Τι σημαίνει “ασυμπτωματικός”;

Ειδικά την τελευταία χρονιά, ακούμε συχνά τη λέξη “ασυμπτωματικός”. Ο όρος περιγράφει κυριολεκτικά αυτό, την απουσία συμπτωμάτων. Για τις περισσότερες ασθένειες υπάρχει μια περίοδος στην οποία η ασθένεια υπάρχει μεν στον οργανισμό μας, αλλά δεν έχει εκδηλωθεί ακόμα με τη μορφή συμπτωμάτων.

Αυτό που είναι ωστόσο σημαντικό σε μια τέτοια περίπτωση είναι πως παρόλο που εμείς νιώθουμε φαινομενικά καλά, στην πραγματικότητα ο οργανισμός μας δεν είναι. Και επειδή γενικά όσο νιώθουμε καλά, οι συνήθειές μας και η συμπεριφορά μας δεν αλλάζουν, είναι πολύ πιθανό αν έχουμε κάτι μεταδιδόμενο, να το μεταδώσουμε χωρίς να το γνωρίζουμε σε άλλους ανθρώπους.

Οι εξετάσεις που γίνονται για να διαπιστωθεί αν κάποιος έχει νοσήσει από μια ασθένεια και είναι ασυμπτωματικός, επιτρέπουν την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι ασυμπτωματικοί δεν κάνουν κάποια εξέταση, καθώς οι ίδιοι δεν γνωρίζουν ότι μπορεί να έχουν νοσήσει και να μεταφέρουν κάποια ασθένεια, λόγω της έλλειψης συμπτωμάτων και της καλής τους υγείας. 

Ποιες ασθένειες είναι συνήθως ασυμπτωματικές;

Μια ασυμπτωματική μόλυνση από βακτήριο, ιό, μύκητα ή παράσιτο, σημαίνει πως ο εισβολέας αυτός εισήλθε στο σώμα μας, αλλά προς το παρόν δεν μας έχει εκδηλώσει συμπτώματα, όπως βήχα ή πυρετό.

Το ανοσοποιητικό μας σύστημα ενεργοποιείται και μπορεί να αντιμετωπίσει τον εισβολέα, χωρίς εμείς ποτέ να το αντιληφθούμε ή μπορεί μετά από την ασυμπτωματική φάση να εκδηλώσουμε τελικά συμπτώματα. Ανάλογα με το τι παθογόνο μας έχει προσβάλλει, είναι πιθανό να μεταδίδουμε την ασθένεια σε άλλους χωρίς να εκδηλώνουμε συμπτώματα εμείς οι ίδιοι.

Ένας καρκίνος υπό ανάπτυξη μπορεί να είναι ασυμπτωματικός για ένα μεγάλο διάστημα, μέχρι να εξαπλωθεί και να αρχίσει να επηρεάζει την οργανική λειτουργία και να δημιουργήσει συμπτώματα, ενώ και η υπέρταση και ο διαβήτης είναι ασθένειες ασυμπτωματικές για ένα διάστημα.

Ίσως το πιο προφανές παράδειγμα μετάδοσης μέσω ασυμπτωματικών ασθενών στις μέρες μας, αφορά την διασπορά του SARS-CoV-2 που προκαλεί και την ασθένεια της COVID-19. Ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων νοσούν από COVID-19 και δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, με αποτέλεσμα να μεταδίδουν την ασθένεια σε ένα μεγάλο αριθμό ατόμων χωρίς οι ίδιοι να το γνωρίζουν. Το ποσοστό της διασποράς από ασυμπτωματικούς ασθενείς είναι αρκετά μεγάλο και γι’ αυτό κρίνεται απαραίτητη η τήρηση των μέτρων προσωπικής και δημόσιας υγιεινής, καθώς και κοινωνικής αποστασιοποίησης, για να περιοριστεί η διασπορά αυτή, που είναι και αισθητά επικίνδυνη λόγω της δυσκολίας στην ιχνηλάτηση.

Μετά από κάποια ασθένεια ή πάθηση στην οποία εμφανίσαμε συμπτώματα, είναι πολύ πιθανό να παραμείνουμε ασυμπτωματικοί κατά την ανάρρωσή μας. Κάποιες ασθένειες εναλλάσσουν κύκλους ασυμπτωματικής και μη φάσης.

Πώς γίνεται η ανίχνευση των ασυμπτωματικών ασθενών και πώς αξιολογούνται τα ευρήματα;

Υπάρχουν διάφορες εργαστηριακές εξετάσεις για πολλές περιπτώσεις ασθενειών, που είναι ικανές να ανιχνεύουν ασθένειες και χωρίς την ύπαρξη εμφανών συμπτωμάτων, όπως γίνεται σε εξετάσεις ελέγχου για καρκίνο ή οι εξέταση για την ανίχνευση του SARS-CoV-2. Το πρόβλημα είναι πως οι ασυμπτωματικοί ασθενείς δεν γνωρίζουν την ανάγκη να κάνουν έναν τέτοιο έλεγχο και συχνά περιπτώσεις που θα μπορούσαν να είχαν ανιχνευθεί σε αρχικά στάδια, δυστυχώς ανιχνεύονται πολύ αργότερα, με την εμφάνιση συμπτωμάτων. Ένα ιστορικό ή πιθανή έκθεση σε κάποια ασθένεια μπορεί ωστόσο να οδηγήσει στην πραγματοποίηση ειδικών εργαστηριακών εξετάσεων ακόμα και στο ασυμπτωματικό στάδιο των νόσων.

Σε πολλές περιπτώσεις, η ανίχνευση των ασθενειών αυτών νωρίς, πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων, μπορεί να σώσει τη ζωή του ασθενούς ή να βελτιώσει σε έναν μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής και υγείας του μακροπρόθεσμα. Για παράδειγμα, ο έλεγχος της υπέρτασης ή του διαβήτη από τα αρχικά στάδια, μπορεί να αυξήσουν το προσδόκιμο ζωής του ασθενούς, ενώ η απομάκρυνση κάποιου πολύποδα που βρέθηκε μετά από κολονοσκόπηση μπορεί να σώσει τον ασθενή από την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου.

Ένα ασυμπτωματικό εύρημα θα μπορούσε επίσης να σημαίνει μια υποκλινική λοίμωξη. Παραδείγματα είναι άτομα χωρίς συμπτώματα που έχουν θετικό τεστ για στρεπτόκοκκο, έρπητα των γεννητικών οργάνων, HIV ή ηπατίτιδα. Η επίγνωση της ασυμπτωματικής λοίμωξης θα μπορούσε να βοηθήσει στον περιορισμό της μετάδοσης ασθενειών σε άλλους.

Λόγω της διαφοράς που μπορεί να κάνει στη ζωή του ατόμου, κάθε ασυμπτωματικό εύρημα πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοηθεί. Η καλή σχέση με το γιατρό σας, ώστε να μπορείτε να του κάνετε όσες ερωτήσεις σας απασχολούν είναι πολύ σημαντική.

Η τελική απόφαση για το ποιες ενέργειες θα ακολουθήσουν την αξιολόγηση του ευρήματος θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα όχι μόνο το εύρημα, αλλά τις ιατρικές επιπτώσεις, τις διαθέσιμες θεραπείες, τη συνολική υγεία σας και άλλους παράγοντες.