Με αφορμή την τηλεοπτική σειρά του Μega “Κομάντα και δράκοι” αναζήτησα τις βάσεις του σενάριου για το αυτιστικό παιδί της σειράς. Μια έρευνα καταγράφει παιδιά στο φάσμα του αυτισμού που αναφέρουν μια σειρά από ενδιαφέρουσες αντιλήψεις. Το 2018, ένα ζευγάρι ερευνητών από τη Σρι Λάνκα σκιαγράφησε το προφίλ τριών παιδιών στη χώρα αυτή που ισχυρίστηκαν ότι είχαν αναμνήσεις από μια προηγούμενη ζωή (όχι απαραίτητα τη δική τους) και αργότερα διαγνώστηκαν με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας. Δεδομένης της παραδοχής ότι τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα έχουν λιγότερη φαντασία και είναι λιγότερο λεκτικά εκφραστικά από άλλα παιδιά σε παρόμοια ηλικία, οι συγγραφείς επισημαίνουν πόσο αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ένα αγόρι ή κορίτσι με αυτισμό (ακόμη και το είδος με υψηλή λειτουργικότητα) θα μπορούσε να παράγει τόσο λεπτομερείς αφηγήσεις μιας υποτιθέμενης προηγούμενης ζωής.

Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι, παρόμοια με πολλά άλλα παιδιά που ισχυρίζονται ότι θυμούνται μια προηγούμενη ζωή, δύο από αυτά τα παιδιά από τη Σρι Λάνκα είχαν ένα φυσικό χαρακτηριστικό που, όπως είπαν, σχετιζόταν με τις συνθήκες της προηγούμενης ζωής. Ένα αγόρι, σε ηλικία 3 ετών, δήλωσε ότι το πρόσωπο του οποίου τη ζωή θυμόταν ήταν στο στρατό και είχε πεθάνει από επίθεση με όλμο. Αυτό το παιδί είχε ένα σημάδι στο πάνω μέρος του στήθους του που, όπως ισχυρίστηκε, αντιστοιχούσε στο σημείο όπου είχε χτυπήσει η οβίδα. Το δεύτερο παιδί, ένα 5χρονο κορίτσι, υπέφερε από συχνές κρίσεις άσθματος και δήλωσε ότι, στη ζωή που θυμόταν, το πρόσωπο αυτό είχε πεθάνει από αναπνευστικές δυσκολίες.

Το τρίτο παιδί δεν παρουσίαζε κάποια σωματική “υπογραφή” της προηγούμενης ζωής, αλλά στεναχωριόταν εύκολα αν άλλαζε κάποια από τις καθημερινές του συνήθειες- επίσης δεν του άρεσε να το αγγίζουν και δεν είχε δημιουργήσει στενές φιλίες στο σχολείο. Αυτό το αγόρι, σε ηλικία 4 ετών, είχε την ανάμνηση ότι ήταν μοναχός που ζούσε σε ένα απομακρυσμένο δασικό μοναστήρι. Τα άλλα δύο παιδιά παρουσίασαν τα δικά τους συμπτώματα αυτισμού, συγκεκριμένα φόβο για τους δυνατούς θορύβους, αποφυγή της βλεμματικής επαφής και επανειλημμένες απαιτήσεις (στην περίπτωση του κοριτσιού) να της αγοράζουν οι γονείς της μόνο ρούχα, παπούτσια και παιχνίδια που είναι κόκκινα. Και τα τρία παιδιά απέφευγαν την κοινωνική επαφή, ένα πρωταρχικό χαρακτηριστικό του αυτισμού.

Μια ενδιαφέρουσα εικασία είναι αν το τραύμα σε μια προηγούμενη ζωή μπορεί με κάποιο τρόπο να “μεταδοθεί” σε κάποιον στην παρούσα. Συναρπαστικά στοιχεία έχουν συγκεντρώσει ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, η βάση δεδομένων του οποίου αποτελείται πλέον από περισσότερες από 2.500 περιπτώσεις κάποιου που “ανακαλεί” μια άλλη ζωή. Στο 70 % αυτών των περιπτώσεων, η ζωή που θυμόταν τελείωσε βίαια ή αφύσικα. Παίρνοντας το έγγραφο από τη Σρι Λάνκα στην ονομαστική του αξία, θα μπορούσε κανείς να τολμήσει να υποθέσει ότι ο ίδιος ο αυτισμός -ή τουλάχιστον ο ήπιος ή υψηλής λειτουργικότητας (γνωστός ως σύνδρομο Άσπεργκερ)- θα μπορούσε να έχει την πηγή του σε τραύματα προηγούμενων ζωών.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ αυτισμού και παραφυσικών φαινομένων;

Γιατί φαίνεται ότι τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας, σε αντίθεση με τη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού γενικά, είναι εκείνα που αναφέρουν παραφυσικές αντιλήψεις; Η απλούστερη εξήγηση είναι ότι είναι πιο εύκολο να μελετηθούν. Παρόλο που μπορεί να τους εμποδίζουν οι διαταραχές στην επικοινωνία και τις κοινωνικές σχέσεις, αυτά είναι οδοφράγματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν και συχνά ξεπερνιούνται με την επιμονή και την επιθυμία, όπως όλοι οι άλλοι, να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα ταλέντα τους. Είναι λοιπόν πιθανό η έρευνα να έχει επικεντρωθεί στα άτομα με σύνδρομο Asperger απλώς και μόνο επειδή ανταποκρίνονται καλύτερα σε ερωτηματολόγια και άλλα παρόμοια.

Ωστόσο, έχει διατυπωθεί ένας διαφορετικός λόγος που βασίζεται σε μια έρευνα του 2008 σχετικά με την αίσθηση του εαυτού στον αυτισμό. Η μελέτη αυτή διαπίστωσε ότι τα άτομα με μια υψηλής λειτουργικότητας μορφή αυτισμού εμφάνιζαν ασθενέστερη αίσθηση του εαυτού από ό,τι τα τυπικά άτομα. Και όσο πιο αδύναμη ήταν η αίσθηση του εαυτού, τόσο πιο έντονα ήταν τα αυτιστικά συμπτώματα.

Αυτό οδηγεί στο να υποστηρίζουν μια σύνδεση με την έννοια των πυκνών και λεπτών ορίων. Όπως διατυπώθηκε από τον αείμνηστο Ernest Hartmann, τα όρια είναι ένα μέτρο της προσωπικότητας που βασίζεται στον βαθμό στον οποίο αποκλείονται ή αφήνονται να εισέλθουν ερεθίσματα. Οι άνθρωποι με αυξημένα όρια τείνουν να κρατούν τον κόσμο σε απόσταση, ενώ οι άνθρωποι με λεπτά όρια απορροφούν αρκετά από όσα τους προσφέρονται. Για το λόγο αυτό, υποστηρίζουν ότι τα άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας έχουν λεπτότερα όρια από εκείνους που έχουν μια πιο σοβαρή μορφή ΔΦΑ. Οι τελευταίοι κρατούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους καλά φυλαγμένα. Τα άτομα με σύνδρομο Asperger, αντίθετα, είναι πιο ανοιχτά -και πιο πιθανό να παρατηρήσουν και να επηρεαστούν από αποκλίνουσες επιρροές.