Το παιδί μου βρίζει! Πώς θα διαχειριστείτε την άσχημη συμπεριφορά του;

Τα μικρά παιδιά ηλικίας 5-8 ετών, προσπαθούν να αποσπάσουν με εκπληκτικούς τρόπους την προσοχή των γονιών τους, είτε με πράξεις, είτε με λόγια. Πολλές φορές όμως, οι πράξεις και τα λόγια τους, δεν είναι τόσο αποδεκτά και κόσμια.

Πώς καταλήγουν τα παιδιά να χρησιμοποιούν άσχημες λέξεις;

Τα μικρά παιδιά, χρησιμοποιούν πολλές φορές άσχημες λέξεις που συνήθως δεν γνωρίζουν τι σημαίνουν, επειδή κάπου τις άκουσαν. Δυστυχώς, οι άσχημες λέξεις είναι παντού και οι γονείς δεν μπορούν να αποτρέψουν πάντα τα παιδιά τους από το να εκτεθούν σε αυτές, σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Jacqueline Sperling. Μάλιστα, μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2013, διαπίστωσε ότι μόλις σε ηλικία 8 ετών, τα παιδιά γνωρίζουν ήδη 54 άσχημες λέξεις.

Τα παιδιά έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την μιμητική ικανότητα, έτσι μιμούνται τις άσχημες συμπεριφορές που βλέπουν και τα άσχημα λόγια που ακούνε από τους άλλους ανθρώπους. «Η μίμηση αποτελεί μεγάλο μέρος της ανάπτυξης», υπογραμμίζει η Δρ. Sperling. Τα παιδιά βλέπουν και ακούν το τι λένε οι γονείς τους όταν σκοντάψουν σε ένα έπιπλο και πονέσουν ή όταν νευριάσουν με έναν οδηγό στο δρόμο για παράδειγμα και αποφασίζουν να μιμηθούν και τα ίδια αυτή τη συμπεριφορά θέλοντας να τους μοιάσουν. Όπως εξηγεί, το σημείο αναφοράς της μίμησης είναι η σημασία που θα δώσουν οι γονείς στην άσχημη συμπεριφορά του παιδιού τους και το πώς θα αντιδράσουν. Αν για παράδειγμα γελάσουν, τότε αυτή η αντίδραση για το παιδί θα είναι ενθαρρυντική, με αποτέλεσμα να επαναλάβει την κακή συμπεριφορά. Οι γονείς λοιπόν, όταν βρεθούν απέναντι σε κάτι τέτοιο επιβάλλεται να μένουν αρχικά ουδέτεροι.

Επιπρόσθετα, όλοι οι γονείς παρατηρούν ότι τα παιδιά τους είναι πιο ζωηρά στο σπίτι. Όπως εξηγεί ο Δρ. Eugene Beresin, διευθυντής του Κέντρου για τον Υγιή Νου στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, μετά από μια μέρα στο σχολείο, όπου τα παιδιά ακολουθούν διάφορους κανόνες, εκτονώνονται στο σπίτι επειδή αποτελεί το πιο οικείο τους περιβάλλον. Οι γονείς πρέπει μάλιστα να αφήνουν τα παιδιά τους να εκτονώνονται, υπογραμμίζει ο ίδιος, αλλά με προσοχή στο πώς εκφράζονται και συμπεριφέρονται.

Πώς θα διαχειριστείτε την άσχημη συμπεριφορά του παιδιού σας;

Τα παιδιά, κάπου στα 5-8 τους χρόνια, είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι οι ενήλικες ενεργούν διαφορετικά από τα παιδιά. Γνωρίζουν ήδη πως ανάλογα με την ηλικία υπάρχουν διαφορετικοί κανόνες συμπεριφοράς, την ίδια στιγμή που είναι σε θέση να αντιληφθούν ότι ανάλογα με το πλαίσιο (χώρο) που βρίσκονται επιτρέπονται διαφορετικές συμπεριφορές (για παράδειγμα κατανοούν ότι δεν θα πάνε στο σουπερμάρκετ με τις πιτζάμες). Εκείνο που πρέπει, ωστόσο, να κάνουν οι γονείς, σύμφωνα με τον Δρ. Beresin, είναι να υπενθυμίζουν στα παιδιά τους, τους κανόνες που πρέπει να ακολουθούν, ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Έτσι, στην περίπτωση που η συμπεριφορά του παιδιού σας είναι αχαλίνωτη, εσείς σαν γονέας θα πρέπει να επαναλάβετε τους κανόνες και να αποτρέψετε την άσχημη συμπεριφορά του. Πρακτικά, όταν το παιδί σας έχει ένα άσχημο ξέσπασμα δοκιμάστε τα ακόλουθα:

• Χτυπήστε το χέρι σας στο τραπέζι πριν πείτε το οτιδήποτε. Δεν χρειάζεται να δώσετε υπερβολική προσοχή στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά, εξηγεί η Sperling.
• Ρωτήστε το παιδί σας γιατί το έκανε αυτό. Ο Δρ Beresin, προτείνει να ρωτήσετε το παιδί σας τι νιώθει και αντιδρά έτσι. Να υπενθυμίσουμε ότι μερικά παιδιά εκφράζονται άσχημα όταν νιώθουν θυμό και απογοήτευση.
• Επιλύστε μαζί το πρόβλημα. Στην περίπτωση που το παιδί σας χρησιμοποιήσει μια άσχημη λέξη, ρωτήστε το πώς θα μπορούσε να πει αλλιώς αυτό που ήθελε. Υπενθυμίστε του ποιες είναι οι κακές λέξεις που δεν πρέπει να χρησιμοποιεί και ρωτήστε το πώς θα εκφραζόταν στο σχολείο ή σε ένα άλλο σπίτι. Χτίστε μαζί το σωστό λεξιλόγιο. Σύμφωνα με τον Δρ. Beresin, η δουλειά του γονέα είναι να δίνει στα παιδιά του τα εργαλεία που χρειάζονται για να κατανοήσουν το τι επιτρέπεται να κάνουν και να πουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα.
• Εξηγήστε του ποια είναι η αποδεκτή συμπεριφορά. Όταν το παιδί σας εκφραστεί χρησιμοποιώντας μια άσχημη λέξη, τότε εσείς πρέπει να του εξηγήσετε ότι η συγκεκριμένη λέξη δεν είναι σωστό να χρησιμοποιείται και τον λόγο που δεν είναι σωστό. Για παράδειγμα μπορείτε να του πείτε ότι με την λέξη αυτή προσβάλλουμε άλλους ανθρώπους. Υπογραμμίζεται, ότι παράλληλα πρέπει να του εξηγήσετε πως όλοι οι άνθρωποι κάνουν λάθη, ωστόσο, πρέπει να είναι προσεκτικοί και όταν κάνουν λάθη πρέπει να ζητούν συγνώμη.
• Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει την ικανότητα της κατανόησης μέσω ερωτήσεων. «Πώς νομίζεις ότι ένιωσε ο φίλος σου όταν του είπες αυτή τη λέξη;», «Εσύ πώς θα ένιωθες;», «Πώς θα ένιωθες αν σου ζητούσε συγνώμη;». Σύμφωνα με την Δρ. Sperling, όλα αυτά τα ερωτήματα συμβάλουν στην ανάπτυξη της κατανόησης και της ενσυναίσθησης. Εσείς, σαν γονέας καλείστε να ενθαρρύνετε τη συμπεριφορά που θέλετε να αναπτύξει το παιδί σας, οπότε φροντίστε να το επαινείτε κάθε φορά που δείχνει ενσυναίσθηση.
• Μιλήστε στο παιδί σας ξεκάθαρα. Σύμφωνα με τον Δρ. Beresin, τα μικρότερα παιδιά δεν κατανοούν την περίπλοκη γλώσσα, αλλά αντιλαμβάνονται πλήρως τις εξής λέξης: καλό – κακό, ναι – όχι. Οπότε φροντίστε να είστε όσο πιο κατανοητοί γίνεται. Για παράδειγμα, εξηγήστε στο παιδί σας ότι επιτρέπεται να θυμώσει κάποιος στο σπίτι του, όχι όμως σε ένα κατάστημα ή σε ένα ξένο σπίτι. Δώστε του παραδείγματα από τους σχολικούς κανόνες που ήδη γνωρίζει, ώστε να μπορέσει να κατανοήσει καλύτερα αυτό που του λέτε. Για παράδειγμα: «Δεν διακόπτουμε τους άλλους όταν μιλούν, όπως δεν διακόπτουμε τη δασκάλα στο σχολείο», «Η δασκάλα δεν μιλάει άσχημα», «Δεν σηκωνόμαστε από το τραπέζι όταν τρώμε, όπως δεν σηκωνόμαστε στην τάξη όταν κάνουμε μάθημα» κλπ.

Πώς θα οικοδομήσετε την μελλοντική κοινωνική συμπεριφορά του παιδιού σας;

Παράλληλα με την προσπάθεια σας να οικοδομήσετε το λεξιλόγιο του παιδιού σας και να αποτρέψετε τη χρήση άσχημων λέξεων, δημιουργείστε ένα όμορφο περιβάλλον μεταξύ σας, όπου το παιδί σας θα μπορεί να σας μιλήσει για τα συναισθήματα του, ώστε να οικοδομήσετε μαζί την κοινωνική και συναισθηματική του συμπεριφορά. Σύμφωνα με τον Δρ. Beresin, η οικοδόμηση της συμπεριφοράς είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους ανθρώπους, καθώς πολλοί χάνουν ακόμη και τις δουλειές τους εξαιτίας της συμπεριφοράς τους.

Για να επιτύχετε λοιπόν την οικοδόμηση της σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς του παιδιού σας, πρέπει να θυμάστε τα εξής:

• Μην ζητάτε να είναι τέλειο σε όλα. Διδάξτε του να ζητά συγνώμη όταν κάνει λάθη. Το ίδιο κάντε και εσείς, γιατί όπως είπαμε και πιο πάνω, τα παιδιά τείνουν να μιμούνται τους γονείς τους.
• Να είστε ανοιχτοί στον διάλογο. Αφήστε το παιδί σας να προβληματιστεί και συζητήστε μαζί του. Ο διάλογος θα το βοηθήσει να εκφράζει τα συναισθήματα του ελεύθερα, τόσο απέναντι σας, όσο και απέναντι στους άλλους ανθρώπους. Παράλληλα, με τον διάλογο, το παιδί σας θα αρχίσει να αναπτύσσει την ικανότητα πιο περίπλοκων σκέψεων.

Σύμφωνα με τον Δρ. Beresin, όσο πιο γρήγορα εξοικειωθεί ένα παιδί με τον διάλογο, τον προβληματισμό και με τους σωστούς κανόνες συμπεριφοράς, τόσο ομαλότερα θα μπορέσει να οικοδομήσει την κοινωνική συμπεριφορά που θα του είναι απαραίτητη στο μέλλον.