Εγκεφαλικό

Συμπτώματα

Η απώλεια της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο προκαλεί βλάβη στους ιστούς εσωτερικά του εγκέφαλου. Τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού εμφανίζονται σε εκείνα τα μέρη του σώματος τα οποία ελέγχονται από τις περιοχές του εγκεφάλου που έχουν υποστεί βλάβη.

Όσο συντομότερα δεχτεί βοήθεια ένα άτομο που έχει πάθει εγκεφαλικό, τόσο καλύτερα αποτελέσματα μπορεί να έχει. Για τον λόγο αυτό, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τα συμπτώματα του εγκεφαλικού, ώστε να μπορέσουμε να δράσουμε γρήγορα. Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού περιλαμβάνουν:

• παράλυση
• μούδιασμα ή αδυναμία στο χέρι, το πρόσωπο και το πόδι, κυρίως στην μία πλευρά του σώματος
• δυσκολία στην ομιλία ή την κατανόηση του τρόπου ομιλίας
• σύγχυση
• ασυνάρτητος λόγος
• προβλήματα στην όραση, όπως προβλήματα στον ένα ή και τους δύο οφθαλμούς, όπου το άτομο βλέπει σκοτεινά ή θολά ή υποφέρει από διπλωπία
• προβλήματα στο βάδισμα
• απώλεια ισορροπίας ή συντονισμού
• ζάλη
• έντονη και απρόσμενη κεφαλαλγία λόγω άγνωστης αιτίας

Το εγκεφαλικό απαιτεί άμεση ιατρική παρακολούθηση. Αν νομίζετε ότι εσείς ή κάποιο άλλο άτομο παθαίνετε εγκεφαλικό, ζητήστε να καλέσουν το 166 άμεσα. Η κατάλληλη θεραπεία είναι σημαντική για την πρόληψη των ακόλουθων αποτελεσμάτων:

• εγκεφαλικής βλάβης
• μόνιμης αναπηρίας
• θανάτου

Η ασφάλεια προηγείται όταν πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς ένα εγκεφαλικό, οπότε μην διστάσετε να καλέσετε το 166 και μην το μετανιώσετε σε περίπτωση που νομίζετε ότι αναγνωρίσατε συμπτώματα εγκεφαλικού. Δράστε άμεσα και μάθετε πώς να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού.

Συμπτώματα εγκεφαλικού στις γυναίκες

Το εγκεφαλικό είναι η τέταρτη πιο σημαντική αιτία θανάτου των Αμερικανίδων. Οι γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σε όλη την διάρκεια της ζωής τους από τους άντρες.

Παρόλο που κάποια από τα συμπτώματα του εγκεφαλικού είναι τα ίδια και για τα δύο φύλα, κάποια εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες.

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες περιλαμβάνουν:

• ναυτία ή έμετο
• παραισθήσεις
• πόνο
• γενικότερη αδυναμία
• λαχάνιασμα ή δυσκολία στην αναπνοή
• λιποθυμία ή απώλεια των αισθήσεων
• κρίσεις
• σύγχυση, αποπροσανατολισμό ή έλλειψη αντιδράσεων
• απότομες αλλαγές στην συμπεριφορά, κυρίως αυξημένη αναστάτωση

Οι πιθανότητες θανάτου λόγω εγκεφαλικού είναι υψηλότερες για τις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες, οπότε είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Συμπτώματα εγκεφαλικού στους άντρες

Το εγκεφαλικό είναι η πέμπτη κυριότερη αιτία θανάτου στους άντρες. Οι άντρες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες σε σχέση με τις γυναίκες να πάθουν εγκεφαλικό σε νεότερη ηλικία, αλλά έχουν μικρότερες πιθανότητες  να πεθάνουν εξαιτίας ενός εγκεφαλικού, σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.

Τα σημάδια και τα συμπτώματα εγκεφαλικού μπορεί να είναι τα ίδια και για τους άντρες και για τις γυναίκες (δες παραπάνω). Ωστόσο, κάποια συμπτώματα εκδηλώνονται συχνότερα στους άντρες. Αυτά περιλαμβάνουν:

• χαλάρωση της μιας πλευράς του προσώπου ή ανισοκατανομή του χαμόγελου
• ασυνάρτητο λόγο
• αδυναμία του χεριού ή των μυών της μιας πλευράς του σώματος

Αν και κάποια συμπτώματα μεταξύ αντρών και γυναικών διαφέρουν, είναι εξίσου σημαντικό και για τα δυο φύλα να μπορεί να αναγνωρίσει  κανείς ένα εγκεφαλικό και να αναζητήσει βοήθεια.

Αίτια

Η αιτία του εγκεφαλικού εξαρτάται από τον τύπο του εγκεφαλικού. Οι τρεις βασικοί τύποι εγκεφαλικού είναι το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ), το ισχαιμικό εγκεφαλικό και το αιμορραγικό εγκεφαλικό.

Ένα ΠΙΕ προκαλείται λόγω προσωρινής αναστολής μιας αρτηρίας που οδηγεί στον εγκέφαλο. Το εμπόδιο, συνήθως ένας θρόμβος αίματος, εμποδίζει την ροή του αίματος προς συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου. Ένα ΠΙΕ συνήθως διαρκεί από μερικά λεπτά ως μερικές ώρες, οπότε το εμπόδιο αποκολλάται και η κυκλοφορία του αίματος αποκαθίσταται.

Όπως το ΠΙΕ, έτσι και ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό προκαλείται λόγω αναστολής μιας αρτηρίας που οδηγεί στον εγκέφαλο. Αυτό το εμπόδιο μπορεί να είναι ένας θρόμβος αίματος, ή μπορεί να προκληθεί λόγω αρτηριοσκλήρωσης. Σε αυτή την πάθηση, η πλάκα (μια παχιά ουσία) συσσωρεύεται στα τοιχώματα ενός αιμοφόρου αγγείου. Ένα τμήμα της πλάκας μπορεί να αποκολληθεί και να προσκολληθεί σε μια αρτηρία, παρεμποδίζοντας έτσι την κυκλοφορία του αίματος και προκαλώντας ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό.

Ωστόσο, ένα αιμορραγικό εγκεφαλικό προκαλείται λόγω της διάρρηξης ενός αιμοφόρου αγγείου ή της διαρροής αίματος από αυτό. Το αίμα εισάγεται μέσα στους ιστούς του εγκεφάλου ή γύρω από αυτούς, προκαλώντας πίεση και καταστρέφοντας τα εγκεφαλικά κύτταρα.

Δύο είναι οι πιθανές αιτίες ενός αιμορραγικού εγκεφαλικού: το ανεύρυσμα (μια αδύναμη, διογκωμένη περιοχή ενός αιμοφόρου αγγείου), το οποίο μπορεί να το προκαλέσει η υψηλή πίεση και μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη του αιμοφόρου αγγείου και, λιγότερο συχνά, η αρτηριοφλεβική δυσπλασία, μια πάθηση η οποία σχετίζεται με μια ανωμαλία στην σύνδεση μεταξύ των φλεβών και των αρτηριών και μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία του εγκεφάλου.

Διάγνωση

Ο γιατρός σας θα ζητήσει από εσάς ή κάποιον οικείο σας πληροφορίες για τα συμπτώματά σας και την δραστηριότητά σας την στιγμή που παρουσιάστηκαν. Θα πάρει το ιατρικό ιστορικό σας, ώστε να ερευνήσει τους προσωπικούς σας παράγοντες κινδύνου σε σχέση με το εγκεφαλικό. Επίσης:

• θα σας ρωτήσει τι είδους φαρμακευτική αγωγή λαμβάνετε
• θα ελέγξει την πίεση του αίματος σας
• θα ακροασθεί την καρδιά σας

Θα υποβληθείτε επίσης σε κλινική εξέταση, κατά την διάρκεια της οποίας ο γιατρός σας θα αξιολογήσει την κατάστασή σας σε σχέση με:

• την ισορροπία σας
• τον συντονισμό σας
• την αδυναμία σας
• το μούδιασμα στα χέρια, το πρόσωπο ή τα πόδια σας
• σημάδια σύγχυσης
• ζητήματα όρασης

Έπειτα ο γιατρός σας θα διενεργήσει συγκεκριμένες εξετάσεις. Μια πληθώρα εξετάσεων θα βοηθήσουν στην διάγνωση του εγκεφαλικού. Αυτές οι εξετάσεις θα βοηθήσουν τους γιατρούς να καθορίσουν:

• αν πάθατε εγκεφαλικό
• την πιθανή αιτία του εγκεφαλικού
• ποιο τμήμα του εγκεφάλου έχει επηρεάσει
• αν υπάρχει αιμορραγία στο εγκέφαλο

Αυτές οι εξετάσεις θα μπορέσουν επίσης να καθορίσουν αν τα συμπτώματα σας προκαλούνται από κάποια άλλη αιτία.

Ίσως χρειαστεί να κάνετε διάφορες εξετάσεις οι οποίες θα βοηθήσουν ακόμη περισσότερο τους γιατρούς να καθορίσουν αν πάθατε εγκεφαλικό, ή να αποκλείσουν κάποια άλλη πάθηση.  Αυτές οι εξετάσεις περιλαμβάνουν:

Εξετάσεις αίματος

Ο γιατρός σας θα σας πάρει αίμα για διάφορες εξετάσεις αίματος. Οι εξετάσεις αίματος μπορούν να καθορίσουν :

• τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας
• αν έχετε κάποια μόλυνση
• τα επίπεδα των αιμοπεταλίων σας
• την ταχύτητα με την οποία προκαλούνται θρομβώσεις στο αίμα σας

Μαγνητική και Αξονική τομογραφία

Μπορεί να υποβληθείτε είτε στη μία είτε και στις δύο εξετάσεις: μαγνητική τομογραφία και αξονική τομογραφία.

Η μαγνητική τομογραφία θα βοηθήσει τους γιατρούς να δουν αν έχουν καταστραφεί εγκεφαλικοί ιστοί ή εγκεφαλικά κύτταρα. Η αξονική τομογραφία θα δώσει μια πιο λεπτομερή και καθαρή εικόνα του εγκεφάλου σας η οποία θα απεικονίζει αν υπάρχει αιμορραγία ή βλάβη στον εγκέφαλο. Μπορεί επίσης να απεικονίσει άλλες εγκεφαλικές παθήσεις οι οποίες μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματά σας.

Ηλεκτροκαρδιογράφημα

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να σας υποβάλλει σε ηλεκτροκαρδιογράφημα. Αυτή η απλή εξέταση καταγράφει την δραστηριότητα της καρδιάς, μετρώντας τους παλμούς και καταγράφοντας πόσο γρήγορα χτυπάει η καρδιά. Μπορεί να καθορίσει αν υποφέρετε από κάποια καρδιοπάθεια η οποία να οδήγησε στο εγκεφαλικό, όπως μια προηγούμενη καρδιακή προσβολή ή κολπική μαρμαρυγή.

Αγγειογραφία εγκεφάλου

Άλλη μια εξέταση στην οποία ίσως σας υποβάλλει ο γιατρός σας, ώστε να καθορίσει αν έχετε υποστεί εγκεφαλικό είναι η εγκεφαλική αγγειογραφία. Αυτή η εξέταση προσφέρει μια λεπτομερή απεικόνιση των αρτηριών του λαιμού και του εγκεφάλου. Η εξέταση αυτή μπορεί να υποδείξει την παρουσία εμποδίων ή θρόμβων που μπορεί να έχουν προκαλέσει τα συμπτώματά σας.

Υπέρηχος καρωτίδας

Ένας υπέρηχος καρωτίδας, γνωστός και ως τομογραφία διπλής σάρωσης της καρωτίδας, μπορεί να απεικονίσει παχιά αποθέματα (πλάκα) στις αρτηρίες της καρωτίδας, οι οποίες ανεφοδιάζουν με αίμα το πρόσωπο, το λαιμό και τον εγκέφαλό σας. Μπορεί επίσης να απεικονίσει αν οι αρτηρίες της καρωτίδας σας έχουν υποστεί στένωση ή φραγμό.

Ηχοκαρδιογράφημα

Ένα ηχοκαρδιογράφημα μπορεί να ανακαλύψει την ύπαρξη θρόμβων στην καρδιά σας. Αυτοί οι θρόμβοι ίσως μεταφέρθηκαν στον εγκέφαλό σας και προκάλεσαν το εγκεφαλικό.

Θεραπεία

Η κατάλληλη ιατρική αξιολόγηση και η κατάλληλη θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση από ένα εγκεφαλικό. Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία «Όταν χάνετε χρόνο, χάνετε μεγαλύτερο τμήμα του εγκεφάλου σας.» Καλέστε το 166 αμέσως μόλις συνειδητοποιήσετε ότι ίσως παθαίνετε εγκεφαλικό, ή αν υποπτεύεστε κάτι παρόμοιο για κάποιον οικείο σας.

Η θεραπεία ενός εγκεφαλικού εξαρτάται από το είδος του εγκεφαλικού:

Ισχαιμικό εγκεφαλικό και ΠΙΕ

Αυτού του είδους τα εγκεφαλικά προκαλούνται από θρόμβους στο αίμα ή άλλα εμπόδια στον εγκέφαλο. Για τον λόγο αυτό, αντιμετωπίζονται με τεχνικές που προσομοιάζουν σε μεγάλο βαθμό, και οι οποίες περιλαμβάνουν:

Λήψη αντιαιμοπεταλιακών και αντιπηκτικών φαρμάκων

Η κοινή ασπιρίνη είναι στην πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον την βλαβών λόγω κάποιου εγκεφαλικού. Τα αντιπηκτικά και αντιαιμοπεταλικά φάρμακα θα πρέπει να λαμβάνονται μέσα στις πρώτες 24 με 48 ώρες από την εκδήλωση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού.

Θρομβολυτικά φάρμακα

Τα θρομβολυτικά φάρμακα μπορούν να διαλύσουν τους θρόμβους του αίματος στις αρτηρίες του εγκεφάλου σας, γεγονός που θα αναστείλει το εγκεφαλικό και θα μειώσει την βλάβη στον εγκέφαλο.

Ένα τέτοιο φάρμακο, ο ιστικός ενεργοποιητής πλασμινογόνου (tPA) ή η Αλτεπλάση IV r-tPA, θεωρείται ως ο χρυσός κανόνας στην θεραπεία ενός ισχαιμικού εγκεφαλικού. Λειτουργεί διαλύοντας τους θρόμβους αίματος γρήγορα, αν ο ασθενής το λάβει στις πρώτες 3 με 4,5 ώρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού. Οι ασθενείς που τους έχει χορηγηθεί ενδοφλέβια tPA έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες αποκατάστασης από ένα εγκεφαλικό και μικρότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κάποια μόνιμη αναπηρία ως αποτέλεσμα του εγκεφαλικού.

Μηχανική θρομβεκτομή

Κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι γιατροί εισχωρούν ένα καθετήρα σε ένα μεγάλο αιμοφόρο αγγείο στο εσωτερικό του κεφαλιού σας. Έπειτα χρησιμοποιούν μια συσκευή ώστε να τραβήξουν τον θρόμβο έξω από το αιμοφόρο αγγείο. Αυτή η επέμβαση έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας αν διενεργηθεί μέσα σε 6 με 24 ώρες από την έναρξη του εγκεφαλικού.

Ενδοπροσθετικός σωλήνας

Αν ο γιατρός ανακαλύψει τα σημεία στα οποία τα τοιχώματα των αρτηριών έχουν αδυνατίσει, ίσως να επέμβουν μέσω μιας διαδικασίας εμφύσησης της στενεμένης αρτηρίας και υποστήριξης των τοιχωμάτων της αρτηρίας με έναν ενδοπροσθετικό σωλήνα.

Χειρουργική επέμβαση

Στην σπάνια περίπτωση όπου κανένας άλλος τρόπος θεραπείας δεν λειτουργήσει, ο γιατρός σας ίσως να σας υποβάλλει σε επέμβαση, ώστε να αφαιρέσει τον θρόμβο του αίματος και τις πλάκες από τις αρτηρίες σας χρησιμοποιώντας καθετήρα ή, αν ο θρόμβος είναι ιδιαίτερα μεγάλος, διανοίγοντας την αρτηρία ώστε να αφαιρέσει το εμπόδιο.

Αιμορραγικό εγκεφαλικό

Τα εγκεφαλικά των οποίων οι αιτίες είναι η αιμορραγία ή η διαρροή στον εγκέφαλο απαιτούν διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης. Η αντιμετώπιση ενός αιμορραγικού εγκεφαλικού περιλαμβάνει:

Φαρμακευτική αγωγή

Σε αντίθεση με το ισχαιμικό εγκεφαλικό, στο αιμορραγικό εγκεφαλικό ο στόχος της θεραπείας είναι να προκληθεί θρόμβωση του αίματος. Συνεπώς, μπορεί να σας χορηγήσουν κάποια φαρμακευτική αγωγή η οποία να αναστείλει την δράση αιματοδιαλυτών – αν λαμβάνετε τέτοιου είδους αγωγή.

Μπορεί επίσης να σας χορηγήσουν φάρμακα τα οποία θα μειώσουν την πίεση του αίματος και την πίεση στον εγκέφαλο, θα προλάβουν επιληπτικές κρίσεις και στένωση των αιμοφόρων αγγείων.

Συσπείρωση

Κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ο γιατρός σας θα καθοδηγήσει ένα μακρύ σωλήνα μέσα στην περιοχή της αιμορραγίας ή στο αδύναμο αιμοφόρο αγγείο. Έπειτα, θα τοποθετήσει μια σπειροειδή συσκευή στην περιοχή στην οποία το τοίχωμα της αρτηρίας έχει αδυνατίσει. Αυτή η διαδικασία εμποδίζει το αίμα να διαρρεύσει στην περιοχή, μειώνοντας την αιμορραγία.  

Σύσφιξη

Κατά την διάρκεια των εξετάσεων απεικόνισης, ο γιατρός σας μπορεί να ανακαλύψει κάποιο ανεύρυσμα το οποίο δεν έχει ακόμη αιμορραγήσει ή έχει σταματήσει να αιμορραγεί. Για να αποτρέψει περαιτέρω αιμορραγία, ένας χειρουργός θα τοποθετήσει ένα μικροσκοπικό σφιγκτήρα στην βάση του ανευρύσματος. Με τον τρόπο αυτό θα διακόψει την παροχή αίματος και θα αποτρέψει μια πιθανή ρήξη του αιμοφόρου αγγείου ή μια εκ νέου αιμορραγία.

Χειρουργική επέμβαση

Σε περίπτωση ρήξης του ανευρύσματος, ο γιατρός σας μπορεί να επέμβει χειρουργικά ώστε να ψαλιδίσει το ανεύρυσμα και να αποτρέψει περαιτέρω αιμορραγία. Παρομοίως, μπορεί να χρειαστεί να γίνει κάποια κρανιοτομή, ώστε να ανακουφίσει τον εγκέφαλο από την πίεση μετά από ένα ισχυρό εγκεφαλικό.

Εκτός από την επείγουσα αντιμετώπιση του εγκεφαλικού, οι επαγγελματίες υγείας θα σας ενημερώσουν για τρόπους πρόληψης μελλοντικών εγκεφαλικών.

Πρόληψη

Μπορείτε να κάνετε κάποια βήματα ώστε να βοηθήσετε στην πρόληψη του εγκεφαλικού με το να ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Τα βήματα αυτά περιλαμβάνουν τα ακόλουθα μέτρα:

• Να κόψετε το κάπνισμα. Αν καπνίζετε, το να σταματήσετε τώρα θα μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
• Να καταναλώνετε αλκοόλ με μέτρο. Αν καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, προσπαθήστε να τις μειώσετε. Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την πίεση του αίματός σας.
• Να διατηρείτε χαμηλό βάρος. Να διατηρείτε το βάρος σας σε υγιή επίπεδα. Αν είστε παχύσαρκοι ή υπέρβαροι αυξάνετε τον κίνδυνο να υποστείτε εγκεφαλικό. Για να μπορέσετε να ελέγξετε το βάρος σας:
  • Να έχετε μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.
  • Να καταναλώνετε τροφές με χαμηλή χοληστερίνη, χαμηλά trans λιπαρά και χαμηλά κορεσμένα λιπαρά.
  • Να είστε σωματικά δραστήριοι. Έτσι θα βοηθήσετε τον εαυτό σας να διατηρήσει ένα υγιές βάρος και να μειώσει τα επίπεδα της πίεσης του αίματος και της χοληστερίνης.
• Να κάνετε ιατρικές εξετάσεις. Να παρακολουθείτε την υγεία σας, δηλαδή να κάνετε συχνά ιατρικές εξετάσεις και να επικοινωνείτε με τον γιατρό σας. Διασφαλίστε ότι κάνετε τα ακόλουθα βήματα ώστε να έχετε τον έλεγχο της υγείας σας:
  • Να ελέγχετε την χοληστερίνη σας και την πίεση του αίματος.
  • Συζητήστε με τον γιατρό σας για κάποια αναπροσαρμογή του τρόπου ζωής σας.
  • Συζητήστε με τον γιατρό σας για τις επιλογές που έχετε σχετικά με την φαρμακευτική σας αγωγή.
  • Αν έχετε προβλήματα με την καρδιά σας θα πρέπει να τα αντιμετωπίσετε.
  • Αν πάσχετε από διαβήτη θα πρέπει να κάνετε τα βήματα που χρειάζονται για να τεθεί υπό έλεγχο.

Όλα τα παραπάνω μέτρα θα σας βοηθήσουν να είστε σε καλύτερη φυσική κατάσταση ώστε να προλάβετε ένα εγκεφαλικό.

Τύποι εγκεφαλικού

Τα εγκεφαλικά εμπίπτουν σε τρεις κατηγορίες: το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ), το ισχαιμικό εγκεφαλικό και το αιμορραγικό εγκεφαλικό. Αυτές οι κατηγορίες χωρίζονται σε άλλες υποκατηγορίες εγκεφαλικών, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• το εμβολικό εγκεφαλικό
• το θρομβωτικό εγκεφαλικό
• το ενδοεγκεφαλικό εγκεφαλικό
• το υποαραχνοειδές εγκεφαλικό

Το κάθε είδος εγκεφαλικού επηρεάζει ανάλογα την διαδικασία θεραπείας και αποκατάστασης. 

Ισχαιμικό εγκεφαλικό

Κατά την διάρκεια ενός ισχαιμικού εγκεφαλικού, οι αρτηρίες που παρέχουν αίμα στον εγκέφαλο είτε στενεύουν είτε παρεμποδίζεται η ροή του αίματος. Οι αναστολείς προκαλούνται από την παρουσία θρόμβων αίματος είτε από την πολύ μειωμένη ροή του αίματος. Μπορεί επίσης να τους προκαλέσει η παρουσία τμημάτων πλάκας λόγω της αρτηριοσκλήρωσης τα οποία αποκολλώνται και παρεμποδίζουν το αιμοφόρο αγγείο.

Οι δύο πιο κοινοί τύποι ισχαιμικών εγκεφαλικών είναι τα θρομβωτικά και τα εμβολικά εγκεφαλικά. Το θρομβωτικό εγκεφαλικό προκύπτει όταν κάποιος θρόμβος αίματος σχηματίζεται σε μία από τις αρτηρίες που παρέχουν αίμα στον εγκέφαλο. Ο θρόμβος μεταφέρεται διαμέσου της κυκλοφορίας του αίματος και προσκολλάται σε κάποιο σημείο, οπότε και παρεμποδίζει την ροή του αίματος. Το εμβολικό εγκεφαλικό προκύπτει όταν ένας θρόμβος αίματος ή άλλο απόρριμμα σχηματίζεται σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος κι έπειτα μεταφέρεται στον εγκέφαλο. 

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, το 87% των εγκεφαλικών είναι ισχαιμικά εγκεφαλικά.

Εμβολικό εγκεφαλικό

Το εμβολικό εγκεφαλικό αποτελεί τον ένα από τους δύο τύπους του ισχαιμικού εγκεφαλικού. Προκύπτει όταν ένας θρόμβος αίματος σχηματίζεται σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος – πολύ συχνά στην καρδιά ή στις αρτηρίες τού ανώτερου τμήματος του στέρνου ή του λαιμού – και μεταφέρεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο. Ο θρόμβος προσκολλάται στις αρτηρίες του εγκεφάλου, όπου αναστέλλει την ροή του αίματος και προκαλεί εγκεφαλικό.

Ένα εμβολικό εγκεφαλικό  μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας καρδιοπάθειας. Η κολπική μαρμαρυγή, ένας κοινός τύπος καρδιακής αρρυθμίας, μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη θρόμβων αίματος στην καρδιά. Αυτοί οι θρόμβοι μπορεί να αποκολληθούν και να μεταφερθούν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο.

Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ)

Ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, το λεγόμενο ΠΙΕ ή μίνι εγκεφαλικό, προκύπτει όταν η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο παρεμποδίζεται προσωρινά. Τα συμπτώματα, τα οποία είναι παρόμοια με αυτά ενός κανονικού εγκεφαλικού, συνήθως είναι προσωρινά και εξαφανίζονται μετά από μερικά λεπτά ή μερικές ώρες.

Ένα ΠΙΕ συνήθως προκαλείται εξαιτίας ενός θρόμβου αίματος. Συνήθως αποτελεί προπομπό ενός μελλοντικού εγκεφαλικού και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να το αγνοεί κανείς.  Αναζητήστε την ίδια βοήθεια  όπως θα κάνατε και στην περίπτωση ενός σοβαρού εγκεφαλικού και καλέστε το 166.

Σύμφωνα με το ΚΚΕΛΠΝΟ, περισσότερα από το ένα-τρίτο των ατόμων που έχουν πάθει ΠΙΕ και δεν έχουν λάβει θεραπεία παθαίνουν σοβαρό εγκεφαλικό κατά την διάρκεια του ίδιου έτους. Σχεδόν το 10-15% των ατόμων που έχουν πάθει ΠΙΕ παθαίνουν σοβαρό εγκεφαλικό μέσα στους τρεις πρώτους μήνες.

Αιμορραγικό εγκεφαλικό

Ένα αιμορραγικό εγκεφαλικό συμβαίνει όταν μια αρτηρία στον εγκέφαλο διαρρηγνύεται ολοκληρωτικά ή όταν υπάρχει διαρροή αίματος. Το αίμα από την αρτηρία αυτή δημιουργεί πρόσθετη πίεση στο κρανίο καθώς και οίδημα στον εγκέφαλο, καταστρέφοντας τα κύτταρα και τους ιστούς του εγκεφάλου.

Οι δύο τύποι αιμορραγικού εγκεφαλικού είναι το ενδοεγκεφαλικό και το υποαραχνοειδές. Ένα ενδοεγκεφαλικό αιμορραγικό εγκεφαλικό, ο πιο κοινός τύπος αιμορραγικού εγκεφαλικού, συμβαίνει όταν οι ιστοί που περιβάλλουν τον εγκέφαλο πληρώνονται με αίμα αμέσως μετά την διάρρηξη μιας αρτηρίας. Το υποαραχνοειδές εγκεφαλικό είναι λιγότερο κοινό. Προκαλεί αιμορραγία στην περιοχή μεταξύ του εγκεφάλου και των ιστών που τον καλύπτουν.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιακή Εταιρεία, περίπου το 13% των εγκεφαλικών είναι αιμορραγικά.

Παράγοντες κινδύνου

Υπάρχουν κάποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι σας κάνουν να είστε περισσότερο επιρρεπείς σε ένα εγκεφαλικό. Σύμφωνα με το Εθνικό Καρδιολογικό, Πνευμονολογικό και Αιματολογικό Ινστιτούτο, όσο περισσότερους παράγοντες κινδύνου συγκεντρώνετε, τόσο υψηλότερες είναι οι πιθανότητες να πάθετε εγκεφαλικό. Οι παράγοντες κινδύνου ενός εγκεφαλικού περιλαμβάνουν:

Διατροφή

Μια ανθυγιεινή διατροφή η οποία αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού είναι πλούσια σε:

• αλάτι
• κορεσμένα λίπη
• trans λιπαρά οξέα
• χοληστερίνη

Έλλειψη δραστηριοτήτων

Η έλλειψη δραστηριοτήτων, ή άσκησης, μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού.

Η τακτική άσκηση έχει πολλαπλά οφέλη. Το ΚΕΕΛΠΝΟ συστήνει τουλάχιστον 2,5 ώρες εβδομαδιαίας, αεροβικής άσκησης για τους ενήλικες. Μια τέτοια άσκηση μπορεί πολύ απλά να είναι ένας έντονος περίπατος μερικές φορές την εβδομάδα.

Κατανάλωση αλκοόλ

Ο κίνδυνος εγκεφαλικού αυξάνεται αν καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να γίνεται με μέτρο. Αυτό σημαίνει όχι περισσότερα από ένα ποτά ημερησίως για τις γυναίκες και όχι περισσότερα από δύο για τους άντρες. Η κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της πίεσης του αίματος, όπως και τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει αρτηριοσκλήρωση.

Χρήση προϊόντων καπνού

Η χρήση καπνού σε οποιαδήποτε μορφή αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επίσης, αφού μπορεί να καταστρέψει τα αιμοφόρα αγγεία και την καρδιά. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται ακόμη περισσότερο από το κάπνισμα, καθώς η πίεση του αίματος αυξάνεται όταν κάνετε χρήση νικοτίνης.

Το προσωπικό σας ιστορικό

Υπάρχουν κάποιοι προσωπικοί παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το εγκεφαλικό και οι οποίοι δεν μπορούν να τεθούν υπό τον έλεγχό σας.  Ο κίνδυνος εγκεφαλικού μπορεί να σχετίζεται με¨

• Το οικογενειακό ιστορικό. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού είναι αυξημένος σε κάποιες οικογένειες κληρονομικών ζητημάτων υγείας, όπως είναι η υψηλή πίεση του αίματος.
• Το φύλο. Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, παρόλο που και οι γυναίκες και οι άντρες μπορεί να πάθουν εγκεφαλικό, συμβαίνει συχνότερα στις γυναίκες απ’ότι στους άντρες σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
• Η ηλικία. Οι πιο ηλικιωμένοι έχουν αυξημένες πιθανότητες εγκεφαλικού.
• Η φυλή και η εθνικότητα. Οι Καυκάσιοι, οι Αμερικανοί Ασιατικής καταγωγής και οι Ισπανόφωνοι έχουν λιγότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό σε σχέση με τους Αφροαμερικανούς, τους γηγενείς της Αλάσκας και τους Ινδιάνους της Αμερικής.

Το ιατρικό ιστορικό

Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες ιατρικές παθήσεις οι οποίες συνδέονται με τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Αυτές περιλαμβάνουν:

• ένα προηγούμενο εγκεφαλικό ή ΠΙΕ
• την υψηλή πίεση του αίματος
• την υψηλή χοληστερίνη
• τις καρδιοπάθειες, όπως την στεφανιαία νόσο
• τις ελαττωματικές βαλβίδες της καρδιάς
• τους διογκωμένους καρδιακούς θαλάμους και τις καρδιακές αρρυθμίες
• την δρεπανοκυτταρική αναιμία
• τον διαβήτη

Μιλήστε με τον γιατρό σας και ενημερωθείτε για τους κινδύνους εγκεφαλικού που μπορεί να αντιμετωπίζετε εσείς προσωπικά.

Φαρμακευτική αγωγή για εγκεφαλικά

Υπάρχουν ποικίλες φαρμακευτικές αγωγές για την αντιμετώπιση των εγκεφαλικών. Το είδος που θα σας χορηγήσει ο γιατρός σας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο εγκεφαλικού που έχετε υποστεί. Ο στόχος κάποιων φαρμάκων είναι να αποτρέψουν ένα δεύτερο εγκεφαλικό, ενώ άλλα φάρμακα στοχεύουν εξαρχής στην πρόληψη ενός εγκεφαλικού.

Οι πιο κοινές φαρμακευτικές αγωγές για τα εγκεφαλικά περιλαμβάνουν:

• Τον ενεργοποιητή ιστικού πλασμινογόνου (tPA). Αυτό το φάρμακο χορηγείται σε επείγουσες περιπτώσεις κατά την διάρκεια ενός εγκεφαλικού, ώστε να προκαλέσει την διάσπαση του θρόμβου αίματος που προκαλεί το εγκεφαλικό. Είναι το μοναδικό φάρμακο διαθέσιμο αυτή την στιγμή που μπορεί να επιτύχει κάτι τέτοιο, αλλά θα πρέπει να χορηγηθεί εντός 3 με 4,5 ωρών από την έναρξη εμφάνισης των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού. Η ουσία αυτή εγχέεται σε ένα αιμοφόρο αγγείο ώστε το φάρμακο να μπορέσει να αρχίσει να δρα όσο το δυνατό συντομότερα, γεγονός που μειώνει τους κινδύνους επιπλοκών λόγω ενός εγκεφαλικού.
• Τα αντιπηκτικά. Αυτές οι ουσίες μειώνουν την ικανότητα του αίματος να δημιουργεί θρόμβους. Το πιο κοινό αντιπηκτικό είναι η βαρφαρίνη (Jantoven, Coumadin). Οι ουσίες αυτές μπορούν επίσης να αποτρέψουν τους ήδη υπάρχοντες θρόμβους από το να αναπτυχθούν περισσότερο. Για το λόγο αυτό, μπορεί να σας τα χορηγήσουν, ώστε να αποφευχθεί ένα εγκεφαλικό ή μετά από ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό ή ένα ΠΙΕ.
• Τα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα. Αυτά τα φάρμακα προλαμβάνουν τους θρόμβους του αίματος δυσκολεύοντας την πυκνή συγκέντρωση των αιμοπεταλίων. Τα πιο κοινά αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα περιλαμβάνουν την ασπιρίνη και την κλοπιδογρέλη (Plavix). Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη ισχαιμικών εγκεφαλικών και παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην πρόληψη δευτερευόντων εγκεφαλικών. Αν δεν είχατε υποστεί κάποιο εγκεφαλικό ποτέ πριν, θα πρέπει να λαμβάνετε την ασπιρίνη ως προληπτικό φάρμακο μόνο σε περίπτωση που διατρέχετε υψηλό κίνδυνο αρτηριοσκληρωτκών καρδιαγγειακών παθήσεων (π.χ. καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό) και χαμηλό κίνδυνο αιμορραγίας.
• Τις στατίνες. Οι στατίνες, οι οποίες υποβοηθούν στην μείωση των υψηλών επιπέδων της χοληστερίνης του αίματος, είναι από τα πιο κοινώς συνταγογραφούμενα φάρμακα στις Η.Π.Α. Τα φάρμακα αυτά προλαμβάνουν την παραγωγή ενός ενζύμου το οποίο μπορεί να μετατρέψει την χοληστερίνη σε πλάκα – την παχύρρευστη, κολλώδη ουσία η οποία μπορεί να προσκολληθεί στα τοιχώματα των αρτηριών και να προκαλέσει εγκεφαλικά και καρδιακές προσβολές. Οι κοινές στατίνες συμπεριλαμβάνουν την ροσουβαστατίνη(Crestor), την συμβαστατίνη (Zocor), και την ατορβαστατίνη (Lipitor).
• Φάρμακα για την πίεση του αίματος. Η υψηλή πίεση του αίματος μπορεί να προκαλέσει την αποκόλληση τμημάτων πλάκας τα οποία έχουν προσκολληθεί στις αρτηρίες σας. Αυτά τα τμήματα μπορεί να φράξουν τις αρτηρίες σας, προκαλώντας κάποιο εγκεφαλικό. Συνεπώς, ο έλεγχος της υψηλής πίεσης του αίματος μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ενός εγκεφαλικού.

Ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει είτε ένα είτε περισσότερα από αυτά τα φάρμακα, ανάλογα με διάφορους παράγοντες όπως το ιατρικό ιστορικό σας και τους κινδύνους που διατρέχετε.

Αποκατάσταση

Το εγκεφαλικό είναι μία από τις κύριες αιτίες που προκαλούν μακροχρόνιες αναπηρίες στις Η.Π.Α. Ωστόσο, η Εθνική Εταιρεία Εγκεφαλικών αναφέρει ότι το 10% των ατόμων που επιβίωσαν ενός εγκεφαλικού επιτυγχάνουν σχεδόν πλήρη αποκατάσταση, ενώ άλλο ένα 25% αποκαθίσταται αντιμετωπίζοντας πολύ μικρές βλάβες.

Είναι πολύ σημαντικό η θεραπεία και η αποκατάσταση από ένα εγκεφαλικό να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατό. Στην πραγματικότητα, η αποθεραπεία θα πρέπει να ξεκινήσει ενώ βρίσκεστε ακόμη στο νοσοκομείο. Εκεί, μια ομάδα φροντιστών θα σταθεροποιήσει την κατάστασή σας, θα αξιολογήσει τις συνέπειες του εγκεφαλικού, θα ταυτοποιήσει τους υποβόσκοντες παράγοντες, και θα ξεκινήσει τη θεραπεία ώστε να σας βοηθήσει να ανακτήσετε κάποιες από τις ικανότητες σας, οι οποίες επηρεάστηκαν από το εγκεφαλικό.

Η αποκατάσταση από το εγκεφαλικό επικεντρώνεται σε τέσσερα βασικά σημεία:

Λογοθεραπεία

Ένα εγκεφαλικό μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην ομιλία και στην γλώσσα. Ένας λογοθεραπευτής θα δουλέψει μαζί σας, ώστε να σας διδάξει από την αρχή πώς να μιλάτε. Ή, αν αντιμετωπίζετε δυσκολίες με την προφορική επικοινωνία μετά το εγκεφαλικό, θα σας βοηθήσει να μάθετε νέους τρόπους επικοινωνίας.

Γνωστική θεραπεία

Μετά από ένα εγκεφαλικό, πολλοί επιζήσαντες βιώνουν αλλαγές στον τρόπο σκέψης τους. Το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην συμπεριφορά και την διάθεσή τους. Ένας εργοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να εργαστείτε με στόχο να ανακτήσετε τα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς που είχατε πριν από το εγκεφαλικό και να ελέγξετε τις συναισθηματικές σας αντιδράσεις.

Εκ νέου εκμάθηση των αισθητικών δεξιοτήτων

Αν κατά την διάρκεια του εγκεφαλικού επηρεαστεί εκείνο το τμήμα του εγκεφάλου που αναμεταδίδει πληροφορίες σχετικές με τις αισθήσεις, μπορεί να παρατηρήσετε ότι οι αισθήσεις σας έχουν ατονίσει ή ότι δεν λειτουργούν πλέον. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μην αισθάνεστε κάποια πράγματα, όπως την θερμοκρασία, την πίεση ή τον πόνο. Ένας θεραπευτής θα σας βοηθήσει να μάθετε πώς να προσαρμοστείτε σε αυτή την έλλειψη αισθητικότητας.

Φυσικοθεραπεία

Ο μυικός σας τόνος και η μυική σας δύναμη μπορεί να έχουν απολέσει την ισχύ τους λόγω του εγκεφαλικού και μπορεί να μην μπορείτε να κινήσετε το σώμα σας τόσο καλά όσο πριν το εγκεφαλικό. Ένας φυσικοθεραπευτής θα δουλέψει μαζί σας για να ανακτήσετε την δύναμή σας και την ισορροπία σας και θα σας βοηθήσει να βρείτε τρόπους να προσαρμοστείτε σε περιορισμούς που μπορεί να έχουν προκύψει.

Η αποκατάσταση μπορεί να λάβει χώρα σε μια κλινική αποκατάστασης, σε ένα εξειδικευμένο νοσοκομείο ή στο ίδιο σας το σπίτι.

Συμπεράσματα

Αν υποπτεύεστε ότι βιώνετε τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού, είναι ζωτικής σημασίας να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα επειγόντως. Τα φάρμακα που αντιμετωπίζουν τις θρομβώσεις μπορούν να χορηγηθούν μόνο κατά τις πρώτες ώρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων ενός εγκεφαλικού, και όσο νωρίτερα λάβετε θεραπεία τόσο πιο αποτελεσματικοί θα είναι οι τρόποι μείωσης του κινδύνου που διατρέχετε να υποστείτε μακροχρόνιες επιπλοκές και βλάβες.

Η πρόληψη είναι πιθανή, είτε πρόκειται για πρώτο εγκεφαλικό είτε προσπαθείτε να προλάβετε ένα δεύτερο. Τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση των κινδύνων λόγω των θρομβώσεων του αίματος, οι οποίες οδηγούν σε εγκεφαλικά. Συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να βρείτε μια προληπτική στρατηγική που να λειτουργεί για εσάς προσωπικά, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακευτικών παρεμβάσεων και των αλλαγών στον τρόπο ζωής.