Τι είναι η αυτοεκτίμηση;

Οι γονείς των μαθητών του δημοτικού ακούνε πολλά για τη σημασία του να βοηθήσουν το παιδί τους να αναπτύξει αυτοεκτίμηση, αλλά τι είναι αυτή, πραγματικά; Η αυτοεκτίμηση είναι η αίσθηση της αξίας σας ως άτομο – που δεν σχετίζεται με συγκεκριμένα ταλέντα ή χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.

Η αυτοεκτίμηση προέρχεται από την αίσθηση του ανήκειν και από το να γνωρίζουμε ότι η συνεισφορά μας εκτιμάται και αξίζει τον κόπο.

Με ποιους τρόπους μπορείτε να καλλιεργήσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας;

1. Δώστε αγάπη άνευ όρων

Η αυτοεκτίμηση ενός παιδιού ευδοκιμεί με το είδος της αφοσίωσης χωρίς δεσμεύσεις που λέει: “Σ’ αγαπώ, ό,τι κι αν κάνεις“. Το παιδί σας ωφελείται περισσότερο όταν το αποδέχεστε γι’ αυτό που είναι, ανεξάρτητα από τα δυνατά του σημεία, τις δυσκολίες, την ιδιοσυγκρασία ή τις ικανότητές του.

2. Ακούστε προσεκτικά

Αφήστε το τηλέφωνό σας στην άκρη για αρκετή ώρα ώστε να δώσετε στο παιδί την αμέριστη προσοχή σας και να απαντήσετε στις ερωτήσεις του. Η οπτική επαφή με τα μάτια του επιτρέπει να καταλάβει ότι πραγματικά ακούτε αυτά που λέει. Αυτό κάνει θαύματα για το αίσθημα αυτοεκτίμησης του παιδιού σας, επειδή του δείχνει ότι το θεωρείτε σημαντικό.

Όταν σας περισσεύει χρόνος, αφήστε το παιδί σας να το καταλάβει χωρίς να αγνοείτε τις ανάγκες του. Πείτε: “Πες μου όλα όσα συνέβησαν σήμερα στο σχολείο. Όταν τελειώσεις, θα ήθελες να φτιάξουμε το δείπνο μας;”.

3. Ενθαρρύνετε την υγιή ανάληψη κινδύνων

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εξερευνήσει κάτι καινούργιο, όπως να δοκιμάσει ένα διαφορετικό φαγητό, να κάνει μια νέα γνωριμία ή να κάνει βόλτα με το σκέιτμπορντ. Δραστηριότητες που προωθούν τη συνεργασία και όχι τον ανταγωνισμό είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για την οικοδόμηση της αυτοεκτίμησης. Παρόλο που υπάρχει πάντα η πιθανότητα αποτυχίας, χωρίς ρίσκο δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για επιτυχία.

Αφήστε λοιπόν το παιδί σας να πειραματιστεί με ασφάλεια και αντισταθείτε στην παρόρμηση να παρέμβετε. Για παράδειγμα, προσπαθήστε να μην το “σώσετε” τη στιγμή που δείχνει ήπια απογοήτευση όταν καταλαβαίνει πώς να διαβάσει μια δύσκολη λέξη. Θα χτίσετε την αυτοεκτίμησή του δίνοντας προτεραιότητα στην ανάγκη του να αντιμετωπίσει νέες εργασίες.

4. Αφήστε την αποτυχία να συμβεί

Η άλλη πλευρά του να παίρνετε ρίσκα είναι ότι το παιδί σας είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει από καιρό σε καιρό. Αν δεν μπορεί να κατακτήσει εκείνο το δύσκολο κόλπο με το πατίνι που δούλευε, επαινέστε το για την προσπάθειά του και ενθαρρύνετέ το να συνεχίσει. Η εποικοδομητική σας ανατροφοδότηση και η εκτίμησή σας για τις προσπάθειές της μπορεί να αντισταθμίσει κάθε αίσθημα αμηχανίας ή αποτυχίας που μπορεί να νιώθει, και αυτό μπορεί να το βοηθήσει να προχωρήσει μπροστά με κίνητρα και αισιοδοξία. Με αυτή την προσέγγιση, το παιδί σας θα αρχίσει να αποδέχεται τις αποτυχίες ως φυσιολογικό μέρος της ζωής και της μάθησης.

Τα παιδιά μαθαίνουν από το παράδειγμα, γι’ αυτό να έχετε επίγνωση της δικής σας αντίδρασης στις αποτυχίες. Όταν αποτυγχάνετε ή κάνετε ένα λάθος, παραδεχτείτε το. Το να αναγνωρίζετε και να ανακάμπτετε από τα λάθη σας στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στο παιδί σας – το διευκολύνει να αποδεχτεί τις δικές του δυσκολίες.

5. Γιορτάστε τα θετικά

Αναγνωρίστε τους τρόπους με τους οποίους το παιδί σας συμβάλλει στην οικογένεια. Συγχαρείτε το όταν κάνει τις δουλειές του χωρίς προτροπή. Όταν κάθεστε για φαγητό, πείτε του: “Σ’ ευχαριστώ που έστρωσες το τραπέζι”! Αυτό θα ενισχύσει το αίσθημα αυτοεκτίμησής του, ενώ παράλληλα θα του δώσετε να καταλάβει τι ακριβώς έκανε σωστά.

6. Ενστερνιστείτε το

Αν το παιδί σας έχει ανάγκη να μιλήσει, συντονιστείτε με τα συναισθήματά του και αφήστε το να καταλάβει ότι καταλαβαίνετε και σέβεστε τις απόψεις του. Πρέπει να ξέρει ότι οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι επιθυμίες και οι απόψεις της έχουν σημασία.

Βοηθήστε το να νιώσει άνετα με τα συναισθήματά του, ονομάζοντάς τα. Πείτε: “Καταλαβαίνω ότι είσαι λυπημένη επειδή δεν μπορείς να πας στο πάρτι γενεθλίων“. Η αποδοχή των συναισθημάτων του χωρίς κριτική επικυρώνει τα συναισθήματά του και δείχνει ότι ενδιαφέρεστε για όσα έχει να πει. Μπορείτε επίσης να μοιραστείτε παρόμοιες εμπειρίες από τη δική σας παιδική ηλικία για να δείξετε στο παιδί σας ότι καταλαβαίνετε από πού προέρχεται.

7. Αντισταθείτε στις συγκρίσεις

Είναι ανθρώπινο να αναρωτιέστε πώς συγκρίνεται το παιδί σας με τα άλλα παιδιά και να ανησυχείτε αν συμβαδίζει, αλλά να θυμάστε ότι οι συγκρίσεις δεν έχουν νόημα, επειδή το παιδί σας είναι ένα μοναδικό άτομο. Σχόλια όπως “Γιατί δεν μπορείς να κάνεις τα πράγματα όπως ο αδελφό σου;” ή “Γιατί δεν μπορείς να είσαι καλός σαν τον Γιάννη;” απλώς υπενθυμίζουν στο παιδί σας πώς αγωνίζεται με τρόπο που καλλιεργεί τη ντροπή, το φθόνο και τον ανταγωνισμό.

Αν το παιδί σας συγκρίνει τον εαυτό του δυσμενώς με τα αδέρφια του ή τους συνομηλίκους του (“Γιατί δεν μπορώ να πετάξω μια μπάλα όπως ο Νίκολας;”), δείξτε του ενσυναίσθηση και στη συνέχεια τονίστε ένα από τα δυνατά του σημεία. Πείτε: “Έχεις δίκιο. Ο Νικόλας είναι καλός στο να πετάει μια μπάλα ποδοσφαίρου. Και εσύ είσαι γρήγορος στο τρέξιμο“.

Και αν μπει σε μια περιδίνηση αρνητισμού και αυτοαμφισβήτησης (“Δεν μπορώ να κάνω μαθηματικά. Είμαι κακός μαθητής.”), βοηθήστε τον να δει τα πράγματα με πιο ρεαλιστικό μάτι. Πείτε κάτι σαν: “Είσαι καλός μαθητής, απλώς δυσκολεύεστε λίγο με τα μαθηματικά. Ας το δουλέψουμε μαζί και ας δούμε αν μπορούμε να βρούμε μια λύση“. Βοηθήστε το παιδί σας να συνειδητοποιήσει ότι όλοι έχουμε δυνατά και αδύνατα σημεία και ότι δεν χρειάζεται να είναι τέλειο για να νιώθει καλά με τον εαυτό του.

Αν ανησυχείτε ότι μπορεί να παίζει κάτι βαθύτερο ρόλο, κάντε στο παιδί σας συγκεκριμένες ερωτήσεις σχετικά με το σχολείο, τους φίλους και το πώς βλέπει τον εαυτό του. Ίσως αποφασίσετε ότι είναι καλύτερο να μιλήσετε με έναν σύμβουλο ή ειδικό ψυχικής υγείας.

8. Να είστε ενθαρρυντικοί

Η ενθάρρυνση δεν είναι το ίδιο πράγμα με τον έπαινο. Ο έπαινος (“Αυτή είναι η πιο όμορφη ζωγραφιά που έχω δει ποτέ!”) μπορεί να κάνει ένα παιδί να νιώσει ότι είναι “καλό” μόνο αν κάνει κάτι τέλεια. Η ενθάρρυνση, από την άλλη πλευρά, αναγνωρίζει την προσπάθεια, όπως: “Πες μου για τη ζωγραφιά σου. Φαίνεται ότι αφιέρωσες πολύ χρόνο σε αυτό”.

Ο υπερβολικός έπαινος μπορεί να αποδυναμώσει την αυτοεκτίμηση, επειδή μπορεί να δημιουργήσει πίεση για απόδοση και να δημιουργήσει μια συνεχή ανάγκη για έγκριση από τους άλλους. Γι’ αυτό μοιράστε τον έπαινο με σύνεση και προσφέρετε ενθάρρυνση απλόχερα. Αυτό θα βοηθήσει πολύ το παιδί σας να μεγαλώσει και να νιώθει καλά με τον εαυτό του.