Τι είναι η ψύχωση;

Υπάρχουν λιγότερες τρομακτικές ή προκλητικές ψυχιατρικές καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει μια οικογένεια από την ψύχωση, μια ακραία ψυχική κατάσταση κατά την οποία η διαταραχή της σκέψης και των συναισθημάτων κάνει το άτομο να χάνει την επαφή με την πραγματικότητα. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ακούει ή βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν (ψευδαισθήσεις) ή πιστεύει πράγματα που δεν είναι αληθινά (παραληρητικές ιδέες).

Η ασθένεια που συνδέεται συχνότερα με την ψύχωση, η σχιζοφρένεια, συνήθως δεν εμφανίζεται παρά μόνο στα τέλη της εφηβείας ή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Πρόσφατα, ωστόσο, οι ειδικοί στον τομέα εργάζονται για τον εντοπισμό παιδιών υψηλού κινδύνου που παρουσιάζουν συμπτώματα που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια ψύχωσης, και έχουν δημιουργηθεί διάφορα ακαδημαϊκά κέντρα που επικεντρώνονται σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, κατά την οποία μπορεί να είναι δυνατή η αλλαγή της πορείας της ψυχικής νόσου.

Δεν είναι όλα τα παιδιά που εντοπίζονται με αυτά που οι ειδικοί αποκαλούν “προδρομικά” συμπτώματα που θα εξελιχθούν ή θα “μετατραπούν” σε πλήρη ψυχωτική ασθένεια. Αλλά η έγκαιρη παρέμβαση έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα αποτελέσματα για εκείνα που εξελίσσονται. Και δεδομένου ότι τα ψυχωσικά συμπτώματα προκαλούν διαταραχές σε όλη τη ζωή ενός εφήβου, από το σχολείο μέχρι τις φιλίες και την οικογένεια, οι ερευνητές ελπίζουν ότι η γρήγορη δράση μπορεί να αποτρέψει τη βλάβη και να παρατείνει την τυπική λειτουργικότητα.

Επιπλέον, ορισμένες από τις προσεγγίσεις που υπόσχονται να καθυστερήσουν την εμφάνιση της ψύχωσης ή να μετριάσουν τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αρκετά απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η μείωση του στρες και η υγιεινή του ύπνου, και η διαχείριση συνυπαρχουσών διαταραχών όπως το άγχος. Το κλειδί: ο εντοπισμός των παιδιών που διατρέχουν κίνδυνο νωρίτερα, όταν αυτά τα μέτρα χαμηλού αντίκτυπου εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά.

Ποια είναι τα “προδρομικά” συμπτώματα της ψύχωσης στους έφηβους;

Τα πρόδρομα συμπτώματα είναι “εξασθενημένα” ή αδύναμα συμπτώματα ψύχωσης. Επιπλέον, είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι, το οποίο ειδικεύεται στη διάγνωση και τη θεραπεία πρώιμων συμπτωμάτων ψυχικών ασθενειών σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Αυτά τα σημάδια μπορεί να συμβαίνουν σε άτομα που δεν εξελίσσονται σε ψύχωση – αλλά αν παρακολουθήσουμε αυτά τα άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση κινδύνου με βάση αυτές τις αποδυναμωμένες εκδοχές, το ένα τρίτο πιθανόν να εξελιχθεί σε ψύχωση. Αυτό είναι πολύ περισσότερο από ό,τι στον γενικό πληθυσμό.

Τα προδρομικά συμπτώματα εμφανίζονται σε ένα φάσμα από πολύ ήπια έως σοβαρά και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Απόσυρση από τους φίλους και την οικογένεια/αίσθημα καχυποψίας απέναντι στους άλλους
• Αλλαγές στα πρότυπα ύπνου ή διατροφής
• Λιγότερο ενδιαφέρον για την εμφάνιση, τα ρούχα ή την υγιεινή
• Δυσκολία στην οργάνωση των σκέψεων ή της ομιλίας
• Απώλεια του συνήθους ενδιαφέροντος για δραστηριότητες ή των κινήτρων και της ενέργειας
• Ανάπτυξη ασυνήθιστων ιδεών ή συμπεριφορών
• Ασυνήθιστες αντιλήψεις, όπως οράματα ή ακοή φωνών (ή ακόμη και θέαση σκιών)
• Αίσθημα ότι τα πράγματα είναι εξωπραγματικά
• Αλλαγή της προσωπικότητας
• Αισθήματα μεγαλομανίας (πεποίθηση ότι έχει μια υπερδύναμη κ.λπ.)

Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτά τα συμπτώματα αντιπροσωπεύουν τα αρχικά στάδια μιας διαταραχής και τελικά θα μετατραπούν. Σε άλλες, τα συμπτώματα στην πραγματικότητα εξασθενούν ή παραμένουν ήπια.

Τι πρέπει να κάνετε αν πιστεύετε ότι το παιδί σας διατρέχει κίνδυνο να εμφανίσει ψύχωση;

• Πρώτο βήμα αν πιστεύετε ότι το παιδί σας διατρέχει κίνδυνο: Μια αξιολόγηση

Η σωστή θεραπεία για τα προδρομικά συμπτώματα εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το πόσο σοβαρά είναι όταν διαγιγνώσκονται. Το πρώτο βήμα είναι μια σωστή και ολοκληρωμένη διάγνωση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας με εμπειρία στην αξιολόγηση ψυχωσικών ασθενειών.

Εάν παρατηρήσετε αξιοσημείωτες αλλαγές στα κίνητρα, τη σκέψη ή/και τη συμπεριφορά του παιδιού σας, το πρώτο μέρος που πρέπει να ξεκινήσετε είναι ο παιδίατρός του για να αποκλείσετε μια ιατρική ασθένεια. Η χρήση ουσιών πρέπει επίσης να αποκλειστεί ως αιτία τυχόν αλλαγών στη συμπεριφορά των εφήβων. Μετά από αυτό, θα θελήσετε να αξιολογήσετε το παιδί σας από έναν εξειδικευμένο ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Αυτό από μόνο του μπορεί να είναι μια διαδικασία πολλών βημάτων.

Δεν μπορείτε απλώς να κοιτάξετε το παιδί μια φορά και να πάρετε ένα μικρό ιστορικό και μετά να ξέρετε τι συμβαίνει. Τα παιδιά αναπτύσσονται, τα συμπτώματα αναπτύσσονται. Και η πορεία -όπως τα πράγματα αλλάζουν, καλυτερεύουν ή χειροτερεύουν, ποια άλλα συμπτώματα προστίθενται- θα είναι εξαιρετικά κατατοπιστική για να μας πει κάτι για την πρόγνωση, τι περιμένουμε να συμβεί.

Ένα βοήθημα για την πρόβλεψη της εξέλιξης και της σοβαρότητας των συμπτωμάτων είναι η ικανότητα του ασθενούς να αμφισβητεί τα συμπτώματά του. Εάν το παιδί σας διατηρεί την αυτογνωσία για να γνωρίζει ότι το μυαλό του είναι αυτό που του «παίζει παιχνίδια», είναι μια ένδειξη ότι τα συμπτώματα βρίσκονται ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο. Καθώς τα συμπτώματα γίνονται πιο σοβαρά, οι πεποιθήσεις του ασθενούς (είτε είναι παρανοϊκές, είτε μεγαλοπρεπείς, είτε παραισθήσεις) γίνονται όλο και πιο δύσκολο να αμφισβητηθούν.

• Επιλογές τρόπου ζωής και ψυχικής υγείας

Έχει αποδειχθεί ότι τα ψυχωτικά συμπτώματα και οι ψυχωτικές ασθένειες ποικίλλουν αρκετά ανάλογα με το περιβάλλον – την υγεία του σώματός μας, τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, τη νοοτροπία μας. Όπως συμβαίνει με κάθε ασθένεια, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους νέους που βρίσκονται σε κίνδυνο, η υγιεινή διαβίωση είναι το κλειδί. Ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα των προδρομικών συμπτωμάτων, η έκβαση του παιδιού σας μπορεί να βελτιωθεί με το να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας τηρεί μια ρουτίνα που περιλαμβάνει:

• Καλή διατροφή
• Τακτική άσκηση
• Τήρηση ενός τακτικού προγράμματος ύπνου
• Μείωση του στρες όσο το δυνατόν περισσότερο
• Μακριά από τα ναρκωτικά -ιδιαίτερα από τη μαριχουάνα, η οποία μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα προδρομικά συμπτώματα και να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο για ψύχωση

Επίσης, μην ξεχνάτε να αντιμετωπίζετε την κατάθλιψη και το άγχος. Οι ενήλικες που τελικά ανέπτυξαν σχιζοφρένεια εντόπισαν μια περίοδο τριών έως πέντε ετών κατά την οποία βίωσαν κατάθλιψη ή άγχος πριν αναπτύξουν τα προδρομικά συμπτώματα της ψύχωσης και στη συνέχεια ανέπτυξαν πλήρη ψύχωση. Έτσι, η έγκαιρη αντιμετώπιση της κατάθλιψης μπορεί στην πραγματικότητα να διακόψει την εξέλιξη από την κατάθλιψη στην ψύχωση σε ορισμένους ασθενείς.

Ποια είναι η θεραπεία για τα προδρομικά ψυχωτικά συμπτώματα;

Δοκιμάσετε διάφορες προσεγγίσεις. Τα ήπια συμπτώματα απαιτούν πιο χαμηλών τόνων θεραπείες, όπως:

1. Ψυχοεκπαίδευση: Διδασκαλία τόσο του παιδιού όσο και της οικογένειας περισσότερα για τα συμπτώματα και την ασθένεια
2. Θεραπεία, ιδίως γνωστική συμπεριφορική θεραπεία: Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να είναι καλή για την αλλαγή των μοτίβων σκέψης του ατόμου και επίσης για την αντιμετώπιση της αναπτυσσόμενης αυτοεκτίμησης. Πρέπει να προσέχουμε ώστε τα παιδιά με ψυχιατρική διάγνωση να μην αυτοστιγματίζονται και να μην μπαίνουν σε μια απελπιστική ή αρνητική κατάσταση όπου αισθάνονται ότι δεν μπορούν να επιτύχουν
3. Προσαρμογές στον τρόπο ζωής: Αξιολόγηση του κατά πόσον το σημερινό σχολικό περιβάλλον είναι το καλύτερο για το παιδί. Ίσως μια θεραπευτική κοινωνική ομάδα για να βοηθήσει το παιδί να αντεπεξέλθει
4. Μείωση του άγχους: Το άγχος είναι συχνά έναυσμα για την εμφάνιση συμπτωμάτων, επομένως η μείωση του άγχους στη ζωή αυτών των παιδιών είναι ζωτικής σημασίας και μπορεί να αποτρέψει ή να καθυστερήσει τη μετατροπή σε ψυχωτική ασθένεια

Η κατανόηση των προδρομικών συμπτωμάτων και η παρακολούθηση των παιδιών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για ψυχωτική ασθένεια σημαίνει ότι οι γονείς μπορούν να κάνουν περισσότερα για τα παιδιά τους από το να περιμένουν να χειροτερέψουν τα συμπτώματα ή απλώς να ελπίζουν για το καλύτερο. Η έγκαιρη παρακολούθηση και παρέμβαση μπορεί να δώσει στα παιδιά υψηλού κινδύνου ένα πλεονέκτημα, το οποίο οι ερευνητές ελπίζουν ότι τελικά θα αλλάξει τις πιθανότητες όσον αφορά την ψυχωτική ασθένεια.

Η διάρκεια της μη θεραπευμένης ψύχωσης φαίνεται όντως να επηρεάζει την πορεία της νόσου. Όσο περισσότερο διαρκεί η ασθένεια χωρίς θεραπεία, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές σε όλους τους τομείς της ζωής του ασθενούς. Έτσι, είναι λογικό να σκεφτεί κανείς ότι απλώς η πολύ στενή παρακολούθηση κάποιου και η θεραπεία του πολύ νωρίς, μόλις εμφανίσει συμπτώματα, θα ήταν χρήσιμη.