Οικογενειακή αποξένωση: Αφήνει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις;

Η οικογενειακή αποξένωση -ιδιαίτερα όταν ξεκινάει από ένα ενήλικο παιδί- παραμένει ένα σημάδι ντροπής. Όταν οι γονείς αποκόπτουν ένα παιδί από τη ζωή τους, η κυρίαρχη υπόθεση είναι ότι πρέπει να έχουν πολύ σοβαρό λόγο, αφού η πράξη τους έρχεται σε αντίθεση με όλα όσα πιστεύουμε για τη διαρκή και απαραβίαστη φύση της γονικής αγάπης. Είναι αλήθεια ότι η κυρίαρχη αφήγηση έχει αμφισβητηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις από ιστορίες γονέων που έδιωξαν τα παιδιά τους επειδή ήταν γκέι ή τρανς ή επειδή δεν ακολουθούσαν τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Αλλά αυτές οι ιστορίες είναι σχετικά ακραίες, επειδή η “αιτία” είναι εύκολο να εντοπιστεί, είτε παίρνεις το μέρος του γονέα είτε όχι. Το συμπέρασμα; Είναι πολιτισμικά πιο εύκολο να ανεχτείς έναν γονέα να αποκόψει ένα ενήλικο παιδί.

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της γονικής αποξένωσης;

Τα ταμπού έχουν την υποστήριξη μιας βιβλικής εντολής που μας επιτάσσει να τιμούμε τις μητέρες και τους πατέρες μας, καθώς και βαθιά ριζωμένες ιδέες σχετικά με την παιδική υποχρέωση και την ατέλειωτη ευγνωμοσύνη που υποτίθεται ότι πρέπει να νιώθουμε για εκείνους που μας έφεραν στον κόσμο ή μας δέχτηκαν- που μας τάισαν, μας έντυσαν, μας φιλοξένησαν και μας εκπαίδευσαν- και πλήρωσαν για όλα αυτά τα πράγματα. Δεδομένου ότι αυτά τυχαίνει να είναι νομικές απαιτήσεις, στην πραγματικότητα δεν είναι κακό να σημειωθεί ότι αν αυτό ήταν το μόνο που απαιτείται από έναν γονέα, ένα ορφανοτροφείο θα ήταν ιδανικό.

Παρόλο που πρόσφατες ψυχολογικές έρευνες τεκμηριώνουν ότι η απόφαση του ενήλικου παιδιού να απομακρυνθεί από την οικογένεια είναι μακρά μελετημένη και μια διαδικασία που μπορεί να περιλαμβάνει περιόδους απόπειρας συμφιλίωσης από το ενήλικο παιδί, η κουλτούρα εξακολουθεί να την ενοχοποιεί ως κρίση εκνευρισμού ή θυμού και ως ένδειξη ανωριμότητας. Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται πιο άνετα να φανταστούν την κρίση εκνευρισμού ενός ενήλικου παιδιού παρά έναν παραμελημένο, συναισθηματικά απόντα ή κακοποιητικό γονέα.

Τι πρέπει να αποφύγετε να πείτε σε ένα άτομο που είναι αποξενωμένο από έναν γονέα;

Η πραγματικότητα είναι ότι όταν κάποιος εκμυστηρεύεται μια οδυνηρή αλήθεια, στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να πείτε τίποτα απολύτως, αλλά, αν αισθάνεστε υποχρεωμένοι, θα ήταν καλό να αποφύγετε τα παρακάτω:

1. “Κάτι πρέπει να έκαναν σωστά γιατί εσύ εξελίχθηκες μια χαρά“

Μπορεί να νομίζετε ότι αυτό είναι κομπλιμέντο, αλλά περιθωριοποιεί την εγκυρότητα της εμπειρίας του ομιλητή. Το πιο ενοχλητικό είναι ότι αποδίδετε την όποια επιτυχία ή σταθερότητα έχει πετύχει στις πράξεις των γονιών τους από τους οποίους έχει αποξενωθεί.

2. “Πρέπει να σταματήσεις να κυλιέσαι στο παρελθόν και να προχωρήσεις μπροστά“

Το “το παρελθόν είναι παρελθόν” πιστεύεται λανθασμένα από πολλούς ότι αποτελεί κίνητρο, κάτι που σίγουρα δεν είναι. Η ιδέα του να “προχωρήσουμε” όσο το δυνατόν γρηγορότερα, δυστυχώς, θεωρείται ότι είναι χρήσιμη σε επώδυνες καταστάσεις, λες και ο συναισθηματικός πόνος έχει ημερομηνία λήξης- οι άνθρωποι αναρρώνουν από την απώλεια με τον δικό τους ρυθμό και ταχύτητα. Η λέξη “κυλισμός” είναι άσχημη και η ανάγκη επεξεργασίας της συναισθηματικής εμπειρίας είναι ένδειξη δύναμης και όχι ελάττωμα του χαρακτήρα.

3. “Θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερα- εκτιμήστε αυτό που είχατε“

Ναι, το να τον φάει ζωντανό ένας μεγάλος λευκός καρχαρίας (Carcharodon carcharias) θα ήταν χειρότερο από το να τον μεγαλώσει η μητέρα του, αλλά η σύγκριση δεν νομίζω να τον κάνει να εκτιμήσει περισσότερο τη μεταχείρισή των γονέων απέναντί του.

4. “Έχεις μόνο μία μητέρα (ή πατέρα) σε αυτή τη ζωή“
5. “Κοίταξε όλα όσα έκαναν για σένα: Σας έτρεφαν, σας φιλοξενούσαν και σας έντυναν”

Όπως τόνισα προηγουμένως, αυτές είναι νομικές απαιτήσεις, αλλά γνωρίζατε ότι τα βρέφη που στερούνται το άγγιγμα, τη συναναστροφή και την αγάπη αποτυγχάνουν να ευδοκιμήσουν και μπορούν στην πραγματικότητα να πεθάνουν; Οι συναισθηματικές ανάγκες δεν είναι μεταφορές ή φαντασιώσεις- τα ανθρώπινα όντα χρειάζονται σύνδεση εξίσου με την τροφή και το νερό.

6. 6. “Πιστέψτε με: Θα το μετανιώσετε αυτό όταν πεθάνουν”

Αυτό είναι ένα κλασικό ταξίδι ενοχής, το οποίο σερβίρεται με μια πλευρά παιδικής υποχρέωσης και πολιτισμικής αποδοκιμασίας, με το πρόσχημα της βοήθειας. Αυτό που τα ενήλικα παιδιά μετανιώνουν όταν πεθαίνει ένας αποξενωμένος γονέας είναι ότι ο γονέας δεν μπόρεσε ποτέ να αλλάξει ή να αναλάβει την ευθύνη και ότι η σχέση δεν μπόρεσε ποτέ να αλλάξει. Όπως το έθεσε ένα παιδί: “Ο θάνατος του γονέα είναι ο θάνατος της ελπίδας ότι υπάρχει κάπου εκεί έξω ένα μαγικό ραβδί που θα μπορούσε να την αλλάξει σε μια στοργική μητέρα”.

7. “Κανείς δεν είναι τέλειος, γι’ αυτό δώστε της λίγη επιείκεια“

Και πάλι, αυτό είναι περιθωριοποιητικό για την εμπειρία του ενήλικου παιδιού- οι άνθρωποι δεν αποκόπτουν τις οικογένειές τους από τη ζωή τους για ασήμαντα παράπονα ή μικροπαραλήψεις ή για τα υλικά πράγματα που δεν τους δόθηκαν. Και αυτό δεν έχει να κάνει με το να είσαι “τέλειος“.

8. “Έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε, δεδομένης της δικής της παιδικής ηλικίας. Το ίδιο έκανε κι εκείνος“

Κανείς δεν είναι καταδικασμένος να επαναλάβει το παρελθόν και ποιος μπορεί να γνωρίζει καλύτερα τον πόνο του να σε αγνοούν, να σε παραμελούν, να σε περιθωριοποιούν, να σε κακοποιούν λεκτικά ή να σε κάνουν αποδιοπομπαίο τράγο από κάποιον που το έχει βιώσει; Το έργο της μητρότητας  αποτελείται από πολλές εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια πράξεις και αδράνειες, που κατανέμονται στη διάρκεια πολλών ετών και κάθε μία από αυτές αντιπροσωπεύει μια επιλογή- το ίδιο ισχύει και για την πατρότητα.

Τα παιδιά είναι διαφανή στις αντιδράσεις τους και η αλήθεια είναι ότι ο κακοποιητικός, καταχρηστικός, ελεγκτικός ή επιζήμιος γονέας μπορεί να δει τα αποτελέσματα των λόγων και των πράξεών του. Τα ενήλικα παιδιά απομακρύνονται από τους γονείς που δεν είναι πρόθυμοι να παραδεχτούν ή να αναλάβουν την ευθύνη για αυτές τις πράξεις, οπότε, ας μην τους δικαιολογούμε.

Και κάτι ακόμα να θυμάστε :”Είναι επικίνδυνο και απορριπτικό να υποθέτουμε ότι επειδή μιλάμε για τις ιστορίες μας, εξακολουθούμε να υπάρχουμε μέσα σε αυτές“.