Η κόπωση είναι μια κοινή και δυνητικά εξουθενωτική παρενέργεια της ακτινοθεραπείας, που χρησιμοποιείται ως θεραπεία για την αντιμετώπιση του καρκίνου. (Ακτινοθεραπεία: Η παρακολούθηση της οξυγόνωσης ενός καρκινικού όγκου συμβάλλει στην επιτυχία της

Τι προκαλεί κόπωση μετά την ακτινοθεραπεία που χρησιμοποιείται ως θεραπεία για την αντιμετώπιση του καρκίνου;

Μια ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες από το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης (MGH), διαπίστωσε ότι το δέρμα παράγει την ορμόνη β-ενδορφίνη, ως απόκριση στην ακτινοθεραπεία και ότι τα αυξημένα επίπεδά της, συμβάλλουν στην κόπωση που βιώνουν οι ασθενείς μετά τη θεραπεία. Η έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο Science Advances, υποδηλώνει ότι η αναστολή αυτής της ορμόνης μπορεί να μειώσει την κόπωση των ασθενών. (Πόσο επώδυνη είναι η χημειοθεραπεία; Τι πρέπει να ξέρετε;)

Πριν από αρκετά χρόνια, ο David E. Fisher, MD, Ph.D., διευθυντής του Προγράμματος Μελανώματος του Mass General Cancer Center και διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Δερματικής Βιολογίας της MGH, μαζί με τους συνεργάτες του, έδειξαν ότι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία προκαλεί απελευθέρωση β-ενδορφίνης από το δέρμα, προωθώντας συμπεριφορές που μοιάζουν με αυτές των οπιούχων και τον εθισμό στην έκθεση στον ήλιο. 

Η πιθανή εξελικτική εξήγηση για αυτή την απόκριση, φάνηκε να σχετίζεται με τη διατήρηση των επιπέδων της βιταμίνης D μετά τη μεσολάβηση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Είναι επίσης γνωστό ότι τα οπιούχα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν καταστολή, ένα κοινό σύμπτωμα που σχετίζεται με την κόπωση. (Χημειοθεραπεία Vs Ακτινοβολία: Σε τι διαφέρουν οι δύο θεραπείες μεταξύ τους;)

Αυτές οι ιδέες, ώθησαν τον Fisher να αναρωτηθεί εάν οι αυξήσεις της β-ενδορφίνης που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία θα μπορούσαν να προκύψουν και από άλλες μορφές ακτινοβολίας, όπως η ιονίζουσα ακτινοβολία, που χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία του καρκίνου. (Γονιμότητα: Πώς επηρεάζεται από τον καρκίνο του αίματος και τις θεραπείες του;)

Η έκθεση του δέρματος κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, οδήγησε στο ερώτημα εάν η β-ενδορφίνη που παράγεται στο δέρμα, θα μπορούσε να εξηγήσει την κόπωση που νιώθουν οι ασθενείς μετά την ακτινοθεραπεία τους. Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι ερευνητές υπέβαλαν σε ακτινοβολία τις ουρές αρουραίων, μοντελοποιώντας τις ακτινοθεραπείες των ασθενών. (Κόπωση: 10 αιτίες που προκαλούν συνεχόμενη κούραση)

Η μελέτη, κατά την οποία οι αρουραίοι εκτίθονταν σε ακτινοβολία για έξι εβδομάδες, διαπίστωσε ότι τα επίπεδα της  β-ενδορφίνης στο αίμα  των ζώων αυξήθηκαν, προκαλώντας συμπεριφορές που μοιάζουν με αυτές της χρήσης οπιούχων (όπως αυξημένα όρια πόνου) και συμπτώματα παρόμοια με την κόπωση. Αυτές οι επιδράσεις, απουσίαζαν σε τρωκτικά με έλλειψη β-ενδορφίνης, τα οποία τροποποιήθηκαν γενετικά. Τόσο οι γενικευμένες επιδράσεις των οπιούχων, όσο και τα συμπτώματα που μοιάζουν με κόπωση, αντιστράφηκαν όταν οι ερευνητές χορήγησαν στα τρωκτικά ναλοξόνη, έναν ανταγωνιστή οπιούχων. (Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης: 2+1 τρόποι διαχείρισης των συμπτωμάτων)

Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης εμπλέκουν τη β-ενδορφίνη, που προέρχεται από το δέρμα, στις συστηματικές επιδράσεις της ακτινοθεραπείας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συμβάλλουν στην κόπωση. Σύμφωνα με τον Fisher, η κόπωση από την ακτινοβολία μπορεί, με βάση τα πιο πάνω αποτελέσματα, να είναι θεραπεύσιμη ή μπορεί να προληφθεί, χρησιμοποιώντας ανταγωνιστές οπιούχων. Φάρμακα τα οποία είναι ασφαλή και άμεσα διαθέσιμα. (Πώς επηρεάζει την σεξουαλική ζωή των γυναικών ο καρκίνος των ωοθηκών και η θεραπεία του;)