Η άνοια είναι μια πάθηση που επηρεάζει άτομα της τρίτης ηλικίας και χαρακτηρίζεται από διάφορα συμπτώματα, μερικά από τα οποία είναι η μειωμένη γνωστική ικανότητα, η απώλεια μνήμης, η αδυναμία συγκέντρωσης και σωστής επικοινωνίας. Τα συμπτώματα της άνοιας επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα της ζωής του ασθενούς, αλλά και τoυς κοντινούς του ανθρώπους.

Ο αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια αυξάνεται διαρκώς τις δύο τελευταίες δεκαετίες και αναμένεται να φτάσει τα 152 εκατομμύρια παγκοσμίως έως το 2050. Παρόλο που δεν έχει ανακαλυφθεί κάποια αποτελεσματική θεραπεία για την άνοια, μελέτες έχουν αποδείξει ότι ορισμένες καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξής της. Συγκεκριμένα, έως και το 40% των περιπτώσεων άνοιας θεωρείται πως θα μπορούσε να προληφθεί ή να επιβραδυνθεί ως προς την εξέλιξη μέσω της αποφυγής 12 συγκεκριμένων παραγόντων κινδύνου.

Για παράδειγμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ από τους μεσήλικες είναι ένας από τους παράγοντες που μπορεί να έχει σημαντικές νευροτοξικές επιδράσεις στον εγκέφαλο. Η λανθασμένη χρήση του αλκοόλ είναι μάλιστα ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου που συμβάλουν στην ανάπτυξη άνοιας, σε σύγκριση με άλλους, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Παρόλα αυτά, πληθυσμιακές μελέτες των τελευταίων ετών αναφέρουν αντικρουόμενα αποτελέσματα σχετικά με τη σχέση μεταξύ του αλκοόλ και της άνοιας. Ορισμένες μελέτες, για παράδειγμα, δείχνουν πως η ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας σε σύγκριση με την πλήρη αποχή από αυτό. Αντιθέτως, άλλες μελέτες αναφέρουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ δεν επηρεάζει καθόλου τον κίνδυνο άνοιας.

Σε μια πρόσφατη ανασκόπηση μελετών, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Addiction, οι ερευνητές διερεύνησαν εις βάθος τη σχέση αλκοόλ-άνοιας με σκοπό να προσδιορίσουν εάν ορισμένα επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας. Έτσι, παρά τις αντικρουόμενες απόψεις, διαπιστώθηκε πως η σχέση αλκοόλ-άνοιας πιθανότατα περιγράφεται καλύτερα ως ένα σχήμα J. Με άλλα λόγια, τα χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να προσφέρουν κάποιο όφελος στη μείωση του κινδύνου άνοιας, αλλά η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ πιθανότατα αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας με δοσοεξαρτώμενο τρόπο.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και του κινδύνου άνοιας;

Στόχος της προαναφερθείσας ανασκόπησης μελετών ήταν η αντιμετώπιση των περιορισμών των προηγούμενων μελετών και η καλύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ του αλκοόλ και της άνοιας.

Οι ερευνητές, αρχικά, συνέλεξαν δεδομένα από 15 προηγούμενες επιδημιολογικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορα μέρη του κόσμου (από όλες τις ηπείρους) για να εξετάσουν τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και του κινδύνου άνοιας. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες περιλάμβαναν άτομα από χώρες υψηλού εισοδήματος, αλλά υπήρχαν και μελέτες που εκπροσωπούσαν τις χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος, όπως η Βραζιλία.

Όλα τα άτομα που συμμετείχαν ήταν άνω των 60 ετών και δεν είχαν διαγνωστεί με άνοια τη χρονική στιγμή έναρξης της μελέτης. Η κατανάλωση του αλκοόλ μετρήθηκε σε γραμμάρια καθαρής αιθανόλης ημερησίως (gr/ημέρα) με βάση τον τύπο του αλκοολούχου ποτού και από τις τιμές που προέκυψαν οι ερευνητές κατηγοριοποίησαν τους συμμετέχοντες ως εξής:

• Καθόλου κατανάλωση αλκοόλ à άτομα που απείχαν από το αλκοόλ
• Περιστασιακή κατανάλωση αλκοόλ à άτομα που κατανάλωναν λιγότερο από 1,3gr/ημέρα αλκοόλ
• Ελαφριά-μέτρια κατανάλωση αλκοόλ à άτομα που κατανάλωναν 1,3-24,9gr/ημέρα αλκοόλ
• Μέτρια-βαριά κατανάλωση αλκοόλ à άτομα που κατανάλωναν 25-44,9gr/ημέρα αλκοόλ
• Βαριά κατανάλωση αλκοόλ à άτομα που κατανάλωναν πάνω από 45gr/ημέρα αλκοόλ

Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως ο κίνδυνος άνοιας ήταν μεγαλύτερος μεταξύ των ανδρών, καθώς και μεταξύ των ατόμων που απείχαν πλήρως από το αλκοόλ σε σχέση με όσους έπιναν περιστασιακά και όσους ανέφεραν ελαφριά-μέτρια κατανάλωση αλκοόλ.

Η συσχέτιση μεταξύ της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ και του μειωμένου κινδύνου άνοιας, σε αντίθεση με την πλήρη αποχή από το αλκοόλ, παρατηρήθηκε τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες.

Με βάση την τρέχουσα κατάσταση κατανάλωσης αλκοόλ των συμμετεχόντων, δεν παρατηρήθηκε καμία σημαντική διακύμανση στο μελλοντικό κίνδυνο άνοιας με βάση την ποσότητα κατανάλωσης του αλκοόλ. Επιπλέον, ο κίνδυνος άνοιας δεν διέφερε μεταξύ των ατόμων που κατανάλωναν καθημερινά αλκοόλ και όσων κατανάλωναν μόνο περιστασιακά.

Συμπεράσματα

Τα ευρήματα της μελέτης υποδεικνύουν πως η αποχή από το αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας από οποιαδήποτε αιτία. Παρόλα αυτά, δεν υπήρξαν στοιχεία που να δείχνουν πως η ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνεται επηρεάζει τον κίνδυνο άνοιας.

Τα ευρήματα της παραπάνω μελέτης δεν έχουν ως στόχο την προτροπή των ηλικιωμένων ατόμων για κατανάλωση αλκοόλ, αλλά αντιθέτως αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της τρέχουσας σύστασης για μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ από άτομα της τρίτης ηλικίας για την πρόληψη της ανάπτυξης άνοιας. Έτσι, είναι σαφές πως απαιτείται διασταύρωση των ήδη υπαρχόντων δεδομένων σχετικά με τις επιδράσεις του αλκοόλ στον οργανισμό, αλλά και περαιτέρω έρευνα για τη διεξαγωγή πιο σαφών συμπερασμάτων.