Ο φόβος και το άγχος εμφανίζονται συχνά μαζί, αλλά αυτοί οι όροι δεν είναι το ίδιο πράγμα. Παρόλο που τα συμπτώματα των δύο αυτών καταστάσεων επικαλύπτονται συνήθως, η εμπειρία ενός ατόμου που βιώνει αυτά τα συναισθήματα διαφέρει ανάλογα με το περιβάλλον του. Για να γίνει αυτό πιο κατανοητό, πρέπει να γνωρίζετε ότι ο φόβος σχετίζεται με μια γνωστή, πραγματική απειλή, ενώ το άγχος προκύπτει από μια άγνωστη, φανταστική απειλή.

Ο φόβος και το άγχος είναι απαντήσεις στον κίνδυνο

Ο φόβος και το άγχος προκαλούν παρόμοιες απαντήσεις απέναντι στον κίνδυνο. Ωστόσο, πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο καταστάσεων. Αυτές οι διαφορές μπορούν να εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε σε διάφορες πιέσεις ή αγχωτικά γεγονότα στο περιβάλλον μας.

Η μυϊκή ένταση, ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός και η δύσπνοια, είναι οι πιο φυσιολογικές αντιδράσεις απέναντι σε κάποιον κίνδυνο και εμφανίζονται τόσο στον φόβο όσο και στο άγχος. Αυτές οι σωματικές αλλαγές προκύπτουν από μια ενδογενή αντίδραση στην πίεση (κατάσταση μάχης ή πτήσης), που θεωρείται απαραίτητη για την επιβίωση μας. Χωρίς αυτήν την απάντηση, το μυαλό μας δεν θα μπορούσε να αντιληφθεί τα προειδοποιητικά σημάδια μιας «επικίνδυνης κατάστασης» με αποτέλεσμα το σώμα μας να μην προετοιμάζεται κατάλληλα για να αποφύγει ή να αντιμετωπίσει έναν κίνδυνο.

Τι είναι το άγχος;

Σύμφωνα με τους ψυχίατρους Sadock και Ruiz, το άγχος είναι μια διάχυτη, δυσάρεστη, αόριστη αίσθηση φόβου. Είναι συνήθως η απάντηση σε μια ανακριβή ή άγνωστη απειλή. Για παράδειγμα, φανταστείτε ότι περπατάτε σε έναν σκοτεινό δρόμο. Μπορεί να νιώσετε άβολα και ίσως να αισθανθείτε πεταλούδες στο στομάχι. Αυτές οι αισθήσεις προκαλούνται από το άγχος που σχετίζεται με την πιθανότητα ένας ξένος θα βγει από πίσω από έναν θάμνο ή να σας πλησιάσει με κάποιον άλλο τρόπο και να σας βλάψει. Αυτό το άγχος δεν είναι αποτέλεσμα γνωστής ή συγκεκριμένης απειλής. Προέρχεται από την ερμηνεία του μυαλού για τους πιθανούς κινδύνους που θα μπορούσαν να προκύψουν.

Το άγχος συχνά συνοδεύεται από πολλές δυσάρεστες σωματικές αισθήσεις. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα φυσικά συμπτώματα άγχους περιλαμβάνουν:

• Πονοκέφαλος
• Μυϊκός πόνος και ένταση
• Διαταραχές ύπνου
• Αίσθηση σφιξίματος σε όλο το σώμα, ειδικά στο κεφάλι, το λαιμό, το σαγόνι και το πρόσωπο
• Πόνος στο στήθος
• Παλμός στα αυτιά
• Υπερβολικός ιδρώτας
• Τρέμουλο
• Κρύος ιδρώτας ή εξάψεις
• Επιταχυνόμενος καρδιακός ρυθμός
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• Αναστάτωση στο στομάχι ή ναυτία
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας

Τι είναι ο φόβος;

Ο φόβος είναι μια συναισθηματική απάντηση σε μια γνωστή ή συγκεκριμένη απειλή. Αν περπατάτε σε έναν σκοτεινό δρόμο, για παράδειγμα, και κάποιος σας δείξει ένα όπλο, τότε θα βιώσετε την απάντηση του σώματος σας απέναντι στον φόβο. Ο κίνδυνος είναι πραγματικός και άμεσος. Υπάρχει ένα σαφές και παρόν αντικείμενο φόβου.

Αν και ο λόγος της απόκρισης του σώματος είναι διαφορετικός από το άγχος (πραγματικός έναντι φανταστικού κινδύνου), ο φόβος και το άγχος είναι αλληλένδετα. Όταν νιώθουν φόβο, οι περισσότεροι άνθρωποι, βιώνουν τις φυσικές αντιδράσεις που περιγράφονται στο άγχος. Ο φόβος προκαλεί άγχος και το άγχος μπορεί να προκαλέσει φόβο. Αλλά οι λεπτές διαφορές μεταξύ των δύο, βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση των συμπτωμάτων και είναι σημαντικές για τις στρατηγικές θεραπείας.

Πότε πρέπει να επισκεφτείτε έναν γιατρό;

Ο φόβος και το άγχος συνδέονται με πολλές ψυχικές καταστάσεις, όπως οι διαταραχές άγχους, που περιλαμβάνουν συγκεκριμένες φοβίες, αγοραφοβία, διαταραχή κοινωνικού άγχους και διαταραχή πανικού. Εάν δεν μπορείτε να διαχειριστείτε μονοί σας τον φόβο και το άγχος σας, επισκεφτείτε άμεσα ένα γιατρό.

Ο γιατρός θα  συζητήσει μαζί σας τα συμπτώματα σας και το ιατρικό σας ιστορικό, ώστε να μπορέσει να προσδιορίσει την πιθανή αιτία του φόβου και του άγχους σας. Ακολούθως, όταν κάνει διάγνωση θα σας παραπέμψει σε έναν εξειδικευμένο γιατρό για περεταίρω αξιολόγηση. Μετά την εξειδικευμένη διάγνωση, θα ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα θεραπείας που θα σας βοηθήσει στη μείωση και τον έλεγχο του φόβου και του άγχους σας.