Για πολλά χρόνια στις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η θεραπεία επιλογής για τους αναπνέοντες αναίσθητους ασθενείς είναι η τοποθέτησή τους στη θέση ανάνηψης. Η ιδέα είναι να αποτραπεί η είσοδος εμέτου (περιεχομένου του στομάχου) στους πνεύμονες, η οποία είναι μια κατάσταση γνωστή ως εισρόφηση. Στην ιατρική ορολογία, η θέση ανάνηψης ονομάζεται πλάγια θέση κατάκλισης. Σχεδόν σε κάθε περίπτωση, οι πάροχοι πρώτων βοηθειών συμβουλεύονται να τοποθετούν τον ασθενή στην αριστερή πλευρά του και την αποκαλούν τακτικά αριστερή πλάγια θέση ανάπαυσης.

Πώς λειτουργεί η θέση ανάνηψης;

Η ιδέα για τη θέση ανάνηψης είναι να επιτραπεί η έξοδος του περιεχομένου του στομάχου σε περίπτωση που χρειαστεί. Η κορυφή του οισοφάγου (ο σωλήνας της τροφής) βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην κορυφή της τραχείας. Εάν κάτι βγει από τον οισοφάγο, θα μπορούσε εύκολα να βρεθεί στους πνεύμονες, ουσιαστικά πνίγοντας τον ασθενή ή δημιουργώντας αυτό που είναι γνωστό ως πνευμονία από εισρόφηση (μόλυνση των πνευμόνων από ξένο υλικό). Το πρόβλημα με τη θέση ανάνηψης είναι το ίδιο όπως και για πολλές άλλες θεραπείες πρώτων βοηθειών: ακούγεται καλό στη θεωρία, αλλά κανείς δεν ξέρει αν πραγματικά λειτουργεί.  Η τοποθέτηση κάποιου για να αποτρέψει την εισρόφηση είναι απολύτως δωρεάν. Επειδή δεν υπάρχει τίποτα να κερδίσετε, πολύ λίγοι άνθρωποι κάνουν έρευνα για πράγματα όπως η θέση ανάνηψης.

Ποια είναι τα υποστηρικτικά στοιχεία;

Καταφέραμε να βρούμε ακριβώς μία μελέτη που εξέτασε την αποτελεσματικότητα των διαφορετικών θέσεων του σώματος στην εισρόφηση. Η μελέτη είναι ελαττωματική, καθώς δεν συνέκρινε στην πραγματικότητα τις θέσεις του σώματος ως είδος θεραπείας. Αντ’ αυτού, η μελέτη αυτή συνέκρινε τα αποτελέσματα ασθενών που είχαν πάρει υπερβολική δόση και έκαναν εμετό πριν φτάσει κάποιος εκεί. Οι συγγραφείς εξέτασαν τον τρόπο με τον οποίο βρέθηκε ο ασθενής και στη συνέχεια συνέκριναν πόσο καλά τα κατάφερε ο καθένας μακροπρόθεσμα. Σε αυτή τη μελέτη, η θέση ανάνηψης ήταν καλύτερη από ό,τι αν ο αναίσθητος ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα, γνωστή ως ύπτια. Ωστόσο, η καλύτερη επιλογή για την προστασία του αεραγωγού -τουλάχιστον σύμφωνα με αυτή τη μία μελέτη- ήταν αν ο ασθενής ήταν σε πρηνή θέση, ξαπλωμένος στην κοιλιά του. Αποδεικνύεται ότι αν είστε ξαπλωμένος με το στόμα σας στο χαμηλότερο σημείο, τότε τα πράγματα που εξέρχονται δεν θα βρουν το δρόμο τους στους πνεύμονές σας.

Φυσικά, δεν είναι τόσο απλό. Μελετούσαν την τύχη, όχι μια θεραπευτική επιλογή που έκαναν οι διασώστες. Οι περισσότεροι από εμάς θα διστάζαμε να ρίξουμε τον ασθενή μας τελείως κάτω. Για ένα πράγμα, πρέπει να είστε σε θέση: να παρακολουθείτε την αναπνοή και τους αεραγωγούς ενός ασθενούς, αν ο ασθενής είναι τόσο άρρωστος. Είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις αυτό αν έχεις το πρόσωπο του ασθενούς σου χωμένο στο έδαφος.

Τι γίνεται σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας φαρμάκων; Σε ποια θέση απορροφόνται πιο γρήγορα οι επικίνδυνες ουσίες; 

Μια άλλη μελέτη σχετικά με την τοποθέτηση ενός ασθενούς με υπερβολική δόση κάνει τα πράγματα λίγο πιο περίπλοκα. Το γεγονός ότι ένας ασθενής έχει καταπιεί πάρα πολλά χάπια δεν σημαίνει ότι έχει απορροφήσει πλήρως όλη τη δυνητικά επικίνδυνη ουσία. Σχεδόν πάντα υπάρχουν ακόμα στην κοιλιά, άπεπτες κάψουλες και δισκία. Μια άλλη ομάδα ερευνητών μέτρησε την επίδραση της θέσης του σώματος στο πόσο γρήγορα αυτά τα άπεπτα μέρη χαπιών έφτασαν στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό ονομάζεται απορρόφηση και αποδεικνύεται ότι η θέση του σώματός μας έχει μεγάλη επίδραση στο πόσο γρήγορα χωνεύουμε. Σε αυτή τη μελέτη, η αριστερή πλάγια κατάκλιση βγήκε στην κορυφή. Η ύπτια θέση ήταν πραγματικά ο νικητής, αλλά ακόμη και αυτοί οι συγγραφείς παραδέχτηκαν ότι ο κίνδυνος εισρόφησης νίκησε τον σκοπό της επιβράδυνσης της απορρόφησης εξαρχής. Στην πρηνή θέση, οι ασθενείς απορροφούσαν τα χάπια πολύ πιο γρήγορα.

Τι γίνεται αν ο ασθενής έχει καρδιακή νόσο;

Υπάρχει μια ακόμη πιθανή επιπλοκή που πρέπει να λάβετε υπόψη. Οι ασθενείς με μια μορφή καρδιακής νόσου γνωστή ως συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια δεν ανέχονται καθόλου καλά τη θέση ανάνηψης. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν προβλήματα με τη διατήρηση της άντλησης του αίματος μέσω της καρδιάς και όταν ξαπλώνουν στο πλάι, η καρδιά ζορίζεται περισσότερο από το συνηθισμένο. Μια τρίτη ομάδα ερευνητών συνέκρινε 14 υγιείς εθελοντές με 14 ασθενείς με CHF (οι οποίοι ήταν επίσης εθελοντές). Οι ασθενείς με CHF δεν άλλαξαν πάρα πολύ όταν πήγαν από καθιστοί σε μπρούμυτα ή σε ύπτια θέση. Στο πλάι, όμως, είχαν δύσπνοια και πολλή δυσφορία.

Τι σημαίνουν αυτά για εσάς;

Πολλές από τις θεραπείες που διδάσκονται στις πρώτες βοήθειες βασίζονται στη θεωρία και όχι σε αποδείξεις. Μερικές φορές, οι θεωρίες είναι λανθασμένες. Μερικές φορές, τα αποδεικτικά στοιχεία παρερμηνεύονται και αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο εκτελούνται οι πρώτες βοήθειες, για να αλλάξουν ξανά μόλις δημοσιευτούν περισσότερες μελέτες.  Η πρακτική της τοποθέτησης αναίσθητων ασθενών σε θέση ανάνηψης δεν έχει αλλάξει εδώ και δεκαετίες. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η εισρόφηση δεν είναι πραγματικά τόσο συχνή στους περισσότερους ασθενείς. Στην πραγματικότητα, η εισρόφηση αποτελεί κυρίως πρόβλημα των ηλικιωμένων ασθενών με άνοια που δυσκολεύονται να καταπιούν. Η θέση ανάνηψης διδάσκεται με πολύ ακριβή τρόπο. Σε ορισμένα εγχειρίδια πρώτων βοηθειών -και σε πιο προχωρημένα κείμενα- ο διασώστης πρέπει να τοποθετεί τον ασθενή στο πλάι με το ένα πόδι λυγισμένο και το κεφάλι ακουμπισμένο σε έναν βραχίονα. Ο πραγματικός κόσμος δεν είναι ακριβής. Η κατανόηση του τι πρέπει να πετύχετε είναι πιο σημαντική από το πώς το κάνετε. Κρατήστε τα πράγματα μακριά από τους πνεύμονες των ασθενών σας. Αν αυτό σημαίνει ότι τους γυρίζετε σχεδόν τελείως μπρούμυτα, ας είναι έτσι. Βεβαιωθείτε ότι παρακολουθείτε την αναπνοή τους και αν σταματήσουν, γυρίστε τους πίσω και ξεκινήστε ΚΑΡΠΑ.