Παθολογικά

Παχυσαρκία

Τι είναι η παχυσαρκία;

Η παχυσαρκία θεωρείται επιδημία στις ΗΠΑ. Συνιστά μία κατάσταση που θέτει τους ανθρώπους σε υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρές ασθένειες, όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιοπάθειες και ο καρκίνος.

Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αμερικής, εκτιμάται ότι για την χρονική περίοδο 2015-2016, 93,3 εκατομμύρια (39,8%) Αμερικανοί ενήλικες και 13,7 εκατομμύρια (18,5%) παιδιά και έφηβοι θεωρούνταν κλινικώς παχύσαρκοι.

Η παχυσαρκία ορίζεται ως ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ίσος ή μεγαλύτερος του 30. Ο ΔΜΣ υπολογίζεται με βάση το ύψος και το βάρος ενός ατόμου, αλλά έχει κάποιος περιορισμούς. Συγκεκριμένα, είναι το πηλίκο του βάρους (σε κιλά) δια το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα).

Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, παράγοντες όπως η εθνικότητα, το φύλο, η ηλικία και η μυϊκή μάζα μπορούν να επηρεάσουν την σχέση μεταξύ ΔΜΣ και σωματικού λίπους. Επίσης, ο ΔΜΣ δεν μπορεί να διακρίνει μεταξύ υπερβολικού λίπους, μυών ή οστικής μάζας, ούτε παρέχει την οποιαδήποτε ένδειξη για την κατανομή του λίπους στο σώμα.

Παρά τους παραπάνω περιορισμούς, ο ΔΜΣ εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ευρέως ως δείκτης παχυσαρκίας.

Ποιοι βρίσκονται σε κίνδυνο παχυσαρκίας;

Ένας περίπλοκος συνδυασμός γενετικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παχυσαρκίας.

Γονίδια

Ορισμένοι άνθρωποι φέρουν γενετικούς παράγοντες που καθιστούν την απώλεια βάρους δύσκολη.

Περιβάλλον

Το περιβάλλον σας στο σχολείο, στο σπίτι και στην κοινωνία στην οποία διαβιείτε μπορεί να επηρεάσει το πώς και τι τρώτε, καθώς και το πόσο δραστήριοι είστε. Για παράδειγμα, μπορεί να μην γνωρίζετε πώς να μαγειρεύετε υγιεινά ή να θεωρείτε πως μία υγιεινή διατροφή κοστίζει περισσότερο. Αν μένετε σε μία γειτονιά που θεωρείται μη ασφαλής, ίσως να μην έχετε κάποιο κατάλληλο μέρος να τρέξετε, να περπατήσετε ή να αθληθείτε γενικότερα.

Ψυχολογικοί και άλλοι παράγοντες

Η κατάθλιψη πολλές φορές οδηγεί στην αύξηση του σωματικού βάρους, καθώς τα άτομα στρέφονται στο φαγητό αναζητώντας «παρηγοριά». Ορισμένα αντικαταθλιπτικά μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο παχυσαρκίας.

Ο τερματισμός του καπνίσματος συχνά αναφέρεται ως μία αιτία πρόσληψης κιλών. Για αυτό, είναι πολύ σημαντικό να εστιάσετε στην σωστή διατροφή και άθληση, αν βρίσκεστε σε μια τέτοια διαδικασία.

Φάρμακα, όπως τα στεροειδή ή τα αντισυλληπτικά, δύνανται και αυτά να σας θέσουν σε αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας.

Αίτια Διάγνωση Θεραπεία Επιπλοκές Έκβαση Πρόληψη

Αίτια

Η πρόσληψη περισσότερων θερμίδων από αυτές που καταναλώνετε με τις καθημερινές δραστηριότητες και την άθληση (σε βάθος χρόνου, φυσικά) προκαλεί παχυσαρκία. Με την πάροδο του χρόνου, οι θερμίδες αυτές συσσωρεύονται, οδηγώντας σε αύξηση του βάρους.

Συγκεκριμένα, οι πιο κοινές αιτίες παχυσαρκίας περιλαμβάνουν:

  • Τον καθιστικό (και γενικά αδρανή) τρόπο ζωής.
  • Μία μη ισορροπημένη διατροφή με αυξημένη κατανάλωση λιπαρών και υψηλών σε θερμίδες τροφών.
  • Τα γονίδια, τα οποία επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός μεταβολίζει τις τροφές και αποθηκεύει λίπος.
  • Τον ανεπαρκή ύπνο, μία κατάσταση που οδηγεί σε ορμονικές αλλαγές οι οποίες αυξάνουν το αίσθημα της πείνας.
  • Την εγκυμοσύνη. Για ορισμένες γυναίκες είναι δύσκολο να χάσουν το επιπλέον βάρος που προστέθηκε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, καταλήγοντας εν τέλει να γίνουν παχύσαρκες.
  • Την προχωρημένη ηλικία, η οποία οδηγεί σε ελάττωση της μυϊκής μάζας και μειωμένο μεταβολικό ρυθμό, διευκολύνοντας την αύξηση του βάρους.

Υπάρχουν, όμως, και ιατρικές παθήσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην αύξηση του βάρους, όπως:

  • Το σύνδρομο Prader-Willi: μία σπάνια κατάσταση με την οποία το άτομο γεννιέται και προκαλεί υπερβολικό αίσθημα πείνας.
  • Η οστεοαρθρίτιδα και άλλες παρόμοιες παθήσεις που προκαλούν πόνο ο οποίος οδηγεί σε ελάττωση της φυσικής δραστηριότητας.
  • Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών: μία κατάσταση που προκαλεί ανισορροπία στις γυναικείες αναπαραγωγικές ορμόνες.
  • Ο υποθυρεοειδισμός: μία κατάσταση στην οποία ο θυρεοειδής αδένας δεν παράγει αρκετές ορμόνες.
  • Το σύνδρομο Cushing: μία κατάσταση που προκαλείται από την υπερβολική συγκέντρωση κορτιζόλης στο αίμα.

Διάγνωση

Όπως προαναφέρθηκε, η παχυσαρκία ορίζεται όταν ο ΔΜΣ (ένας αδρός συσχετισμός του ύψους και του βάρους ενός ατόμου) είναι μεγαλύτερος ή ίσος του 30.

Άλλες πιο ακριβείς μετρήσεις του σωματικού λίπους και της κατανομής του περιλαμβάνουν το δερματοπτυχόμετρο, την σύγκριση μέσης-γοφών και διάφορες διαγνωστικές εξετάσεις, όπως τους υπερήχους, την αξονική και την μαγνητική τομογραφία.

Ο γιατρός μπορεί ακόμη να ζητήσει περαιτέρω εξετάσεις για την διάγνωση της παχυσαρκίας, καθώς και άλλων κινδύνων σχετιζόμενων με αυτή. Αυτές περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο της χοληστερόλης και του σακχάρου, εξετάσεις της ηπατικής λειτουργίας, έλεγχο του διαβήτη, εξετάσεις του θυρεοειδή και, τέλος, εξετάσεις της καρδιακής λειτουργίας, όπως το ηλεκτροκαρδιογράφημα.

Μία μέτρηση του λίπους γύρω από την περιοχή της κοιλιάς είναι επίσης ένας καλός δείκτης πρόβλεψης του κινδύνου για άλλες νόσους σχετιζόμενες με την παχυσαρκία.

Θεραπεία

Αν είστε παχύσαρκοι και δυσκολεύεστε να χάσετε βάρος μόνοι σας, αναζητήστε ιατρική βοήθεια. Ξεκινήστε με τον οικογενειακό σας γιατρό, ο οποίος θα σας προτείνει κάποιον εξειδικευμένο στην παχυσαρκία γιατρό στην περιοχή σας.

Καλό θα ήταν να έχετε μία ομάδα ιατρών και ειδικών επιστημόνων που θα σας βοηθήσουν να χάσετε βάρος, όπως ένας διαιτολόγος/διατροφολόγος, ένας παθολόγος, ένας ψυχολόγος και άλλοι επαγγελματίες υγείας.

Είναι δεδομένο ότι ο γιατρός σας θα σας ζητήσει να κάνετε αλλαγές στον τρόπο ζωής. Μπορεί να σας συνταγογραφήσει κάποια φάρμακα ή να σας προτείνει ακόμη και χειρουργική επέμβαση.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Οι γιατροί που σας παρακολουθούν θα σας βοηθήσουν να βελτιώσετε την διατροφή σας και να διατηρήσετε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο που φέρει αποτελέσματα για εσάς. Ένα καλά δομημένο πρόγραμμα γυμναστικής και η αύξηση της καθημερινής δραστηριότητας (έως 300 λεπτά την εβδομάδα) θα συνεισφέρουν στην αύξηση της δύναμης και της αντοχής σας, καθώς και στην ενεργοποίηση του μεταβολισμού σας.

Η ψυχοθεραπεία είναι πολλές φορές ένας παράγοντας-κλειδί, καθώς μπορεί να εντοπίσει τι είναι αυτό που πυροδοτεί τις ανθυγιεινές σας συνήθειες και να σας βοηθήσει στην αντιμετώπιση του άγχους, της κατάθλιψης και του «συναισθηματικού φαγητού».

Ιατρική απώλεια βάρους

Σε συνδυασμό με την άσκηση και την ισορροπημένη διατροφή, ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει και εξειδικευμένα φάρμακα τα οποία θα βοηθήσουν στην απώλεια βάρους. Τα φάρμακα αυτά συνήθως δίδονται όταν άλλες μέθοδοι απώλειας βάρους αποτυγχάνουν, όταν έχετε ΔΜΣ μεγαλύτερο από 27 ή επιπρόσθετα προβλήματα υγείας σχετιζόμενα με την παχυσαρκία.

Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα απώλειας βάρους είτε παρεμποδίζουν την απορρόφηση των λιπών είτε καταστέλλουν την όρεξη. Ωστόσο, ουκ ολίγες φορές παρουσιάζουν δυσάρεστες παρενέργειες. Για παράδειγμα, το φάρμακο ορλιστάτη μπορεί να προκαλέσει συχνή κινητικότητα του εντέρου, διάρροια και αέρια. Σε περίπτωση που λαμβάνετε τέτοιου είδους φάρμακα, ο γιατρός θα σας παρακολουθεί τακτικά.

Εγχειρητική απώλεια βάρους

Οι εγχειρήσεις για την απώλεια βάρους, που κοινώς ονομάζονται βαριατρικές επεμβάσεις, απαιτούν την δέσμευση των ασθενών ότι θα αλλάξουν τρόπο ζωής.

Οι εν λόγω τύποι χειρουργικής επέμβασης περιορίζουν την ποσότητα του φαγητού που μπορείτε να καταναλώσετε ή αποτρέπουν το σώμα από την απορρόφηση λιπών και θερμίδων. Ορισμένες φορές τα πραγματοποιούν και τα δύο ταυτόχρονα.

Η βαριατρική επέμβαση δεν συνιστά μία γρήγορη και εύκολη λύση. Είναι μια πολύ σοβαρή εγχείρηση με πολλούς κινδύνους. Μετά το πέρας αυτής, ο ασθενής θα πρέπει να αλλάξει το πώς και πόσο τρώει, ειδάλλως κινδυνεύει να αρρωστήσει.

Οι υποψήφιοι χειρουργείου για την απώλεια βάρους έχουν ΔΜΣ μεγαλύτερο ή ίσο με 40 ή ΔΜΣ μεταξύ 35 και 39,9 μαζί με έτερα προβλήματα υγείας λόγω παχυσαρκίας.

Οι ασθενείς συχνά καλούνται να χάσουν βάρος πριν την εγχείρηση. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνουν και ψυχολογική υποστήριξη ώστε να είναι βέβαιοι πως είναι προετοιμασμένοι για την εγχείρηση και πως θα κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους.

Οι χειρουργικές επιλογές περιλαμβάνουν:

  • Γαστρικό μανίκι, όπου αφαιρείται μέρος του στομάχου.
  • Γαστρική παράκαμψη (bypass), η οποία δημιουργεί μια μικρή οπή στο άνω μέρος του στομάχου συνδέοντάς το απευθείας με το λεπτό έντερο, μέσω της λεγόμενης τροφικής έλικας. Το φαγητό και τα υγρά περνούν στην έλικα αυτή και καταλήγουν στο έντερο, παρακάμπτοντας το μεγαλύτερο μέρος του στομάχου.
  • Χολοπαγκρεατική εκτροπή με ειλεοδωδεκαδακτυλική αναστόμωση, η οποία αφαιρεί μέρος του στομάχου.
  • Λαπαροσκοπικός ρυθμιζόμενος δακτύλιος, ο οποίος διαχωρίζει τον στόμαχο σε δύο τμήματα με την χρήση ενός δακτυλίου.

Επιπλοκές

Η παχυσαρκία είναι πολλά περισσότερα από την απλή αύξηση του βάρους. Μία υψηλή αναλογία λίπους προς μυϊκή μάζα επιβαρύνει τόσο τα οστά όσο και τα εσωτερικά όργανα. Επίσης αυξάνει την φλεγμονή στο σώμα, η οποία θεωρείται αιτία καρκίνου, και συνιστά ακόμη βασική αιτία του διαβήτη τύπου 2.

Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με πολλά προβλήματα υγείας, κάποια εξ αυτών απειλητικά για την ίδια την ζωή:

  • Καρδιοπάθειες
  • Διαβήτης τύπου 2
  • Αρθρίτιδα
  • Εγκεφαλικό
  • Υπογονιμότητα
  • Υψηλή αρτηριακή πίεση
  • Υψηλή χοληστερόλη
  • Νόσοι της χοληδόχου κύστης
  • Υπνική άπνοια και άλλα αναπνευστικά προβλήματα
  • Ορισμένοι τύποι καρκίνου (του στήθους, του ενδομητρίου και του παχέος εντέρου)
  • Λιπώδης διήθηση του ήπατος

Έκβαση

Τα τελευταία έτη παρατηρείται δραματική αύξηση της παχυσαρκίας και των ασθενειών που σχετίζονται με αυτή. Αυτός είναι ο λόγος που οι κοινωνίες και τα κράτη εν γένει δίνουν έμφαση στην υγιεινή διατροφή και άσκηση, με στόχο να ανατρέψουν την παρούσα κατάσταση.

Όμως, εν τέλει είναι υπευθυνότητα του καθενός από εμάς να διατηρήσει έναν υγιή τρόπο διαβίωσης.

Πρόληψη

Η παχυσαρκία προλαμβάνεται με έναν υγιεινό και ισορροπημένο τρόπο ζωής. Θέστε ως στόχο μία μέτριας έντασης άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι) για 20 με 30 λεπτά κάθε μέρα.

Τραφείτε καλά με θρεπτικές τροφές, όπως φρούτα, λαχανικά, σιτηρά και πρωτεΐνη. Καταναλώστε μετριοπαθώς τροφές υψηλές σε λιπαρά και θερμίδες.

+ 15 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved

1. Adult obesity facts. (2018). cdc.gov/obesity/data/adult.html

2. Body mass index: Considerations for practitioners. (n.d.). cdc.gov/obesity/downloads/bmiforpactitioners.pdf

3. Child obesity facts: Prevalence of childhood obesity in the United States. (2018). cdc.gov/obesity/data/childhood.html

4. Facts and statistics: Physical activity. (2017). https://www.hhs.gov/fitness/resource-center/facts-and-statistics/index.html

5. F as in fat: How obesity threatens American’s children. (n.d.). https://www.rwjf.org/content/dam/farm/reports/reports/2010/rwjf62003

6. Guo X, et al. (2017). High fat diet alters gut microbiota and the expression of paneth cell-antimicrobial peptides preceding changes of circulating inflammatory cytokines. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5339499/

7. Hall KD, et al. (2016). Calorie for calorie, dietary fat restriction results in more body fat loss than carbohydrate restriction in people with obesity. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4603544/

8. Mayo Clinic Staff. (2015). Obesity. mayoclinic.org/diseases-conditions/obesity/symptoms-causes/syc-20375742

9. Mayo Clinic Staff. (2018). Cushing’s syndrome. mayoclinic.org/diseases-conditions/cushing-syndrome/symptoms-causes/syc-20351310

10. Mayo Clinic Staff. (2018). Hypothyroidism (underactive thyroid). mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/symptoms-causes/syc-20350284

11. Mayo Clinic Staff. (2018). Prader-Willi syndrome. mayoclinic.org/diseases-conditions/prader-willi-syndrome/symptoms-causes/syc-20355997

12. Obesity. (n.d.). endocrinefacts.org/health-conditions/obesity/

13. O’Neill AM. (2016). High-fat Western diet-induced obesity contributes to increased tumor growth in mouse models of human colon cancer. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27866828

14. Polycystic ovary syndrome. (n.d.). ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMHT0024506/

15. Position of the American Dietetic Association: Fat replacers. (2005). https://jandonline.org/article/S0002-8223(04)01853-X/fulltext