Ο πονοκέφαλος (κεφαλαλγία) είναι μια πολύ κοινή πάθηση η οποία προκαλεί πόνο και δυσφορία στο κεφάλι, στο τριχωτό της κεφαλή ή στον αυχένα. Υπολογίζεται ότι 7 στους 10 ανθρώπους υποφέρουν από τουλάχιστον ένα πονοκέφαλο ετησίως.
Οι πονοκέφαλοι μπορεί μερικές φορές να είναι μέτριας εντάσεως, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσουν οξύ πόνο ο οποίος δυσκολεύει την συγκέντρωση στην εργασία και την ολοκλήρωση άλλων καθημερινών καθηκόντων. Στην πραγματικότητα, περίπου 45 εκατομμύρια Αμερικανοί υποφέρουν συχνά από οξείς πονοκεφάλους οι οποίοι μπορεί να τους καθιστούν μη λειτουργικούς. Ευτυχώς, μπορούμε να διαχειριστούμε τους οι περισσότερους πονοκέφαλους με την βοήθεια φαρμάκων και με αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Οι ιατροί έχουν ταυτοποιήσει πολλές διαφορετικές αιτίες σχετικά με τις κεφαλαλγίες.
Οι πρωτογενείς αιτίες των κεφαλαλγιών είναι οι αιτίες εκείνες που δεν σχετίζονται με άλλες διαφορετικές ιατρικές παθήσεις. Οι κεφαλαλγίες αυτές είναι αποτέλεσμα μιας υποκείμενης διαδικασίας στον εγκέφαλο και περιλαμβάνουν τις ημικρανίες, τις αθροιστικές κεφαλαλγίες και τις κεφαλαλγίες τάσης.
Οι δευτερογενείς κεφαλαλγίες είναι εκείνες που οφείλονται σε κάποιο υποκείμενο νόσημα. Τα παραδείγματα δευτερογενών αιτιών των κεφαλαλγιών περιλαμβάνουν:
Η παρουσία ενός όγκου στον εγκέφαλο ή ενός ανευρύσματος (εγκεφαλικού αιματώματος) μπορεί να οδηγήσουν σε κεφαλαλγία. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει αρκετός χώρος στον εγκέφαλο. Όταν αρχίζει να συσσωρεύεται αίμα ή επιπλέον ιστός στο κρανίο, η πίεση στον εγκέφαλο δύναται να προκαλέσει κεφαλαλγία.
Οι αυχενογενείς κεφαλαλγίες εμφανίζονται όταν αρχίζει ο εκφυλισμός των δίσκων οι οποίοι ασκούν πίεση στην σπονδυλική στήλη. Το αποτέλεσμα είναι έντονος πόνος στον αυχένα καθώς επίσης και κεφαλαλγίες.
Αν ένα άτομο λαμβάνει μεγάλη ποσότητα αναλγητικών φαρμάκων σε καθημερινή βάση και αρχίσει να τα μειώνει ή τα διακόψει εντελώς, τότε το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η κεφαλαλγία. Τέτοιου είδους φάρμακα περιλαμβάνουν την υδροκοδόνη.
Η μηνιγγίτιδα είναι μια λοίμωξη στα μηνίγγια, τις μεμβράνες που καλύπτουν το κρανίο και περικλείουν τo νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο.
Μερικές φορές το άτομο μπορεί να υποφέρει από κεφαλαλγίες μετά από κάποιο τραυματισμό στην κεφαλή ο οποίος προέκυψε μετά από πτώση, αυτοκινητικό ατύχημα ή ατύχημα στο σκι.
Η φλεγμονή στους συνήθως γεμάτους από αέρα ρινικούς κόλπους του προσώπου μπορεί να προκαλέσουν πίεση και άλγος τα οποία να οδηγήσουν σε μια κεφαλαλγία των ιγμορίων.
Η νωτιαία κεφαλαλγία μπορεί να προκύψει λόγω μιας αργής διαρροής εγκεφαλονωτιαίου υγρού, συνήθως αφού το άτομο έχει υποβληθεί σε επισκληρίδιο, σε οσφυονωτιαία παρακέντηση, ή σε ραχιαίο αποκλεισμό προς πρόκληση αναισθησίας.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη κεφαλαλγίας στα οποία περιλαμβάνονται:
Οι κεφαλαλγίες τάσης είναι η πιο συνηθισμένη μορφή πονοκεφάλου και προκύπτουν συχνότερα σε γυναίκες άνω των 20 ετών. Συχνά τις περιγράφουν ως την αίσθηση ότι έχουν ένα σφιχτά δεμένο επίδεσμο περιμετρικά της κεφαλής. Προκαλούνται λόγω της έντασης στους μύες του αυχένα και του τριχωτού της κεφαλής. Η λάθος στάση του σώματος και το άγχος αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση.
Οι κεφαλαλγίες τάσης συνήθως διαρκούν αρκετά λεπτά, αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να έχουν και διάρκεια μερικών ημερών. Επίσης τείνουν να επανέρχονται.
Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες αποτελούν μη-παλλόμενες κεφαλαλγίες οι οποίες προκαλούν ανυπόφορο, καυστικό πόνο στην μια πλευρά της κεφαλής ή όπισθεν του οφθαλμού. Συνήθως προκαλούν δάκρυα στους οφθαλμούς και παραγωγή ρινικής συμφόρησης ή ρινόρροιας (όταν τρέχει η μύτη). Οι κεφαλαλγίες αυτές μπορεί να διαρκέσουν για εκτεταμένες χρονικές περιόδους, γνωστές ως αθροιστικές περιόδους. Η αθροιστική περίοδος δύναται να διαρκέσει ως και έξι εβδομάδες.
Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες μπορεί να προκύπτουν σε καθημερινή βάση και περισσότερες από μια φορά την ημέρα. Η αιτία είναι άγνωστη. Ωστόσο, αυτό το είδος κεφαλαλγίας είναι σπάνιο και γενικότερα επηρεάζει άντρες ανάμεσα στις ηλικίες των 20 και 40 ετών.
Οι ημικρανίες είναι οξύτατες κεφαλαλγίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν παλλόμενο πόνο που σφυροκοπά, συνήθως στην μια πλευρά της κεφαλής. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη ημικρανίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι χρόνιες ημικρανίες, οι οποίες είναι ημικρανίες που προκύπτουν 15 ή περισσότερες ημέρες κάθε μήνα.
Οι ημιπληγικές ημικρανίες είναι εκείνες των οποίων τα συμπτώματα προσομοιάζουν αυτά του εγκεφαλικού. Υπάρχουν περιπτώσεις που το άτομο μπορεί να έχει ημικρανίες χωρίς να νιώθει πόνο στην κεφαλή, το οποίο σημαίνει ότι έχουν άλλα συμπτώματα ημικρανίας όπως ναυτία, διαταραχές στην όραση, ζάλη, όχι όμως κεφαλαλγία.
Οι φαρμακοεπαγώμενες κεφαλαλγίες είναι εκείνες που προκύπτουν όταν το άτομο διακόπτει την λήψη κάποιας φαρμακευτικής αγωγής την οποία λάμβανε τακτικά ώστε να αντιμετωπίσει την κεφαλαλγία. Οι φαρμακοεπαγώμενες κεφαλαλγίες είναι πιθανότερο να προκύψουν όταν λαμβάνονται φάρμακα όπως η ακεταμινοφαίνη, οι τριπτάνες (Zomig, Imitrex), η εργοταμίνη (Ergomar), και κάποια αναλγητικά (όπως είναι το Tylenol σε συνδυασμό με κοδεΐνη).
Οι κεραυνοβόλες κεφαλαλγίες είναι αιφνίδιας έναρξης και μεγάλης έντασης πονοκέφαλοι, συνήθως εμφανίζονται χωρίς προειδοποιητικές ενδείξεις και έχουν διάρκεια ως 5 λεπτά. Αυτού του είδους οι κεφαλαλγίες μπορεί να αποτελούν ένδειξη κάποιου υποκείμενου προβλήματος στα αιμοφόρα αγγεία και συχνά απαιτείται άμεση ιατρική φροντίδα.
Οι ημικρανίες είναι τα πιο σοβαρά και περίπλοκα είδη κεφαλαλγίας. Οι ερευνητές θεωρούν ότι υπάρχει πιθανότητα να οφείλονται σε αλλαγές που υφίσταται η δραστηριότητα των νεύρων και των χημικών στον εγκέφαλο. Υπάρχει η πεποίθηση ότι οι γενετικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επίσης επηρεάζουν την ευαισθησία ενός ατόμου να εμφανίσει ημικρανίες.
Οι ημικρανίες είναι πολύ έντονες, σφύζουσες κεφαλαλγίες που επηρεάζουν την μια πλευρά της κεφαλής. Μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ευαισθησία στο φως και τον θόρυβο και να διαρκέσουν από μερικέ ώρες ως και μερικές ημέρες.
Σύμφωνα με το Ίδρυμα Έρευνας Ημικρανιών, σχεδόν 1 στα 4 νοικοκυριά στις Η.Π.Α. φιλοξενεί ένα άτομο που υποφέρει από ημικρανία. Οι ημικρανίες είναι ένα από τα 20 κορυφαία νοσήματα παγκοσμίως τα οποία καθιστούν τον ασθενή μη λειτουργικό.
Αναφορικά με τους εφήβους, τα αγόρια υποφέρουν συχνότερα από ημικρανίες σε σχέση με τα κορίτσια. Στους ενήλικες, ωστόσο, είναι οι γυναίκες που υποφέρουν συχνότερα σε σχέση με τους άντρες. Επίσης είναι πιθανότερο να επηρεάσει τα άτομα που έχουν κάποιο μέλος στην οικογένεια το οποίο να υποφέρει συχνά από ημικρανίες.
Υπάρχουν δυο βασικά είδη ημικρανίας: η ημικρανία με αύρα και η ημικρανία χωρίς αύρα. Οι αύρες είναι οπτικές διαταραχές οι οποίες αποτελούνται από έντονα φώτα, φώτα που αναβοσβήνουν ή μετακινούνται. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι αύρες προκαλούν προσωρινή απώλεια της όρασης. Αυτές οι οπτικές διαταραχές εμφανίζονται περίπου 30 λεπτά πριν την έναρξη της ημικρανίας και μπορούν να διαρκέσουν ως και 15 λεπτά.
Η ημικρανία με αύρα τείνει να είναι μικρότερης έντασης και εξουθένωσης συγκριτικά με την ημικρανία χωρίς αύρα. Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως υποφέρουν από ημικρανίες χωρίς αύρα.
Άλλο είδος ημικρανίας είναι οι ημιπληγικές ημικρανίες. Οι ημικρανίες αυτές συνοδεύονται από συμπτώματα που προσομοιάζουν με του εγκεφαλικού, όπως η δυσαρθρία και το μούδιασμα ή η αδυναμία στην μια πλευρά του σώματος.
Οι ημικρανίες έχουν τρεις φάσεις: την πρόδρομη φάση, την φάση κορύφωσης της κεφαλαλγίας και την φάση ανάρρωσης.
Η πρόδρομη φάση είναι η χρονική περίοδος ακριβώς πριν την έναρξη της ημικρανίας. Η πρόδρομη φάση δύναται να επηρεάζει την συγκέντρωση, την διάθεση και την όρεξη και να προκαλεί συχνό χασμουρητό.
Η φάση της κορύφωσης της κεφαλαλγίας είναι η χρονική περίοδος κατά την οποία τα συμπτώματα της ημικρανίας είναι εντονότερα. Η φάση αυτή μπορεί να διαρκέσει ως και αρκετά λεπτά.
Η φάση της ανάρρωσης αποτελείται από μια χρονική περίοδο 24 ωρών μετά την ημικρανία. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου μπορεί να εμφανίσετε υπνηλία και διακυμάνσεις στην διάθεση, η οποία να εναλλάσσεται ανάμεσα σε συναισθήματα θλίψης και χαράς.
Η ακριβής αιτία της ημικρανίας είναι άγνωστη. Ωστόσο, υπάρχουν αναρίθμητοι παράγοντες οι οποίοι είναι γνωστό ότι μπορούν να πυροδοτήσουν την έναρξη επεισοδίων ημικρανίας και περιλαμβάνουν:
Επειδή κάποια είδη κεφαλαλγίας που δεν σχετίζονται με τις ημικρανίες μπορεί να είναι μεγάλης έντασης, υπάρχει δυσκολία διάκρισης μεταξύ των δύο.
Οι κεφαλαλγίες τάσεις τείνουν να προκαλούν τα ακόλουθα συμπτώματα:
Μερικές φορές, οι κεφαλαλγίες τάσης ομοιάζουν με ημικρανίες. Συνήθως όμως δεν προκαλούν τις ίδιες οπτικές διαταραχές όπως οι ημικρανίες.
Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες είναι συχνά σύντομες σε διάρκεια και προκαλούν άλγος όπισθεν των οφθαλμών. Το άλγος είναι συνήθως μονόπλευρο και περιγράφεται ως παλλόμενο ή συνεχές εκ φύσεως. Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες τυπικά εμφανίζονται περίπου μια με δυο ώρες πριν τον ύπνο. Αν και κάποια από τα συμπτώματα των αθροιστικών κεφαλαλγιών ομοιάζουν με της ημικρανίας, ωστόσο δεν προκαλούν συνήθως ναυτία.
Οι ημικρανίες συχνά χαρακτηρίζονται από συμπτώματα όπως:
Οι ημικρανίες συχνά προκαλούν τόσο έντονο άλγος ώστε το άτομο αδυνατεί είτε να συγκεντρωθεί είτε να ολοκληρώσει τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Οι φαρμακοεπαγώμενες κεφαλαλγίες τείνουν να εμφανίζονται σε καθημερινή βάση, και συνήθως επιδεινώνονται το πρωί. Συχνά η κατάσταση βελτιώνεται με την λήψη κάποιας φαρμακευτικής αγωγής αλλά η κεφαλαλγία επιστρέφει όταν η επιρροή του φαρμάκου φθίνει. Άλλα συμπτώματα που συνδέονται με τις φαρμακοεπαγώμενες κεφαλαλγίες περιλαμβάνουν:
Η φύση αυτής της κεφαλαλγίας συχνά εξαρτάται από το είδος της φαρμακευτικής αγωγής που λαμβάνει το άτομο.
Μια κεραυνοβόλος κεφαλαλγία προκαλεί πόνο στην κεφαλή ο οποίος είναι σύντομος σε διάρκεια αλλά έχει ένταση.
Μια κεφαλαλγία συχνά δύναται να αποτελεί σύμπτωμα μιας ασθένειας ή άλλης ιατρικής πάθησης. Ένας ιατρός μπορεί να καθορίσει την υποκείμενη αιτία της κεφαλαλγίας παίρνοντας το ιατρικό ιστορικό του ασθενή και διενεργώντας κλινικές εξετάσεις, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν και μια ολοκληρωμένη νευρολογική αξιολόγηση.
Η λήψη ενός περιεκτικού ιστορικού είναι εξίσου σημαντική, καθώς η αιφνίδια απουσία μιας φαρμακευτικής αγωγής και κάποιων συγκεκριμένων τροφών μπορεί να προκαλέσει τη εμφάνιση επαναλαμβανόμενων κεφαλαλγιών. Για παράδειγμα, τα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες καφέ μπορεί να έχουν κεφαλαλγίες αν η διακοπή της κατανάλωσης είναι αιφνίδια.
Ο ιατρός μπορεί να διενεργήσει και κάποιες διαγνωστικές εξετάσεις αν υποπτεύεται ότι η αιτία της κεφαλαλγίας είναι κάποια άλλη ιατρική πάθηση. Αυτές οι εξετάσεις ίσως να περιλαμβάνουν:
Οι περισσότερες κεφαλαλγίες δεν είναι συμπτώματα κάποιας πάθησεις απειλητικής για την ανθρώπινη ζωή. Ωστόσο, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας αν η κεφαλαλγία εμφανιστεί μετά από κάποιο τραυματισμό. Άλλη περίπτωση που θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα είναι αν η κεφαλαλγία σας συνοδεύεται από τα ακόλουθα συμπτώματα:
Ο ιατρός σας θα πρέπει να αξιολογήσει την εμφάνιση πίεσης ανάμεσα στους οφθαλμούς ταυτόχρονα με κιτρινωπές-πράσινες ρινικές εκκρίσεις και πονόλαιμο.
Η θεραπεία της κεφαλαλγίας εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί. Αν οι πονοκέφαλοι οφείλονται σε κάποια πάθηση, τότε το πιθανότερο είναι ότι θα υποχωρήσουν όταν αντιμετωπίζεται η υποκείμενη νόσος. Ωστόσο, οι περισσότερες κεφαλαλγίες δεν είναι συμπτώματα σοβαρών ιατρικών παθήσεων και μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε με επιτυχία λαμβάνοντας κάποια μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως είναι η ασπιρίνη, η ακεταμινοφαίνη ή η ιβουπροφαίνη.
Αν δεν λειτουργήσουν τα φάρμακα αυτά, υπάρχουν αρκετοί άλλοι τρόποι που θα σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις κεφαλαλγίες:
Η προληπτική θεραπεία χρησιμοποιείται όταν η κεφαλαλγία εμφανίζεται τρεις ή περισσότερες φορές κάθε μήνα. Το Sumatriptan είναι ένα φάρμακο το οποίο συνήθως χορηγείται για να θέσουμε τις ημικρανίες υπό έλεγχο. Άλλα φάρμακα που μπορούμε να λάβουμε για την θεραπεία ή την πρόληψη της χρόνιας ημικρανίας ή των αθροιστικών κεφαλαλγιών είναι:
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) πρόσφατα επίσης ενέκρινε την χρήση του φαρμάκου Aimovig το οποίο ανήκει σε εκείνη την ομάδα των φαρμάκων που αποκαλούνται μονοκλωνικά αντισώματα τα οποία δεσμεύονται στον υποδοχέα του σχετιζόμενου με το γονίδιο της καλσιτονίνης πεπτιδίου (CGRP). Τα φάρμακα αυτά στοχεύουν ειδικά στις αιτίες της ημικρανίας.
Άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της ημικρανίας συνήθως αντιμετωπίζουν κάποια άλλη πάθηση, ίσως όμως να προσφέρουν ανακούφιση από τις ημικρανίες. Πολλά άλλα παρόμοια φάρμακα βρίσκονται αυτή την περίοδο σε ερευνητικό στάδιο.
Μπορείτε να συζητήσετε με τον ιατρό σας σχετικά με το ποια θεραπεία συγκεκριμένα θα βοηθούσε εσάς προσωπικά να ανακουφίσετε τα συμπτώματα της κεφαλαλγίας σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να επιλέξουν να διαχειριστούν ή να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν και να προλάβουν τις κεφαλαλγίες τους λαμβάνοντας βιταμίνες ή βότανα. Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν την έναρξη μιας νέας φαρμακευτικής αγωγής ώστε να βεβαιωθείτε ότι δεν θα υπάρξει αρνητική αλληλεπίδραση με κάποια άλλη ουσία που λαμβάνετε ήδη. Κάποιες φυσικές συνταγές που μπορεί να λάβει ένα άτομο ώστε να μειώσει την κεφαλαλγία περιλαμβάνουν:
Εκτός από τα βότανα και τα συμπληρώματα, υπάρχουν άνθρωποι που μειώνουν τις κεφαλαλγίες μέσα από εναλλακτικές ιατρικές πρακτικές, για παράδειγμα την Κινεζική ιατρική, τις εντριβές και τον βελονισμό. Ο ασθενής όμως θα πρέπει να συμμετέχει σε πολλαπλές συνεδρίες βελονισμού μέσα σε ένα διάστημα αρκετών εβδομάδων πριν παρατηρήσει βελτίωση.
Ο υγιεινός τρόπος ζωής και ο επαρκής ύπνος μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της κεφαλαλγίας. Κάποια βήματα-κλειδιά που μπορείτε να κάνετε ώστε να μειώσετε τις πιθανότητες κεφαλαλγίας περιλαμβάνουν:
Τυπικά, οι πρακτικές καλής υγιεινής αποτελούν επίσης καλά μέτρα πρόληψης των πονοκεφάλων.
Τι είναι το ραιβόκρανο; Το ραιβόκρανο είναι μία μη φυσιολογική, επώδυνη κλίση του αυχένα. Το άνω μέρος της κεφαλής γενικά κλίνει προς τη μία μεριά, ενώ η σιαγόνα προς την …