Η κατανάλωση ζάχαρης έχει ενοχοποιηθεί όχι μόνο για προσθήκη κιλών και λίπους στον οργανισμό του ανθρώπου, αλλά και για διάφορες ασθένειες. Τα τελευταία χρόνια, περίπου το 40% των ενηλίκων χρησιμοποιούν γλυκαντικά χαμηλών θερμίδων και οι περισσότεροι από αυτούς το κάνουν τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Ενώ αυτά τα υποκατάστατα ζάχαρης καταναλώνονται συνήθως σε ποτά, εισάγονται επίσης και σε τρόφιμα και χρησιμοποιούνται στη θέση της ζάχαρης στον καφέ ή στα δημητριακά. Η παρουσία τέτοιων γλυκαντικών στα φαγητά δεν είναι πάντα εμφανής, ωστόσο οι φράσεις όπως «ελαφρύ», «χωρίς προσθήκη ζάχαρης», «χωρίς ζάχαρη» ή «χαμηλών θερμίδων», σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα τα συγκεκριμένα προϊόντα να περιέχουν υποκατάστατο ζάχαρης.

Ποιοι τύποι υποκατάστατων ζάχαρης υπάρχουν;

Υπάρχουν έξι τύποι υποκατάστατων ζάχαρης που έχουν εγκριθεί για χρήση ως πρόσθετα από το FDA: σακχαρίνη (Sweet’N Low), ασπαρτάμη (NutraSweet, Equal), σουκραλόζη (Splenda), neotame (Newtame), advantame και ακεσουλφάμη-κάλιο.

Τα γλυκαντικά με βάση το Stevia, τα οποία προέρχονται από τα φύλλα του φυτού Stevia rebaudiana, «αναγνωρίζονται γενικά ως ασφαλή» και δεν απαιτούν έγκριση από το FDA, πριν μπουν στα ράφια των σουπερμάρκετ.

Η συχνή κατανάλωση γλυκαντικών εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία;

Τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με τις πιθανές συνέπειες της τακτικής κατανάλωσης υποκατάστατων ζάχαρης, δεν είναι σαφή. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι υπάρχουν πολλά γλυκαντικά για μελέτη και στο γεγονός ότι τα υποκατάστατα ζάχαρης αποτελούν μόνο ένα μέρος των διατροφικών συνηθειών ενός ατόμου.

Για παράδειγμα, η έρευνα δείχνει ότι τα άτομα που πίνουν ποτά χαμηλών θερμίδων που περιέχουν υποκατάστατα ζάχαρης, ενδέχεται να τρώνε περισσότερα προκατασκευασμένα γεύματα και fast food. Επιπλέον, τα άτομα που προσπαθούν να χάσουν βάρος, μπορεί να επιλέγουν δυσανάλογα πιο τεχνητά γλυκά προϊόντα με χαμηλές θερμίδες. Στην περίπτωση που δεν το αναφέρουν στους ερευνητές που πραγματοποιούν μια έρευνα, τα υποκατάστατα της ζάχαρης θα μπορούσαν να κατηγορηθούν για κινδύνους, οι οποίοι στην πραγματικότητα απορρέουν από άλλες συνήθειες και άλλους παράγοντες.

Επιπλέον, τα διάφορα γλυκαντικά δεν υφίστανται ομοιόμορφη επεξεργασία στο σώμα και ενδέχεται να μην έχουν τα ίδια αποτελέσματα στην υγεία όλων των ατόμων.

1.Γλυκαντικά χαμηλών θερμίδων και απώλεια βάρους

Τα υποκατάστατα ζάχαρης, μπορεί να έχουν μέτριο όφελος όσον αφορά την απώλεια βάρους, ειδικά όταν μειώνονται τα ζαχαρούχα ποτά. Ωστόσο, η επίδραση τους εξαρτάται τόσο από το είδος του γλυκαντικού, όσο και από τον τρόπο κατανάλωσης του. Για παράδειγμα, η μετάβαση από την κανονική σόδα, στη σόδα διαίτης, έχει συσχετιστεί με μικρότερη αύξηση βάρους με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη, διάρκειας 12 εβδομάδων, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση έξι φλυτζανιών ενός γλυκού ποτού με τεχνητά γλυκαντικά την ημέρα, αυξάνει το σωματικό βάρος παρόμοια με την κατανάλωση ενός ποτού που περιέχει ζάχαρη.

2.Υποκατάστατα ζάχαρης και κίνδυνος χρόνιας νόσου

Μερικές μελέτες συνέδεσαν τα γλυκαντικά χαμηλών θερμίδων, με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη και μεταβολικού συνδρόμου. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Cell Metabolism, διαπίστωσε ότι η σουκραλόζη μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να καθαρίζει το σάκχαρο από το αίμα, μειώνοντας την απόκριση του στην ινσουλίνη. Η εν λόγω έρευνα έδειξε ότι η σουκραλόζη, έκανε τον εγκέφαλο να αντιδρά λιγότερο έντονα στη γλυκύτητα, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει την πέψη, δεδομένου ότι ο εγκέφαλος επικοινωνεί με το έντερο για να βοηθήσει στο μεταβολισμό της ενέργειας.

Σημειώνεται ότι αυτές οι αλλαγές παρατηρήθηκαν μόνο όταν το υποκατάστατο ζάχαρης καταναλώθηκε μαζί με υδατάνθρακες και όχι όταν καταναλώθηκε μόνο του, πράγμα που υποδηλώνει ότι ο συνδυασμός αυτός μπορεί να αλλάξει την κανονική επεξεργασία του σακχάρου στο σώμα. Ωστόσο, οι επιστήμονες υπογράμμισαν ότι αυτή ήταν μια μικρή μελέτη και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθεί αν αυτά τα αποτελέσματα ισχύουν.

«Έχουμε αντικρουόμενα δεδομένα σχετικά με το κατά ποσόν σχετίζονται τα υποκατάστατα ζάχαρης με τις καρδιακές προσβολές και το εγκεφαλικό επεισόδιο. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η αντικατάσταση μιας σόδας χαμηλών θερμίδων (την ημέρα), με καφέ (με καφεΐνη ή χωρίς καφεΐνη) ή αποβουτυρωμένο γάλα, σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, επομένως αυτές είναι πιθανότατα καλύτερες επιλογές», πρόσθεσαν οι επιστήμονες.

3.Η συνολική διατροφή έχει μεγάλη σημασία

Συνήθως τα δημητριακά, το ψωμί, το γιαούρτι, το παγωτό, το γάλα, τα μπισκότα, οι καραμέλες, οι μαρμελάδες και τα σιρόπια είναι τα τρόφιμα, που είναι πιο πιθανό να περιέχουν υποκατάστατα ζάχαρης. Οι εναλλαγή αυτών των προϊόντων σε προϊόντα  χαμηλών θερμίδων με γλυκαντικά δεν είναι τόσο χρήσιμη, αλλά είναι καλύτερη η μετάβαση σε προϊόντα που είναι γνωστό ότι ωφελούν την υγεία. Για παράδειγμα, αντί να προσθέσετε μαρμελάδα σε ένα σάντουιτς με φυστικοβούτυρο, δοκιμάστε κομμένα βατόμουρα ή φέτες μήλου και αρχίστε να πίνετε νερό αντί για σόδα διατροφής.

Επιπρόσθετα, όταν σκέφτεστε να προσθέσετε στη συνολική διατροφή σας τεχνητά γλυκά τρόφιμα και ποτά, σκεφτείτε αν τα τρόφιμα που ήδη καταναλώνετε εμπεριέχουν όντως πολύ ζάχαρη σε σχέση με κάτι άλλο. Για παράδειγμα, πριν αρχίσετε να ανησυχείτε ότι το γιαούρτι έχει υπερβολική ζάχαρη, σκεφτείτε ότι το γαλακτοκομικό προϊόν αντιπροσωπεύει το 4% της προστιθέμενης ζάχαρης στις αμερικανικές δίαιτες, ενώ το 31% προέρχεται από σνακ και γλυκά. Με άλλα λόγια θα ήταν προτιμότερο αντί να φάτε για απογευματινό σνακ ένα μπισκότο, να επιλέξετε μια ελαφριά έκδοση γιαουρτιού.

Συμπερασματικά

Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα που να τους επιτρέπουν να προτείνουν την αποφυγή των γλυκαντικών χαμηλών θερμίδων, αλλά δεν υπάρχουν ούτε αρκετά στοιχεία για να τα υποστηρίξουν, οπότε μέχρι να πραγματοποιηθεί περαιτέρω έρευνα είναι συνετό να μειωθεί η χρήση τους, αλλά πάντα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η συνολική διατροφή έχει μεγάλη σημασία.