Μια μελέτη του Πανεπιστημίου Monash, αποκάλυψε τον ρόλο που διαδραματίζει η επιδιόρθωση του DNA στη διατήρηση της ποιότητας της γονιμότητας, προσφέροντας ελπίδα στις γυναίκες των οποίων τα ωάρια ενδεχομένως να έχουν υποστεί βλάβη από αντικαρκινικές θεραπείες , όπως η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία.

Με ποιο τρόπο μπορεί να διατηρηθεί η γονιμότητα σε καρκινοπαθείς γυναίκες;

Η μελέτη, με επικεφαλής το Monash Biomedicine Discovery Institute (BDI), διαπίστωσε ότι όταν η οδός του κυτταρικού θανάτου αναστέλλεται στα ωοκύτταρα (ωάρια), αυτά τα ωάρια έχουν την ικανότητα να επιδιορθώσουν την σοβαρή βλάβη του DNA επαρκώς, για να παράγουν υγιείς απογόνους.

Εκθέτοντας θηλυκά ποντίκια με ανεπάρκεια στο ΤΑΡ63, τον βασικό ρυθμιστή του κυτταρικού θανάτου στα ωάρια, σε διάφορες δόσεις ακτινοβολίας – Γ, παρατηρήθηκε ότι τα ωοκύτταρα μπόρεσαν να επισκευάσουν γρήγορα τη βλάβη του DNA, για να διατηρήσουν την ποιότητα των ωαρίων και τη γονιμότητα των θηλυκών πειραματόζωων.

Τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό PNAS, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Karla Hutt και τη Δρ Jessica Stringer, αναφέρουν ότι μεταξύ των πολλών τύπων βλάβης του DNA, οι θραύσεις του δίκλωνου DNA (DSBs) είναι οι πιο επιβλαβείς και προωθούν αναδιατάξεις και μεταλλάξεις χρωμοσωμάτων. Στην περίπτωση που τα DSB επισκευαστούν λανθασμένα ή παραμείνουν στο κύτταρο οδηγούν σε γονιδιωματική αστάθεια.

Όπως εξήγησε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Hutt «οι γυναίκες γεννιούνται και έχουν την δυνατότητα παραγωγής ωαρίων. Αυτό σημαίνει ότι τα ωάρια εκτίθενται χρόνια σε εξωτερικές και εσωτερικές πιέσεις, που ενδεχομένως να βλάψουν το DNA και να συμβάλουν στη μειωμένη ποιότητα των ωαρίων των γυναικών άνω των 35 ετών. Έχουμε εντοπίσει την οδό επισκευής του DNA που χρησιμοποιούν τα ωοκύτταρα για την επιδιόρθωση των DSBs και επιβεβαιώσαμε ότι η επιδιόρθωση είναι αποτελεσματική και ακριβής για την αποτροπή μεταλλάξεων στους απογόνους που δημιουργούνται από αυτά τα ωάρια».

Σε αντίθεση με άλλα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος, τα ωοκύτταρα έχουν εξαιρετικά χαμηλή ανοχή σε βλάβες στο DNA και ενεργοποιούν τις οδούς του κυτταρικού θανάτου όταν εκτίθενται στους στρεσογόνους παράγοντες, όπως ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπευτικά φάρμακα και περιβαλλοντικές τοξίνες (π.χ. ρύπανση, φυτοφάρμακα). Ο αποκλεισμός του θανάτου στα ωοκύτταρα, διερευνάται ενεργά ως μία από τις πιο υποσχόμενες μεθόδους για τη διατήρηση της μελλοντικής γονιμότητας και της ενδοκρινικής υγείας στις γυναίκες με καρκίνο.

Οι θεραπείες για τον καρκίνο, προκαλούν βλάβη στο DNA και μια κοινή παρενέργεια που προκαλείται στις γυναίκες είναι η βλάβη των ωοθηκών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα και απώλεια ενδοκρινικής λειτουργίας (όπως η πρόωρη εμμηνόπαυση). Έτσι αυτή η μελέτη αποτελεί ένα θεμελιώδες βήμα προς την ανάπτυξη μιας πραγματικά αποτελεσματικής στρατηγικής για τη διατήρηση της γονιμότητας σε καρκινοπαθείς γυναίκες και έχει σημαντικές επιπτώσεις στην παράταση της γόνιμης διάρκειας ζωής των γυναικών.

Συμπερασματικά

Με τα ποσοστά επιβίωσης από πολλούς συνηθισμένους καρκίνους να υπερβαίνουν το 80% και με την εκτίμηση ότι 14 εκατομμύρια γυναίκες επιζούν από καρκίνο σε παγκόσμιο επίπεδο, σκιαγραφείται με σαφήνεια η ανάγκη να αναπτυχθούν καινοτόμες προσεγγίσεις για την προστασία των ωοθηκών από τις βλάβες που προκαλούνται κατά την αντικαρκινική θεραπεία.

Επιπλέον, στην Αυστραλία, το 20% των γυναικών γεννούν το πρώτο τους παιδί μετά τα 35 τους χρόνια, μια ηλικία κατά την οποία η γονιμότητα πέφτει και τα ποσοστά αποβολών και γενετικών ανωμαλιών αυξάνονται δραματικά. Αυτό το αποτέλεσμα οφείλεται στην απώλεια της ποιότητας των ωαρίων και πιθανώς στη μειωμένη ικανότητα επισκευής του DNA.