Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ) είναι νευροαναπτυξιακές διαταραχές που χαρακτηρίζονται από δυσκολίες στην επικοινωνία, την κοινωνικοποίηση και άκαμπτες και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές.

Αν και δεν αποτελεί μέρος των διαγνωστικών κριτηρίων, είναι σύνηθες το γεγονός ότι τα παιδιά με ΔΦΑ συχνά εμφανίζουν προκλητικές συμπεριφορές. Πρόκειται για ακατάλληλες συμπεριφορές που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, οι οποίες συχνά παρεμβαίνουν στην καθημερινή τους διαβίωση, στην ικανότητά τους να μαθαίνουν και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους.

Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να είναι ευρείας κλίμακας. Περιλαμβάνουν προκλήσεις τόσο διαφορετικές όσο η μη συμμόρφωση στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών, η άρνηση να φάνε ένα συγκεκριμένο φαγητό, η ακατάλληλη συμπεριφορά σε δημόσιους χώρους ή η άρνηση στις αλλαγές της ρουτίνας τους. Μπορεί να είναι πρόκληση ως γονέας ή φροντιστής να διαχειριστείτε τις συμπεριφορές του παιδιού σας, γεγονός που συχνά προκαλεί άγχος.

Πώς να διαχειριστείτε και να αντιμετωπίσετε τις προκλητικές συμπεριφορές του παιδιού σας;

Το πρώτο βήμα για τη διαχείριση των συμπεριφορών είναι να κατανοήσετε γιατί εμφανίζονται.

1. Προκαταρκτικά: Αυτά είναι αυτά που ονομάζουμε “εναύσματα” που οδηγούν στις συμπεριφορές του παιδιού σας
2. Συμπεριφορές: Αυτές είναι οι συμπεριφορές που επιδεικνύει το παιδί σας ως απάντηση στο έναυσμα (π.χ. ξεσπάσματα, επιθετικότητα, μη συμμόρφωση)
3. Συνέπειες: Η συνέπεια είναι αυτό που παίρνει το παιδί σας από την επίδειξη των συμπεριφορών. Αυτό θα καθορίσει επίσης αν το παιδί σας είναι πιθανό να επαναλάβει την ίδια συμπεριφορά ή όχι

Τώρα που καταλαβαίνουμε γιατί εμφανίζονται συμπεριφορές, το επόμενο βήμα είναι να μάθουμε πώς να διαχειριζόμαστε και να αντιμετωπίζουμε αυτές τις συμπεριφορές.

Βήμα 1: Προσδιορίστε την ενοχλητική συμπεριφορά που επιδεικνύει το παιδί σας

Κάθε παιδί είναι διαφορετικό, το ίδιο και οι συμπεριφορές του. Παραδείγματα διασπαστικών συμπεριφορών είναι τα ξεσπάσματα θυμού, η επιθετικότητα (να βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους), οι υπερβολικές επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (αυτοδιέγερση), η μη συμμόρφωση ή η απροσεξία.

Βήμα 2: Βρείτε τους πιθανούς λόγους που προκαλούν στο παιδί σας αυτή τη συμπεριφορά

Όσο κι αν θέλετε να λύσετε τα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού σας, πρέπει πρώτα να καταλάβετε γιατί το παιδί σας συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Κάποιοι από αυτούς είναι βιολογικοί, ενώ κάποιοι άλλοι είναι μαθημένοι. Για παράδειγμα:

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ	·        Κουρασμένος ·        Πεινασμένος ·        Πλήξη
ΜΑΘΗΜΕΝΟΙ	·        Για αποφυγή ·        Για να αποκτήσει πρόσβαση σε κάτι ·        Για να τραβήξει την προσοχή κάποιου ·        Για πλήξη ·        Απογοήτευση όταν δεν μπορούν να επικοινωνήσουν ή όταν αρνούνται κάτι που θέλουν

Βήμα 3: Αντιμετώπιση αυτών των συμπεριφορών

Αφού εντοπίσετε τον/τους πιθανό/ους λόγο/ους, μπορείτε να εξετάσετε πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε αυτές τις συμπεριφορές μέσω των εξής δύο στρατηγικών:

ΑΜΕΣΩΣ	Τι μπορείτε να κάνετε τη στιγμή που το παιδί επιδεικνύει αυτές τις συμπεριφορές;
ΠΡΑΚΤΙΚΑ	Εξετάζοντας ποιες είναι κάποιες ουσιαστικές δεξιότητες αντικατάστασης που μπορείτε να διδάξετε στο παιδί για να βοηθήσετε στη μείωση των προβληματικών συμπεριφορών.

Μια δεξιότητα αντικατάστασης είναι μια δεξιότητα που είναι καταλληλότερη για να αντικαταστήσει τη διασπαστική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, αντί να τρέχει μόνο του μακριά, μπορείτε να μάθετε στο παιδί σας να δείχνει και να λέει: “Θέλω να πάω εκεί!” ή αντί να φτύνει το φαγητό, μπορεί να μάθει να λέει “Δεν θέλω!”.

Αξιοποιώντας τον παραπάνω οδηγό 3 βημάτων, μπορείτε να ξεκινήσετε με κοινές συμπεριφορές που εμφανίζονται καθημερινά. Η αντιμετώπιση των προκλητικών και ενοχλητικών συμπεριφορών απαιτεί χρόνο και εξάσκηση, αλλά το παιδί σας θα είναι πιο έτοιμο να μάθει και να αποκτήσει νέες δεξιότητες μόλις αντιμετωπιστούν αυτές οι συμπεριφορές.