Οι σφιγκτήρες είναι ειδικοί κυκλικοί μυς που ανοίγουν και κλείνουν την στιγμή που πρέπει ορισμένα μέρη του σώματος. Στην ουσία, η δουλειά τους είναι να ρυθμίζουν τη διέλευση κάποιου τύπου υγρού, όπως η χολή, τα ούρα ή τα κόπρανα. Η δράση των σφιγκτήρων συμβαίνει ακούσια μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος ή κάτω από κάποιον εκούσιο έλεγχο μέσω του σωματικού νευρικού συστήματος.

Σε περίπτωση που ένας σφιγκτήρας χάσει τον μυϊκό του τόνο ή έχει υπερβολικό μυικό τόνο (σπαστικότητα), τότε προκαλούνται κάποια συμπτώματα ή κάποια ασθένεια, όπως η κατακράτηση ούρων και η ακράτεια της ουροδόχου κύστης ή/ και των κοπράνων.

Πόσοι σφιγκτήρες υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα;

Στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν πάρα πολλοί σφικτήρες. Σύμφωνα με τους ειδικούς υπάρχουν σίγουρα πάνω από 60 διαφορετικοί σφικτήρες, με πολλούς από αυτούς να είναι ιδιαίτερα μικροσκοπικοί, όπως οι προτριχοειδείς σφιγκτήρες του κυκλοφορικού συστήματος.

Οι εν λόγω σφικτήρες, όπως είπαμε πιο πάνω,  ελέγχονται είτε ακούσια από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, αλλά ανταποκρίνονται και σε ορισμένα ερεθίσματα, είτε ελέγχονται άμεσα από τον άνθρωπο.

Ποιοι είναι οι πιο γνωστοί σφικτήρες του ανθρώπινου σώματος;

Ανώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας

Ο ανώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας (UES), γνωστός και ως κατώτερος φαρυγγικός σφιγκτήρας, υπάρχει στο τέλος του φάρυγγα και προστατεύει την είσοδο του οισοφάγου. Ουσιαστικά, προστατεύει από την είσοδο του αέρα στον οισοφάγο κατά την αναπνοή και από την αναρρόφηση τροφής στις αναπνευστικές οδούς. (Τι πρέπει να γνωρίζετε για την αεροφαγία;)

Λόγω της θέσης του, ο ανώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας παίζει σημαντικό ρόλο στο ρέψιμο και τον έμετο. Η δυσλειτουργία του ανώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα ως μέρος της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, έχει ως αποτέλεσμα την επιστροφή του οξέος στον λαιμό και τους αεραγωγούς (Διαβάστε περισσότερα για τη νόσο της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης).

Ειλεοτυφλικός σφιγκτήρας

Ο ειλεοτυφλικός σφιγκτήρας βρίσκεται στο σημείο συνάντησης του λεπτού εντέρου με το παχύ έντερο. Δεν υπάρχουν πολλά γνωστά στοιχεία για τη λειτουργία του συγκεκριμένου σφικτήρα, εκτός από το ότι πιστεύεται ότι αποβάλλει το χυμό από το άκρο του λεπτού εντέρου (τον ειλεό), στο παχύ έντερο.

Πρωκτικός σφιγκτήρας

Ο σφιγκτήρας του πρωκτού βρίσκεται στο άκρο του ορθού, άρα και στο τέλος του πεπτικού σωλήνα. Ο πρωκτικός σφιγκτήρας, ο οποίος έχει και εσωτερικό και εξωτερικό μέρος, ρυθμίζει τη διαδικασία της εκκένωσης των κοπράνων.

Ο εσωτερικός σφιγκτήρας βρίσκεται υπό ακούσιο έλεγχο (και επομένως αποτρέπει τη διαρροή των κοπράνων), ενώ ο εξωτερικός σφιγκτήρας είναι κατά κύριο λόγο υπό εκούσιο έλεγχο, επιτρέποντας έτσι την κίνηση του εντέρου.

Σε περίπτωση που ο πρωκτικός σφικτήρας είναι δυσλειτουργικός, τότε προκαλείται διαρροή κοπράνων. Μια κατάσταση υγείας που είναι γνωστή ως ακράτεια κοπράνων.

Ουρηθρικός σφιγκτήρας

Ο ουρηθρικός σφιγκτήρας, γνωστός και ως σφικτήρας της ουρήθρας, ελέγχει τη συγκράτηση και την κένωση των ούρων. Όπως ο σφιγκτήρας του πρωκτού, έτσι και ο σφιγκτήρας της ουρήθρας είναι τόσο εσωτερικός όσο και εξωτερικός, μέρη τα οποία αντίστοιχα είναι υπεύθυνα για τον ακούσιο και τον εκούσιο έλεγχο των ούρων.

Σφιγκτήρας της Ίριδας

Ο σφιγκτήρας της Ίριδας, γνωστός και ως ο σφιγκτήρας της κόρης, ρυθμίζει το κλείσιμο της κόρης του ματιού.

Ποια προβλήματα υγείας σχετίζονται με τους σφιγκτήρες;

Οι δυσλειτουργία μερικών από τους σφικτήρες του σώματος μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες καταστάσεις υγείας, όπως:

• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ), εξαιτίας της λανθασμένης χρονικά χαλάρωσης του ανώτερου οισοφαγικού σφικτήρα.
• Ακράτεια κοπράνων, εξαιτίας της δυσλειτουργικότητας του εξωτερικού πρωκτικού σφικτήρα.
• Ακράτεια ούρων, εξαιτίας της δυσλειτουργικότητας του εξωτερικού ουρηθρικού σφιγκτήρα.