“Ο ρατσισμός είναι ένα απλό τέχνασμα του εγώ που πιστεύει στην επικύρωση του εαυτού μέσω της επικύρωσης της ομάδας του και εις βάρος των άλλων. Είναι μια αντανάκλαση του φόβου”. – Christian Sundberg, συγγραφέας

“Φαντάζομαι ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι προσκολλώνται τόσο πεισματικά στο μίσος τους είναι επειδή διαισθάνονται ότι, μόλις φύγει το μίσος, θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν τον πόνο”. – Τζέιμς Μπάλντουιν, συγγραφέας

Πώς ορίζεται τελικά ο ρατσισμός;

Ο ρατσισμός μπορεί να οριστεί ως:

1. η χρήση της φυλετικής προκατάληψης και των φυλετικών διακρίσεων ως μορφών εξουσίας κατά ατόμων, ομάδων ή/και ολόκληρων κοινωνιών
2. η απανθρωποποίηση ατόμων ή ομάδων με βάση τη φυλή/κουλτούρα
3. η κατάχρηση της πολιτικής, κοινωνικής, νομικής, οικονομικής, πληροφοριακής, συναισθηματικής ή/και φυσικής εξουσίας για τον έλεγχο, την υποταγή, την περιθωριοποίηση ή τον αποκλεισμό ατόμων με συγκεκριμένο πολιτισμικό υπόβαθρο.

Υπάρχουν πολλές διαστάσεις του ρατσισμού (π.χ. φανερός, μυστικός, συνειδητός, ασυνείδητος, θεσμικός, συστημικός, εσωτερικευμένος κ.λπ.) Αυτή η ανάρτηση θα ορίσει και θα προσδιορίσει τα βασικά χαρακτηριστικά του φανερού και του συγκαλυμμένου ρατσισμού.

Τι καλούμε φανερό ρατσισμό;

Ο φανερός ρατσισμός μπορεί να οριστεί ως η πρακτική του ρατσισμού που είναι φυλετικά προσανατολισμένη με βάση τα στοιχεία, τα δεδομένα, τα πρότυπα ή/και την ιστορία.

Παραδείγματα φανερού ρατσισμού περιλαμβάνουν τα ακόλουθα, τα οποία συχνά επικαλύπτονται:

• Εγκλήματα μίσους
• Ρητορική μίσους
• Συστημικός ρατσισμός
• Θεσμικός ρατσισμός
• Πολιτικές και νόμοι που εισάγουν διακρίσεις
• Οικονομική εκμετάλλευση
• Φυλετική σκιαγράφηση
• Αστυνομική βία
• Αρνητικά φυλετικά στερεότυπα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το Χόλιγουντ
• Gaslighting/racelighting. Επίμονες αρνητικές προκαταλήψεις και αφηγήσεις για ένα άτομο ή μια ομάδα με βάση τη φυλή, την εθνικότητα, το πολιτισμικό υπόβαθρο και/ή την εθνική καταγωγή.
• Αντι-μεταναστευτικό συναίσθημα και επιθέσεις
• Ξενοφοβία

Τι καλούμε κρυφό ρατσισμό;

Ο μυστικός ρατσισμός μπορεί να οριστεί ως η πρακτική του ρατσισμού που είναι διακριτική και ανομολόγητη. Συχνά είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς με βεβαιότητα ότι ασκείται ρατσισμός: Το θύμα αυτού του είδους ρατσισμού συχνά αισθάνεται άβολα, αποκλεισμένο, παραμελημένο, φιμωμένο, να απορρίπτεται, να βρίσκεται στο περιθώριο ή εκμεταλλευόμενο χωρίς απαραίτητα να γνωρίζει το γιατί. Οι εκφράσεις του συγκαλυμμένου ρατσισμού μπορεί να είναι συνειδητές ή ασυνείδητες. Για παράδειγμα, ένας δράστης προκατάληψης στις πωλήσεις/εξυπηρέτηση πελατών μπορεί είτε να έχει πλήρη επίγνωση των φυλετικών διακρίσεων που κάνει είτε να μην έχει επίγνωση της δικής του κοινωνικοποιημένης προκατάληψης. Όπως και να έχει, ο κρυφός ρατσισμός εξακολουθεί να ασκείται και να διαιωνίζεται.

Παραδείγματα συγκαλυμμένου ρατσισμού περιλαμβάνουν τα ακόλουθα, τα οποία μπορεί επίσης να επικαλύπτονται:

• Διάκριση κατά την πρόσληψη
• Διάκριση λόγω δικτύωσης/ευκαιριών
• Διάκριση στη στέγαση
• Διάκριση αστυνομικής προστασίας
• Διακρίσεις νομικών δικαιωμάτων
• Διακρίσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης
• Διάκριση στις τράπεζες/δανεισμό
• Διάκριση στις πωλήσεις/εξυπηρέτηση πελατών
• Μικρο-επιθέσεις. Ο καθηγητής Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Derald Wing Sue ορίζει τις μικροεπιθέσεις ως “σύντομες, καθημερινές ανταλλαγές που στέλνουν υποτιμητικά μηνύματα σε ορισμένα άτομα λόγω της συμμετοχής τους σε μια ομάδα”. Παραδείγματα μικροεπιθέσεων είναι οι μικρές επιθέσεις (δηλ. σκόπιμα ή ακούσια ρατσιστικά αστεία ή στερεότυπα), οι μικρο-προσβολές (δηλ. σκόπιμη ή ακούσια συγκατάβαση προς περιθωριοποιημένες ομάδες) και οι μικρο-αποδοκιμασίες (δηλ. άρνηση της ύπαρξης του ρατσισμού ή των βλαβερών συνεπειών του στην κοινωνία, άρνηση των δικών μας σχετικών προνομίων στην κοινωνία)

Ο φανερός ρατσισμός είναι συχνά ευκολότερο να αναγνωριστεί και να αντιμετωπιστεί από τον συγκαλυμμένο ρατσισμό. Τα περιστατικά φανερού ρατσισμού τείνουν να είναι σαφέστερα ως προς την πρόθεση του δράστη, την επικοινωνία και τις πράξεις επιθετικότητας και κακοποίησης. Τα περιστατικά συγκαλυμμένου ρατσισμού τείνουν να είναι πολύ πιο διακριτικά, διφορούμενα και ύπουλα. Όσοι διαπράττουν πράξεις συγκαλυμμένου ρατσισμού μπορεί να προσποιούνται αθωότητα, να αποποιούνται τις ρατσιστικές προθέσεις και να υποστηρίζουν εύλογη άρνηση όταν ερωτώνται για τα κίνητρα και τις πράξεις τους.