και αποτελούν φυσιολογικό μέρος του πολλαπλασιασμού και της εξάπλωσης ενός ιού και ακριβώς επειδή συμβαίνουν τυχαία, συνήθως δεν επηρεάζουν τη λειτουργία του και την υγεία των νοσούντων. Μερικές φορές όμως, η λειτουργία του ιού επηρεάζεται τόσο, που πολλοί άνθρωποι οδηγούνται σε σοβαρή νόσηση.

Ποιες μεταλλάξεις του νέου κορωνοϊού έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα;

Μετάλλαξη Βραζιλίας

Τον Ιανουάριο του 2021, οι ειδικοί εντόπισαν μια νέα μετάλλαξη της COVID-19 σε ασθενείς από τη Βραζιλία που είχαν ταξιδέψει στην Ιαπωνία. Μέχρι το τέλος Μαρτίου, η συγκεκριμένη μετάλλαξη εμφανίστηκε και στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η μετάλλαξη της Βραζιλίας είναι πιο μεταδοτική από τα προηγούμενα στελέχη του ιού και μπορεί να μολύνει και άτομα που νόσησαν προηγουμένως με το αρχικό στέλεχος του ιού. Κάποιες πρώιμες έρευνες δείχνουν ότι οι αλλαγές που προέκυψαν στην συγκεκριμένη μετάλλαξη, την βοηθούν να αποφεύγει τα αντισώματα που δημιουργήθηκαν στο σώμα από την προηγούμενη λοίμωξη. Ωστόσο, μια εργαστηριακή μελέτη έδειξε ότι τα εμβόλια Pfizer και BioNTech μπορούν να εξουδετερώσουν αυτή τη μετάλλαξη, αλλά για να επιβεβαιωθεί κάτι τέτοιο χρειάζεται περαιτέρω έρευνα.

Μετάλλαξη Αγγλίας

Στα τέλη του 2020, οι ειδικοί βρήκαν μεταλλάξεις γονιδίων σε νοσούντες με COVID-19 στη Νοτιοανατολική Αγγλία. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη εμφανίστηκε και σε διάφορες άλλες χώρες, με τους επιστήμονες να εκτιμούν ότι μπορεί να κάνει τον ιό έως και 70% πιο μεταδοτικό. Ορισμένες μάλιστα μελέτες, την έχουν συνδέσει με αυξημένο κίνδυνο θανάτου, αλλά τα συγκεκριμένα ερευνητικά στοιχεία δεν είναι ισχυρά.

Σημειώνεται ότι η μετάλλαξη της Αγγλίας, αφορά την πρωτεΐνη spike του ιού, την οποία στοχεύουν τα εμβόλια COVID-19, πράγμα που σημαίνει ότι τα κάνει λιγότερο αποτελεσματικά.

Μετάλλαξη Νοτίου Αφρικής

Μεταλλάξεις του ιού έχουν βρεθεί και σε άλλες χώρες, όπως η Νότια Αφρική και η Νιγηρία. Η μετάλλαξη της Νοτίου Αφρικής, φαίνεται να εξαπλώνεται ευκολότερα από το αρχικό στέλεχος του ιού, αλλά δεν φαίνεται να προκαλεί πιο σοβαρή ασθένεια.

Συμπερασματικά

Λόγω της φύσης τους, οι ιοί αλλάζουν συνεχώς και ως εκ τούτου είναι πολύ πιθανόν και ο SARS-COV-2 να συνεχίσει να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Έτσι, οι επιστήμονες θεωρούν δεδομένο ότι θα συνεχίσουν να εντοπίζουν μεταλλάξεις και για το λόγο αυτό παρακολουθούν ανελλιπώς τις αλλαγές που παρατηρούνται στον συγκεκριμένο ιό.