Η άνοια επηρεάζει παγκοσμίως ένα μεγάλο ποσοστό ενηλίκων ηλικίας άνω των 65 ετών και χαρακτηρίζεται κυρίως από γνωστικά προβλήματα, τα οποία επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή ζωή των ατόμων αυτών. Υπάρχουν διάφοροι τύποι άνοιας, όπως η άνοια με σωμάτια Lewy, η μετωποκροταφική άνοια και η μικτή άνοια, αλλά το 60-80% των περιπτώσεων άνοιας αφορούν τη νόσο Alzheimer.

Δεδομένου του ότι δεν υπάρχει θεραπεία για την άνοια, οι γιατροί εστιάζουν κυρίως στη διαχείριση των συμπτωμάτων της νόσου. Επιπλέον, ένα σημαντικό κομμάτι της έρευνας αφορά τον εντοπισμό παραγόντων κινδύνου για την πάθηση και τρόπων με τους οποίους κάποιος μπορεί να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης ορισμένων τύπων άνοιας.

Σε μια μετα-ανάλυση του 2021, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMDA: The Journal of Post-Acute and Long-Term Care Medicine, οι ερευνητές εντόπισαν μια σχέση μεταξύ της απώλειας δοντιών και του κινδύνου γνωστικής έκπτωσης και άνοιας. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως όσα περισσότερα δόντια είχει χάσει ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος να αναπτύξει γνωστική έκπτωση ή άνοια.

Πώς συνδέεται η απώλεια δοντιών με τη γνωστική έκπτωση;

Για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της απώλειας δοντιών και της γνωστικής έκπτωσης, οι ερευνητές της προαναφερθείσας μελέτης ανέλυσαν δεδομένα από προηγούμενες διαχρονικές μελέτες που παρακολουθούσαν τους συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια χρόνων. Συνολικά, η μετα-ανάλυση κάλυψε 34.074 συμμετέχοντες, εκ των οποίων οι 4.689 είχαν κάποια μορφή γνωστικής έκπτωσης.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η απώλεια δοντιών σχετίζεται με 1,48 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και 1,28 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο άνοιας. Επιπλέον, παρατηρήθηκε πως για κάθε χαμένο δόντι, ένα άτομο είχε 1,1% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει άνοια και 1,4% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει γνωστική έκπτωση.

Αυτή η σχέση μεταξύ του αριθμού των χαμένων δοντιών και του κινδύνου εμφάνισης γνωστικής έκπτωσης είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς ενισχύει τα στοιχεία που υποδηλώνουν σχέση μεταξύ της απώλειας δοντιών γενικά και της μείωσης της γνωστικής λειτουργίας, αλλά παρέχει και ορισμένες ενδείξεις πως ενδεχομένως η απώλεια δοντιών να μπορεί να προβλέψει τη γνωστική έκπτωση.

Κάτι επίσης ενδιαφέρον που παρατηρήθηκε ήταν πως η χρήση οδοντοστοιχιών μείωσε σημαντικά τη συσχέτιση αυτή, πράγμα το οποίο έχει προκύψει και από άλλες μελέτες. Παρόλα αυτά δεν είναι γνωστός ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από τη σχέση μεταξύ της απώλειας δοντιών και της γνωστικής έκπτωσης και άνοιας.

Οι ερευνητές προτείνουν πως κάτι τέτοιο μπορεί να οφείλεται σε μορφολογικές αλλαγές που συμβαίνουν όταν ένα άτομο καταναλώνει τροφή χωρίς δόντια ή στις επιπτώσεις της αλλαγής των διατροφικών συνηθειών του λόγω της απώλειας των δοντιών.

Ένας ακόμη πιθανός βιολογικός μηχανισμός για την εξήγηση της συσχέτισης μεταξύ της απώλειας δοντιών και της γνωστικής έκπτωσης είναι η έκθεση σε παθογόνα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας, όπως το Porphyromonas gingivalis. Αυτό το βακτήριο παράγει παθογόνους παράγοντες, όπως οι ενδοτοξίνες ή τα τοξικά ένζυμα gingipains, οι οποίοι επιδεινώνουν την εναπόθεση β-αμυλοειδούς και διεγείρουν μια νευροφλεγμονώδη απόκριση στα μικρογλοία και τα αστροκύτταρα, οδηγώντας έτσι σε παθολογικές αλλαγές που σχετίζονται με την άνοια.

Παρόλα αυτά, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να κατανοηθεί ο μηχανισμός πίσω από τη συσχέτιση που παρατηρήθηκε μεταξύ της απώλειας των δοντιών και της γνωστικής έκπτωσης και άνοιας. Τέλος, για την εξέταση της πιθανής αιτιώδους συσχέτισης μεταξύ αυτών θα πρέπει να διεξαχθούν τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές.