Πώς το παιδί σας αντιλαμβάνεται τις αναπηρίες;
Τα μικρά παιδιά προσχολικής ηλικίας, 2 και 3 ετών, μπορεί να μην παρατηρούν την αναπηρία ενός ατόμου, εκτός αν είναι προφανής. Πιθανόν όμως να παρατηρήσουν κάποιον που χρησιμοποιεί αναπηρικό καροτσάκι ή που δεν έχει πόδια και να αναρωτηθούν γιατί. Μπορεί απλώς να κοιτάξουν ή να κάνουν μια ερώτηση.
Μέχρι την ηλικία των 4 ετών, τα παιδιά παρατηρούν όταν κάποιος δεν μιλάει, δεν περπατάει ή δεν τρώει όπως όλοι οι άλλοι και συχνά κάνουν διάφορες ερωτήσεις. Μπορεί ακόμη και να αναρωτιούνται αν μια αναπηρία μπορεί να συμβεί και σε αυτά.
Πώς να μιλήσετε για τις αναπηρίες με το παιδί σας προσχολικής ηλικίας;
Ο τρόπος με τον οποίο αντιδράτε στις πρώτες αθώες και περίεργες παρατηρήσεις/ ερωτήσεις του παιδιού σας μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται για τις αναπηρίες και αντιμετωπίζει τους ανθρώπους αυτούς.
Ακολουθούν μερικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να μιλήσετε για τις αναπηρίες με το παιδί σας προσχολικής ηλικίας:
- Παρακολουθήστε για ένα άνοιγμα. Την πρώτη φορά που το παιδί σας προσχολικής ηλικίας παρατηρεί ότι κάποιος έχει μια αναπηρία, ξεκινήστε μια συζήτηση. Μπορείτε να πείτε: “Βλέπω ότι παρατηρείς ένα άτομο που είναι διαφορετικό από εσένα. Όπως όλοι έχουμε διαφορετικό χρώμα μαλλιών, έτσι και κάποιοι άνθρωποι είναι διαφορετικοί με άλλους τρόπους“. Στη συνέχεια, πείτε του αυτό που γνωρίζετε με πολύ απλά λόγια – ότι ο άνδρας έχει σκύλο ή μπαστούνι για να τον βοηθήσει να κάνει τις δουλείες του επειδή δεν μπορεί να δει, για παράδειγμα, ή ότι η γυναίκα χρησιμοποιεί τη νοηματική γλώσσα επειδή δεν μπορεί να ακούσει
- Κρατήστε τις απαντήσεις σας απλές. Μην απαντάτε στις ερωτήσεις με μακροσκελείς απαντήσεις – απαντήστε όσο το δυνατόν πιο άμεσα. Μπορείτε να δώσετε την εξής τεκμηριωμένη απάντηση σε μια ερώτηση σχετικά με ένα άτομο σε αναπηρικό καροτσάκι: “Φαντάζομαι ότι μπορεί να έχει προβλήματα με τα πόδια του. Δεν μπορεί να περπατήσει“. Και αν δεν ξέρετε την απάντηση σε μια ερώτηση που θέτει το παιδί σας προσχολικής ηλικίας, απλά πείτε του το
- Να ξέρετε ότι το παιδί σας ακούει. Προσέξτε τον τρόπο με τον οποίο περιγράφετε τα άτομα με αναπηρία. Αποφύγετε παρωχημένους, υποτιμητικούς όρους όπως “ανάπηρος“, “καθυστερημένος” και “ανήμπορος“. Διαχωρίστε το παιδί από την πάθηση. Πείτε “το παιδί που έχει αυτισμό” αντί για “το αυτιστικό παιδί“. Επίσης, αποφύγετε να αναφέρεστε σε παιδιά χωρίς αναπηρία ως “φυσιολογικά“, καθώς αυτό υπονοεί ανωμαλία ή ελάττωμα στους άλλους. Όταν εσείς και το παιδί σας συναντάτε κάποιον με αναπηρία, δεν χρειάζεται να πείτε στο παιδί σας “Μην κοιτάτε” ή “Ας προχωρήσουμε“. Τα άτομα με αναπηρία μπορεί να αισθάνονται ότι στιγματίζονται από όσους τα αποφεύγουν και το παιδί σας μπορεί να έχει την εντύπωση ότι δεν μπορεί να σας κάνει ερωτήσεις. Αντ’ αυτού, απλά περιγράψτε πώς το άτομο περπατάει ή επικοινωνεί με διαφορετικό τρόπο.
- Δώστε έμφαση σε ό,τι είναι το ίδιο. Ένα παιδί μπορεί να είναι σωματικά ή διανοητικά ανάπηρο, αλλά δεν παύει να είναι παιδί. Επισημάνετε τι κοινό έχει ο συμπαίκτης ή ο γείτονας με αναπηρία με το παιδί σας – όπως η ίδια ηλικία, το ίδιο βιβλίο ή το αγαπημένο του παιχνίδι
- Διδάξτε σεβασμό. Αν ακούσετε το παιδί σας να αναφέρεται σε κάποιον με αναπηρία ως “ηλίθιο” ή να λέει ότι περπατάει ή μιλάει “περίεργα”, αποθαρρύνετε τέτοιες συμπεριφορές. Εξηγήστε πόσο πολύ πληγώνουν αυτές οι λέξεις και επισημάνετε ότι η διαφορετική εμφάνιση ή συμπεριφορά δεν κάνει κάποιον χαζό
- Προτείνετε την αποδοχή προσεγγίζοντας άτομα με αναπηρία. Πείτε ένα γεια στην παιδική χαρά, στην εκκλησία ή στο σχολείο
- Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει φιλίες με παιδιά που έχουν αναπηρία. Κανονίστε ραντεβού για παιχνίδι ή πηγαίνετε σε ένα νηπιαγωγείο που περιλαμβάνει παιδιά με αναπηρίες
Πώς να απαντήσετε στις ερωτήσεις του παιδιού σας σχετικά με τις αναπηρίες;
- “Μπορεί αυτό να συμβεί σε μένα;” Πείτε του ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρίες γεννιούνται με αυτές. Και ότι κάνετε ό,τι μπορείτε για να το κρατήσετε ασφαλές από έναν τραυματισμό που θα μπορούσε να το κάνει ανάπηρο, έχοντας κανόνες σχετικά με το να φοράει κράνος ποδηλάτου και να διασχίζει το δρόμο με ασφάλεια.
- “Γιατί δεν μιλάει όπως εμείς;” Αν ξέρετε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα ή μπορείτε να μαντέψετε, πείτε το στο παιδί σας με απλούς όρους που θα καταλάβει: “Έχει πρόβλημα με τους μύες που διευκολύνουν την ομιλία” ή
“Ο Γιαννάκης έχει κάτι που ονομάζεται εγκεφαλική παράλυση. Είχε έναν τραυματισμό κατά τη γέννησή του και έχει ένα χτύπημα στον εγκέφαλό του. Αυτό τον κάνει να μην μπορεί να κάνει όλα τα πράγματα που εσύ και εγώ μπορούμε να κάνουμε. Κάποια μέρα θα περπατήσει και θα μιλήσει, αλλά αυτή τη στιγμή δεν μπορεί“ - “Γιατί δεν μπορεί να κουνήσει τα πόδια του;” Κρατήστε την απάντηση σας απλή: “Μπορεί να είχε ένα ατύχημα που τραυμάτισε τα πόδια του. Γι’ αυτό κυκλοφορεί με αναπηρικό καροτσάκι“
- “Με συμπαθεί;” Τα τετράχρονα αρχίζουν να ανησυχούν πραγματικά για το ποιος τους συμπαθεί και ποιος όχι. Αν ένα παιδί έχει μια αναπηρία όπως ο αυτισμός και δεν αλληλεπιδρά πολύ με τους άλλους, το παιδί προσχολικής ηλικίας μπορεί να αναρωτηθεί γιατί και να το πάρει ακόμη και προσωπικά. Σε αυτή την ερώτηση μπορείτε να απαντήσετε: “Ναι, σε συμπαθεί, αλλά δεν ξέρει πώς να σου το πει“. Στη συνέχεια, ενθαρρύνετε το παιδί σας να ρωτήσει το παιδί με την αναπηρία αν θέλει να συμμετάσχει σε ένα παιχνίδι ή να αλληλεπιδράσει με άλλους τρόπους