Ο καρκίνος εξακολουθεί να είναι μια από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως και οι περιπτώσεις καρκίνου συνεχώς αυξάνονται. Η αλληλούχιση των γονιδιωμάτων του καρκίνου έχει βοηθήσει τους επιστήμονες να ανακαλύψουν την παθολογία του καρκίνου και τους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισής του.

Στις μέρες μας, αρκετοί τύποι καρκίνου είναι ιάσιμοι, ειδικά εάν διαγνωστούν έγκαιρα, αλλά οι άπειρες μεταλλάξεις και μηχανισμοί που προκαλούν καρκίνο δεν παύουν να υπερτερούν του αριθμού των γνωστών θεραπειών. Για το λόγο αυτό, οι επιστήμονες αναζητούν συνεχώς νέες ενώσεις που μπορεί να έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες για το σχεδιασμό νέων θεραπειών για τον καρκίνο.

Μερικές νέες θεραπείες, που βρίσκονται στο επίκεντρο τελευταία, προέρχονται από φυτικές ενώσεις, όπως τα γλυκοαλκαλοειδή, οι οποίες βρίσκονται στην οικογένεια των Σολανωδών (Solanaceae).

Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Pharmacology, είχε ως αντικείμενο τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο τα γλυκοαλκαλοειδή θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη στόχευση των καρκινικών κυττάρων και ενδεχομένως για την ανάπτυξη νέων θεραπειών για τον καρκίνο.

Τι προκλήσεις παρουσιάζει η χρήση φυτικών ενώσεων για τη θεραπεία του καρκίνου;

Οι επιστήμονες συχνά αναζητούν νέα αντικαρκινικά φάρμακα μελετώντας ενώσεις που δημιουργούνται από φυτά και μύκητες. Οι ενώσεις αυτές διαθέτουν έναν ορισμένο βαθμό τοξικότητας, ο οποίος βοηθά στην απομάκρυνση των αρπακτικών στη φύση.

Η ταξόλη (γενική ονομασία: πακλιταξέλη) είναι ίσως η πιο γνωστή θεραπεία καρκίνου φυτικής προέλευσης, η οποία ανακαλύφθηκε από το φλοιό του ίταμου του Ειρηνικού (Pacific Yew Tree) τη δεκαετία του 1960. Η πακλιταξέλη εγκρίθηκε αρχικά για τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών και του μαστού, ενώ πλέον χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πολλών τύπων καρκίνου και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αντικαρκινικά φάρμακα.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις στην ανάπτυξη αντικαρκινικών φαρμάκων από φυτικές ενώσεις είναι η μείωση της τοξικότητας αυτών και η συγκεκριμένη στόχευση του όγκου. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της τροποποίησης της χημείας των ενώσεων για να γίνουν λιγότερο τοξικές ή να στοχεύουν πιο συγκεκριμένα.

Πώς στοχεύουν τα γλυκοαλκαλοειδή τα καρκινικά κύτταρα;

Τα γλυκοαλκαλοειδή θεωρείται πως δρουν ανασταλτικά στην ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, μέσω μηχανισμών που προκαλούν τον κυτταρικό θάνατο μέσω απόπτωσης.

Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές ανασκόπησαν προηγούμενες μελέτες, οι οποίες εξέταζαν τις αντικαρκινικές ιδιότητες φυτών της οικογένειας των Σολανωδών, όπως οι ντομάτες και οι πατάτες. Συγκεκριμένα, μελέτησαν τα ακόλουθα γλυκοαλκαλοειδή και τα εκχυλίσματά τους:

• Σολανίνη (solanine)
• Χακονίνη (chaconine)
• Σολασονίνη (solasonine)
• Σολαμαργίνη (solamargine)
• Τοματίνη (tomatine)

Η ανάλυση των ερευνητών έδειξε πως οι παραπάνω ενώσεις γλυκοαλκαλοειδών στις ντομάτες και τις πατάτες έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία νέων φαρμακευτικών προϊόντων για τη θεραπεία του καρκίνου, καθώς δρουν σε διαφορετικές καρκινικές κυτταρικές σειρές, ακόμη και σε χαμηλές συγκεντρώσεις.

Τα γλυκοαλκαλοειδή εμπλέκονται σε πολλά μονοπάτια κυτταρικής σηματοδότησης και συνεπώς μπορούν να επηρεάσουν τα καρκινικά κύτταρα μέσω διαφόρων μηχανισμών σε διαφορετικά στάδια της καρκινογένεσης, συμπεριλαμβανομένης της πρόκλησης απόπτωσης, της καταστολής του πολλαπλασιασμού και της μετανάστευσης των κυττάρων, και της αναστολής της αγγειογένεσης.

Επιπλέον, σύμφωνα με τους ερευνητές, τα γλυκοαλκαλοειδή θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες για τον καρκίνο, για να διευρύνουν το πεδίο της αποτελεσματικότητας αυτών.

Παρά τα πολλά υποσχόμενα ευρήματα για τα γλυκοαλκαλοειδή όμως, οι ακριβείς μηχανισμοί με τους οποίους στοχεύουν και θεραπεύουν τα καρκινικά κύτταρα δεν είναι πλήρως κατανοητοί. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα, αλλά και η ασφάλεια των ενώσεων αυτών για τους ανθρώπους, πριν εξεταστεί το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων αντικαρκινικών φαρμάκων από αυτά.