Ποια είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα των νηπίων ανά ηλικία;

Τι είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα;

Η φράση αναπτυξιακά ορόσημα αναφέρεται σε ένα σύνολο δεξιοτήτων και συγκεκριμένων συμπεριφορών που μπορούν να εντοπιστούν στα μωρά και τα μικρά παιδιά καθώς μεγαλώνουν.

Τα αναπτυξιακά ορόσημα χωρίζονται γενικά σε τέσσερις κατηγορίες:

1. Σωματικές (κίνηση και χρήση μεγάλων και μικρών μυϊκών ομάδων- αδρές και λεπτές κινητικές δεξιότητες, αντίστοιχα)
2. Κοινωνικά και συναισθηματικά (πώς ένα παιδί αναγνωρίζει και ανταποκρίνεται στα δικά του συναισθήματα και στα συναισθήματα των άλλων)
3. Γνωστική (ικανότητα του παιδιού να μαθαίνει νέες δεξιότητες και να κατανοεί όλο και πιο αφηρημένες έννοιες)
4. Επικοινωνία (απόκτηση γλώσσας, λεκτικές δεξιότητες και ικανότητα κατανόησης της γλώσσας)

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα μικρά παιδιά αναπτύσσονται με το δικό τους μοναδικό ρυθμό και ότι υπάρχει ένα εύρος του τι θεωρείται “φυσιολογική ανάπτυξη“. Ωστόσο, ο παιδίατρός σας θα αναμένει ότι τα περισσότερα παιδιά θα αποκτήσουν αναπτυξιακές δεξιότητες μέσα σε ένα πλαίσιο γύρω από συγκεκριμένες ηλικίες και στάδια.

 Ποια είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα για κάθε ηλικία και στάδιο;

Παρόλο που δεν υπάρχει λόγος οι γονείς να ασχολούνται υπερβολικά με το αν το νήπιό τους πετυχαίνει τα αναπτυξιακά ορόσημα σε μια ακριβή ηλικία, είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον γιατρό του παιδιού σας αν ανησυχείτε.

Ο εντοπισμός αναπτυξιακών καθυστερήσεων μπορεί να προσφέρει την ευκαιρία να παρέχετε στο παιδί σας έγκαιρες παρεμβάσεις -υπηρεσίες όπως εργοθεραπείες, λογοθεραπείες ή άλλες θεραπείες– που μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αποκτήσει κρίσιμες δεξιότητες και να “προλάβει” τους συνομηλίκους του πριν από την έναρξη του σχολείου.

Ακολουθεί ένα μικρό δείγμα των ορόσημων που μπορούν να περιμένουν οι γονείς σε διάφορα στάδια της ανάπτυξης του νηπίου.

• 12 μηνών

Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη: Στον ένα χρόνο, το μικρό σας νήπιο θα αρχίσει να δείχνει περισσότερα σημάδια κοινωνικής και συναισθηματικής επίγνωσης. Το παιδί σας μπορεί ξαφνικά να αρχίσει να είναι προσκολλημένο με συγκεκριμένα άτομα, συχνά τη μαμά και τον μπαμπά, και να συμπεριφέρεται ντροπαλά ή νευρικά με τους ξένους, καθώς και να κλαίει όταν φεύγουν η μαμά και ο μπαμπάς.

Ανάπτυξη της γλώσσας: Το μικρό σας νήπιο δεν θα ξέρει ακόμα να λέει πολλές λέξεις – πιθανότατα να γνωρίζει το “μαμά” και “μπαμπά” καθώς και λίγες ακόμα λέξεις – αλλά θα πρέπει να καταλαβαίνει πολύ περισσότερα και να μπορεί να ακολουθεί απλές οδηγίες. Θα προσπαθήσει επίσης να μιμηθεί τη μαμά και τον μπαμπά.

Γνωστική ανάπτυξη: Είναι γνωστό ότι τα νήπια σε αυτή την ηλικία μπορεί να είναι ζωηρά – είναι όλα μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης. Θα διαπιστώσετε ότι το νήπιό σας θα εξερευνήσει τα παιχνίδια του με νέους τρόπους, πετώντας τα ή χτυπώντας τα για να καταλάβει πώς λειτουργούν. Μπορεί επίσης να παρατηρήσετε ότι το να μην το βλέπει το αντικείμενο που ζητάει δεν ισούται πλέον με το να μην το σκέφτεται το νήπιό σας, πράγμα που δυστυχώς για τη μαμά και τον μπαμπά σημαίνει ότι δεν θα κρύβετε πια απλά ένα παιχνίδι όταν θέλετε το νήπιο να το ξεχάσει.

Κίνηση και σωματική ανάπτυξη: Μερικά νήπια περπατούν από τους 12 μήνες, αλλά όχι όλα, οπότε μην ανησυχείτε αν το παιδί σας δεν περπατάει ακόμα. Στον ένα χρόνο, τα περισσότερα νήπια θα πρέπει να κάθονται μόνα τους, να τραβιούνται για να σταθούν όρθια και να περπατούν με τη βοήθεια επίπλων για να διατηρούν την ισορροπία τους.

• 18 μηνών

Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη: Η μαμά και ο μπαμπάς είναι πιθανότατα ακόμα οι αγαπημένοι του νηπίου σε αυτή την ηλικία – και πιθανώς δείχνει πολλή στοργή προς τους ανθρώπους που το φροντίζουν. Αυτό σημαίνει επίσης ότι το νήπιό σας συνεχίζει να είναι προσκολλημένο. Ο “κίνδυνος του ξένου” είναι απολύτως φυσιολογικός και αναπτυξιακά κατάλληλος σε αυτή την ηλικία.

Ανάπτυξη της γλώσσας και της επικοινωνίας: Το λεξιλόγιο του παιδιού σας θα πρέπει να διευρύνεται και μέχρι τους 18 μήνες μπορεί να γνωρίζει έως και δώδεκα λέξεις ή και περισσότερες. Επιπλέον, μέχρι τον ενάμιση χρόνο, το παιδί σας μπορεί να μιλάει με απλές προτάσεις δύο λέξεων. Τέλος, να περιμένετε ότι το νήπιό σας θα είναι σε θέση να υποδεικνύει αυτό που θέλει.

Γνωστική ανάπτυξη: Το παιχνίδι και η προσποίηση, αν και δεν είναι ακόμη πλήρως ανεπτυγμένα, θα αρχίσουν να εμφανίζονται στο παιχνίδι του νηπίου σας στον ενάμιση χρόνο. Για παράδειγμα, μπορεί να δείτε το νήπιό σας να προσποιείται ότι ταΐζει μια κούκλα. Το παιδί σας θα είναι επίσης σε θέση να αναγνωρίζει αντικείμενα δείχνοντας, συμπεριλαμβανομένων των μελών του σώματός του. Ακόμη, το νήπιό σας θα πρέπει να είναι σε θέση να ακολουθεί απλές οδηγίες, όπως “μάζεψε τις μπογιές σου”.

Κίνηση και σωματική ανάπτυξη: Στην ηλικία των 18 μηνών, τα νήπια βρίσκονται σε κίνηση, όλη την ώρα. Το νήπιό σας θα πρέπει να περπατάει μόνο του και μπορεί ακόμη και να τρέχει και να κατεβαίνει κάτω. Επίσης, πιθανότατα θα είναι σε θέση να βοηθήσει τον εαυτό του να ντυθεί. Τέλος, τα νήπια θα αρχίσουν να τρέφονται μόνα τους με κουτάλι και θα πρέπει να πίνουν από κανονικό ποτήρι.

• 2 ετών

Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη: Το μικρό σας παιδί συνεχίζει να γίνεται πιο κοινωνικό και ανεξάρτητο. Και, ενώ ακόμα δεν αλληλεπιδρά με άλλα παιδιά ενώ παίζει, το παιδί σας πιθανώς ενθουσιάζεται όταν άλλα παιδιά -όποιας ηλικίας- βρίσκονται γύρω του. Η ηλικία των δύο ετών σηματοδοτεί επίσης την αρχή των ξεσπασμάτων για τα περισσότερα παιδιά, τα οποία μαθαίνουν πώς να εκφράζονται όταν είναι απογοητευμένα, αναστατωμένα, κουρασμένα ή πεινασμένα.

Ανάπτυξη της γλώσσας και της επικοινωνίας: Το 2χρονο παιδί σας μιλάει πλέον με μεγαλύτερες προτάσεις – έως και τέσσερις λέξεις σε ορισμένες περιπτώσεις. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη αν σκεφτεί κανείς ότι γνωρίζει έως και 50 λέξεις και πιθανότατα μαθαίνει νέες κάθε μέρα. Αλλά θα πρέπει να αρχίσετε να προσέχετε τι λέτε: Το νήπιό σας ακούει και πιθανότατα θα σας επαναλάβει σε ακατάλληλες στιγμές, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει κάποιες αμήχανες καταστάσεις.

Γνωστική ανάπτυξη: Το παιχνίδι του νηπίου σας συνεχίζει να γίνεται πιο δημιουργικό – ίσως το δείτε να επινοεί ιστορίες ή παιχνίδια για να παίξει. Επίσης, ταξινομεί αντικείμενα με βάση το σχήμα και το χρώμα και ακολουθεί πιο περίπλοκες οδηγίες που περιλαμβάνουν δύο βήματα, όπως: “Μάζεψε τα παιχνίδια σου και βάλ’ τα στο καλάθι”.

Κίνηση και σωματική ανάπτυξη: Τρέχει, σκαρφαλώνει, ρίχνει, κλωτσάει – οι αδρές κινητικές δεξιότητες του 2χρονου παιδιού σας παρουσιάζονται σε τακτική βάση. Μπορείτε επίσης να περιμένετε ότι το παιδί σας θα μπορεί να κρατάει ένα μολύβι ή ένα μαρκαδόρο και να αντιγράφει γραμμές και κύκλους.

• 3 ετών

Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη: Τα μικρότερα νήπια δεν παίζουν πραγματικά μαζί – ασχολούνται με κάτι που ονομάζεται “παράλληλο παιχνίδι” ή παθητικό παιχνίδι, το οποίο ουσιαστικά σημαίνει ότι παίζουν το ένα κοντά στο άλλο, αλλά δεν αλληλεπιδρούν πραγματικά μεταξύ τους. Όλα αυτά αλλάζουν στην ηλικία των 3 ετών. Επιπλέον, το παιδί σας διαμορφώνει πλέον τις δικές του σχέσεις με τους συνομηλίκους του (πιθανότατα θα ακούσετε τα πάντα για τους φίλους του στο σχολείο ή στον παιδικό σταθμό) και μαθαίνει πώς να μοιράζεται, να συνεργάζεται και άλλες κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές.

Ανάπτυξη της γλώσσας και της επικοινωνίας: Μέχρι αυτό το σημείο, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχετε χάσει το μέτρημα του αριθμού των λέξεων που λέει το νήπιό σας και μπορεί να διεξάγει με χαρά συζητήσεις. Το νήπιό σας είναι επίσης σε θέση να κατανοήσει και να ακολουθήσει πιο περίπλοκες οδηγίες με τρία ή περισσότερα βήματα και αρχίζει να κατανοεί πιο περίπλοκες γλωσσικές έννοιες όπως μέσα, πάνω, κάτω κ.λπ.

Γνωστική ανάπτυξη: Το παιχνίδι στα τρία χρόνια γίνεται πολύ πιο δημιουργικό – το παιδί σας μπορεί να κάνει μικρά παζλ, να καταλάβει πώς να κάνει τα παιχνίδια να λειτουργούν μόνα τους, να φτιάξει κατασκευές με τουβλάκια και πολλά άλλα. Θα συνεχίσετε να βλέπετε εκρήξεις θυμού σε αυτή την ηλικία, οι οποίες συχνά ξεσπούν ως αντίδραση στο ότι δεν γίνεται αυτό που επιθυμεί το νήπιο.

Κίνηση και σωματική ανάπτυξη: Το παιδί σας έχει διανύσει πολύ δρόμο από το ασταθές περπάτημα που ορίζει την αρχή του σταδίου του νηπίου. Καθώς το παιδί σας βρίσκεται στο μεταίχμιο της ενηλικίωσης από τη νηπιακή ηλικία, τρέχει μεγαλύτερες αποστάσεις, σκαρφαλώνει και ίσως κάνει ποδήλατο. Το παιδί σας είναι επίσης σε θέση να ζωγραφίζει εικόνες, οι οποίες μπορεί να είναι μόνο μουτζούρες σε αυτό το σημείο, αλλά πιθανότατα θα είναι σε θέση να σας πει μια ιστορία για αυτό που ζωγραφίζει.