Η διατροφή «κέτο» είναι μια δημοφιλής επιλογή για όσους θέλουν να χάσουν βάρος. Πρόκειται για μια διατροφή που προτείνει την κατανάλωση πρωτεϊνών, μεγάλων ποσοτήτων λιπαρών και ελάχιστους ή καθόλου υδατάνθρακες. Η μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων ωθεί το σώμα να μπει σε κατάσταση «κετογένεσης». Αυτή η κατάσταση, σύμφωνα με τους ειδικούς, κάνει το σώμα να καίει περισσότερο λίπος και να χάνει βάρος. Σε αντίθεση, όμως, με άλλες δίαιτες που περιλαμβάνουν αρκετούς υδατάνθρακες, πολλοί άνθρωποι που ακολουθούν την δίαιτα κέτο, αναφέρουν ότι εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, κατά τη διάρκειά της.

Πώς λειτουργεί η δίαιτα κέτο;

Μετά το φαγητό, το σώμα μετατρέπει τους υδατάνθρακες σε σάκχαρο (γλυκόζη) στο αίμα, το οποίο χρησιμοποιείται για ενέργεια. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε την δεκαετία του 1920, διαπιστώθηκε ότι η μείωση των υδατανθράκων, οδηγεί το σώμα να χρησιμοποιεί άλλες ουσίες, όπως το λίπος, για την παραγωγή ενέργειας. Το σώμα, όταν μεταβολίζει το λίπος, αντί να παράγει γλυκόζη, παράγει κετόνες. Η κετογόνος διατροφή, λοιπόν, όπως μαρτυρεί και το όνομα της, βασίζεται ακριβώς σε αυτή τη θεωρία.  Η παραγωγή κετονών από το συκώτι, αντί για γλυκόζης, δείχνει ότι το λίπος μεταβολίζεται και χρησιμοποιείται ως βασική πηγή ενέργειας από το σώμα. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτό το γεγονός συνδέεται με την απώλεια βάρους, αλλά το αν αυτό αυξάνει την απώλεια βάρους σε σύγκριση με άλλες δίαιτες δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο, καθώς η απόσυρση υδατανθράκων οδηγεί συνήθως σε απώλειες νερού από το σώμα.

Τι είναι «γρίπη κέτο»; Γιατί συμβαίνει αυτό;

Πολλοί άνθρωποι που υιοθετούν την δίαιτα κέτο, αναφέρουν ότι βιώνουν κάτι που ονομάζεται «γρίπη κέτο». Τα συμπτώματα που αναφέρουν είναι ναυτία, δυσκοιλιότητα, πονοκέφαλος, κόπωση και μεγάλη επιθυμία για ζάχαρη. Όλα τα συμπτώματα είναι παρόμοια με τη γρίπη, εκτός από την επιθυμία για ζάχαρη.

Αυτές οι παρενέργειες σχετίζονται με την απόσυρση των υδατανθράκων από τη διατροφή. Ειδικότερα, η γλυκόζη, που παράγεται από τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες, είναι η κύρια πηγή ενέργειας του κεντρικού νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου. Η μείωση των υδατανθράκων οδηγεί σε μειωμένη λειτουργία και αναπόφευκτα σε πονοκεφάλους. Η ναυτία, ενδεχομένως να οφείλεται στην κατανάλωση μεγάλης ποσότητας λίπους, νοουμένου ότι το λίπος χρειάζεται πολύ χρόνο για να αφομοιωθεί και να απορροφηθεί στο σώμα.

Το θέμα της κόπωσης, επίσης μπορεί να εξηγηθεί αν κατανοήσουμε τον ρόλο της ινσουλίνης στο σώμα μας. Συγκεκριμένα, όταν κάποιος ακολουθεί μια συμβατική διατροφή που περιλαμβάνει υδατάνθρακες, η γλυκόζη αυξάνεται στο αίμα, γεγονός που αυξάνει τα επίπεδα της ινσουλίνης στο σώμα. Η ινσουλίνη ρυθμίζει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, επιτρέπει στο σώμα να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη για ενέργεια, μειώνει την παρουσία λίπους στο αίμα, βοηθά τη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα του σώματος και καταστέλλει την απελευθέρωση σωματιδίων λίπους από τις αποθήκες λίπους του σώματος. Η ιδέα πίσω από τη διατροφή κέτο, είναι ότι με την κατανάλωση λίγων (ή καθόλου) υδατανθράκων, αυτός ο μηχανισμός της ινσουλίνης θα αντιστραφεί και θα αρχίσει να αυξάνεται η εμφάνιση του λίπους στο αίμα και η διαθεσιμότητα του σε άλλα κύτταρα, ώστε να χρησιμοποιείται ως πρώτη πηγή ενέργειας και να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια βάρους. Όταν ένας άνθρωπος καταναλώσει πολλούς υδατάνθρακες σε ένα γεύμα, η ινσουλίνη απελευθερώνεται σε μεγάλες ποσότητες, επομένως η δίαιτα κέτο στοχεύει στην μείωση της ινσουλίνης μέσω του περιορισμού των υδατανθράκων. Η μείωση, όμως, της ινσουλίνης προκαλεί αύξηση του λίπους στο αίμα, γεγονός που εκτοπίζει μια πρωτεΐνη που ονομάζεται τρυπτοφάνη, προκαλώντας αύξηση της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Η αύξηση της σεροτονίνης οδηγεί τελικά σε κόπωση.

Επιπρόσθετα, η κατανάλωση λιγότερων υδατανθράκων προκαλεί στρες στο σώμα, διότι οι υδατάνθρακες είναι, όπως είπαμε και προηγουμένως, η προτιμώμενη πηγή ενέργειας του σώματος. Η έλλειψη, λοιπόν, των υδατανθράκων αυξάνει την κορτιζόλη στο σώμα (την ορμόνη του στρες). Η κορτιζόλη απελευθερώνει λίπη και πρωτεΐνες από τους ιστούς του σώματος, τα οποία μεταβολίζονται από το συκώτι για την παραγωγή ενέργειας. Η έκκριση όμως της κορτιζόλης μπορεί να μειωθεί ως αποτέλεσμα αυτού του στρεσογόνου περιβάλλοντος και δεδομένου ότι η κορτιζόλη βοηθά την ανοσοποιητική λειτουργία, το σώμα είναι πλέον πιο επιρρεπές σε λοιμώξεις, όπως το κοινό κρυολόγημα.

Από την άλλη, οι πλούσιες σε υδατάνθρακες τροφές, περιέχουν βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες. Το σώμα, χρειάζεται 30 γραμμάρια φυτικών ινών την ημέρα και επειδή με την δίαιτα κέτο οι τροφές αυτές είναι περιορισμένες ή απαγορευτικές, η έλλειψη φυτικών ινών οδηγεί σε πεπτικές δυσλειτουργίες και κυρίως σε δυσκοιλιότητα.

Τέλος, η κετογόνος διατροφή περιορίζει την πρόσληψη βιταμινών και ανόργανων αλάτων, που παίζουν σημαντικό ρόλο στην κυτταρική λειτουργία και ιδιαίτερα στην ανοσολογική λειτουργία. Τα φρούτα που περιέχουν ζάχαρη, όπως τα πορτοκάλια για παράδειγμα, που έχουν υψηλή περιεκτικότητα βιταμίνης C, αποφεύγονται στην διατροφή κέτο και τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C, αυξάνουν τον κίνδυνο λοιμώξεων.

Σε ποιες περιπτώσεις συνιστάται η δίαιτα κέτο;

Η διάτα κέτο συνιστάται συνήθως κλινικά για τη διαχείριση ορισμένων ιατρικών παθήσεων, όπως η επιληψία. Συγκεκριμένα, πιστεύεται ότι η διατήρηση του επιπέδου της γλυκόζης στο αίμα, σε χαμηλά επίπεδα και η παραγωγή κετονών, θα διατηρήσει σταθερό το κεντρικό νευρικό σύστημα και θα αποτρέψει τις επιληπτικές κρίσεις.

Συμπερασματικά

Παρόλο που η δίαιτα κέτο μπορεί να λειτουργήσει για μερικούς ανθρώπους, δεν είναι συνήθως βιώσιμη μακροπρόθεσμα, κυρίως όταν ακολουθείται ευλαβικά. Η επιθυμία για ζάχαρη είναι σχεδόν πάντα το μεγάλο εμπόδιο για την διατήρηση της συγκεκριμένης δίαιτας. Οπότε, μια ισορροπημένη διατροφή, που περιλαμβάνει λευκό κρέας, ψάρι, φρούτα και λαχανικά και η αποφυγή προκατασκευασμένων ή μεταποιημένων τροφίμων, εξακολουθεί να είναι ένας πιο αποτελεσματικός και βιώσιμος τρόπος για τη διαχείριση και την απώλεια βάρους. Παράλληλα και η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του βάρους, βελτιώνοντας την ίδια στιγμή την αερόβια και μυϊκή φυσική κατάσταση του σώματος και οδηγώντας σε βελτιωμένη καρδιαγγειακή υγεία και μειωμένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.