Καρκίνος του προστάτη

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες και οι προδιαθεσικοί παράγοντες για τον καρκίνο του προστάτη;

Δεν υπάρχει γνωστή αιτία για τον καρκίνο του προστάτη. Όπως και όλοι οι καρκίνοι, μπορεί να προκαλείται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες, όπως το οικογενειακό ιστορικό ή η έκθεση συγκεκριμένα χημικά.

Όποια και αν είναι η αιτία, οδηγεί σε ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό εντός του προστάτη.

Ποιος βρίσκεται σε κίνδυνο καρκίνου του προστάτη;

Παρόλο που ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιονδήποτε άντρα, συγκεκριμένοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου:

• Προχωρημένη ηλικία
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη
• Συγκεκριμένες εθνικότητες ή φυλές – για παράδειγμα, οι Αφροαμερικανοί άνδρες βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη
• Παχυσαρκία
• Γενετικές αλλαγές

Πώς σχετίζεται η ηλικία με τον καρκίνο του προστάτη;

Όπως προαναφέρθηκε, η ηλικία είναι βασικός προδιαθεσικός παράγοντας για τον καρκίνο του προστάτη. Η ασθένεια εκδηλώνεται πιο συχνά σε άνδρες άνω των 65 ετών. Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζεται σε 1 στους 14 άνδρες ηλικίας 60 έως 69 ετών.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη;

Ορισμένες μορφές καρκίνου του προστάτη είναι μη επιθετικές επομένως, μπορεί να μην εμφανίζετε καθόλου συμπτώματα. Όμως, ο προχωρημένος καρκίνος συχνά προκαλεί συμπτώματα.

Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας. Κάποια από τα συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη μπορεί να προκληθούν και από άλλες παθήσεις, επομένως μία εξέταση κρίνεται απαραίτητη για να λάβετε τη σωστή διάγνωση και θεραπεία.

Τα συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα στο ουροποιητικό σύστημα, σεξουαλικά προβλήματα, πόνο και μούδιασμα.

Προβλήματα ούρησης

Τα προβλήματα ούρησης είναι ένα κοινό σύμπτωμα λόγω της θέσης του προστάτη κάτω από την ουροδόχο κύστη και γύρω από την ουρήθρα. Εξαιτίας της θέσης του, εάν ένας όγκος αναπτυχθεί στον προστάτη, ασκεί πίεση στην ουροδόχο κύστη ή την ουρήθρα προκαλώντας προβλήματα.

Τα προβλήματα ούρησης μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Συχνή ανάγκη ούρησης
• Μειωμένη ροή ούρων
• Αιμορραγία κατά την ούρηση (αιματουρία)

Σεξουαλικά προβλήματα

Η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα καρκίνου του προστάτη. Επίσης γνωστή ως ανικανότητα, αυτή η πάθηση σάς καθιστά ανίκανους να έχετε στύση. Αίμα στο σπέρμα μετά την εκσπερμάτωση μπορεί επίσης να είναι σύμπτωμα καρκίνου του προστάτη.

Πόνος και μούδιασμα

Ο μεταστατικός καρκίνος είναι ο καρκίνος που έχει εξαπλωθεί σε άλλες περιοχές του σώματος. Όταν ο καρκίνος του προστάτη κάνει μετάσταση, συχνά εξαπλώνεται στα οστά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πόνο στην πυελική χώρα, τη μέση και το στήθος.

Εάν ο καρκίνος του προστάτη κάνει μετάσταση στο νωτιαίο μυελό, πιθανώς να χάσετε την αίσθηση των ποδιών και της ουροδόχου κύστης.

Ποια είναι τα πρώιμα συμπτώματα καρκίνου του προστάτη;

Παρόλο που οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα συμπτώματα μπορεί να σας βάλει σε υποψίες ότι πάσχετε από καρκίνο του προστάτη, τα προβλήματα ούρησης είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν νωρίτερα από τα υπόλοιπα συμπτώματα.

Είναι πολύ σημαντικό να θυμάστε ότι τα περισσότερα από τα συμπτώματα μπορεί να προκαλούνται και από άλλες παθήσεις, όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ή η προστατίτιδα.

Επομένως, θα πρέπει να παρατηρείτε οποιαδήποτε νέα συμπτώματα και να θυμάστε ότι υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να μην οφείλονται σε καρκίνο του προστάτη.

Ωστόσο, καμία από τις δύο αυτές παθήσεις (καλοήθης υπερπλασία του προστάτη και προστατίτιδα) δεν προκαλεί την εμφάνιση αίματος στα ούρα. Αν παρατηρήσετε αυτό το σύμπτωμα, καλέστε αμέσως το γιατρό σας.

Το αίμα στα ούρα μπορεί να οφείλεται σε άλλη αιτία πέρα από τον καρκίνο, αλλά θα πρέπει να λάβετε την κατάλληλη διάγνωση όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα.

Διάγνωση και Σταδιοποίηση

Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του προστάτη;

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος (screening) για καρκίνο του προστάτη εξαρτάται από τις δικές σας προσωπικές προτιμήσεις. Και αυτό διότι οι περισσότεροι καρκίνοι του προστάτη αναπτύσσονται αργά και δεν προκαλούν προβλήματα υγείας, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.

Επίσης, τα αποτελέσματα από έναν έλεγχο προστατικού αντιγόνου (PSA), ο οποίος αποτελεί μέρος του προσυμπτωματικού ελέγχου, μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένη διάγνωση καρκίνου. Και για τους δύο αυτούς λόγους, ο προσυμπτωματικός έλεγχος θα μπορούσε να προκαλέσει αδικαιολόγητη ανησυχία και θεραπεία που είναι κάθε άλλο παρά απαραίτητη.

Πρόταση προσυμπτωματικού ελέγχου

Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου προτείνει προσυμπτωματικό έλεγχο για τους άνδρες καθώς μεγαλώνουν. Συγκεκριμένα προτείνει ότι, κατά τη διάρκεια της ετήσιας εξέτασης, οι γιατροί θα πρέπει να ενημερώνουν τους άντρες συγκεκριμένων ηλικιών αναφορικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο του προστάτη. Αυτές οι συζητήσεις προτείνονται στις ακόλουθες ηλικιακές ομάδες:

• 40 ετών: Για τους άντρες που βρίσκονται σε πολύ υψηλό κίνδυνο, όπως αυτοί που έχουν περισσότερους από έναν πρώτου βαθμού συγγενείς – πατέρα, αδερφό ή γιο – με καρκίνο του προστάτη ο οποίος διαγνώστηκε σε ηλικία κάτω των 65 ετών.
• 45 ετών: Για τους άντρες που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο, όπως οι Αφροαμερικανοί άνδρες και οι άντρες με πρώτου βαθμού συγγενή που έχει διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη σε ηλικία κάτω των 65 ετών.
• 50 ετών: Για τους άντρες που βρίσκονται σε μέσο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη και όσους αναμένεται να ζήσουν για τουλάχιστον 10 χρόνια.

Η Αμερικανική Ομάδα Εργασίας Προληπτικών Υπηρεσιών (USPSTF) προτείνει ότι οι άνδρες 55 έως 69 ετών αποφασίζουν μόνοι τους εάν θέλουν να υποβληθούν σε έλεγχο προστατικού αντιγόνου (PSA) ύστερα από τη συζήτηση με το γιατρό τους.

Η USPSTF καταλήγει ότι τα πιθανά οφέλη ενός προσυμπτωματικού ελέγχου που βασίζεται στο προστατικό αντιγόνο για άντρες ηλικίας άνω των 70 ετών δεν υπερτερούν έναντι της πιθανής βλάβης που συνεπάγεται μια λανθασμένη διάγνωση.

Διαγνωστικά εργαλεία

Εάν, ύστερα από τη συζήτηση με το γιατρό σας, αποφασίσετε να εξεταστείτε για καρκίνο του προστάτη, ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μία κλινική εξέταση και θα λάβει το ιατρικό ιστορικό σας. Επίσης θα πραγματοποιήσει μία ή περισσότερες εξετάσεις που μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δακτυλική πρωκτική εξέταση. Σε αυτή την εξέταση, ο γιατρός εισάγει το δάχτυλό του εντός του πρωκτού σας για να ψηλαφίσει τον προστάτη. Θα αισθανθεί αν υπάρχουν σκληρές μάζες στον προστάτη αδένα που θα μπορούσαν να είναι όγκοι.
• Τεστ προστατικού αντιγόνου (PSA). Αυτή η εξέταση αίματος ανιχνεύει τα επίπεδα προστατικού αντιγόνου, μιας πρωτεΐνης που παράγεται από τον προστάτη.
• Βιοψία προστάτη. Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει μία βιοψία προστάτη για την επιβεβαίωση της διάγνωσης καρκίνου του προστάτη. Για τη βιοψία θα αφαιρεθεί ένα μικρό τμήμα του ιστού του προστάτη για εργαστηριακό έλεγχο.
• Άλλες εξετάσεις. O γιατρός μπορεί επίσης να πραγματοποιήσει αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία ή σπινθηρογράφημα οστών.

Ο γιατρός θα συζητήσει μαζί σας τα αποτελέσματα των εξετάσεων και θα σας προτείνει τα επόμενα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε.

Τεστ προστατικού αντιγόνου (PSA)

Η εξέταση αίματος για τον έλεγχο του προστατικού αντιγόνου μετρά τη συγκέντρωση του αντιγόνου αυτού στην αιματική κυκλοφορία. Εάν τα επίπεδα είναι υψηλά, αυτό πιθανώς σημαίνει ότι έχετε καρκίνο του προστάτη.

Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί λόγοι που δικαιολογούν υψηλή συγκέντρωση PSA στο αίμα σας, επομένως τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε λανθασμένη διάγνωση και μη απαραίτητη θεραπεία.

Για αυτό, η USPSTF προτείνει ότι οι άνδρες 55 έως 69 ετών αποφασίζουν μόνοι τους αν θέλουν να υποβληθούν σε έναν έλεγχο PSA ύστερα από τη συζήτηση με το γιατρό τους.

Βέβαια, το συγκεκριμένο τεστ εξακολουθεί να είναι απαραίτητο σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στους άντρες που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Επίσης, αν έχετε λάβει επιβεβαιωμένη διάγνωση καρκίνου του προστάτη, το τεστ εγκρίνεται για τη σταδιοποίηση του καρκίνου.

Προτού αποφασίσετε αν θα κάνετε το τεστ PSA, μιλήστε με το γιατρό σας αναφορικά με τους κινδύνους και τα οφέλη.

Κλίμακα Gleason

Αν έχετε υποβληθεί σε βιοψία προστάτη, θα λάβετε ένα σκορ Gleason. Οι παθολόγοι χρησιμοποιούν το σκορ για να σταδιοποιήσουν τον καρκίνο του προστάτη. Η σταδιοποίηση σημαίνει πόσο τα μη φυσιολογικά κύτταρα ομοιάζουν με καρκινικά και πόσο επιθετική φαίνεται να είναι η ανάπτυξή τους.

Ένα σκορ Gleason κάτω από 6 σημαίνει ότι τα κύτταρά σας δεν έχουν ενδείξεις καρκίνου, επομένως ο κίνδυνος είναι χαμηλός. Εάν το σκορ είναι 7 ή υψηλότερο, ο γιατρός θα λάβει υπόψιν του το σκορ και τα επίπεδα PSA για να αξιολογήσει τα κύτταρα.

Για παράδειγμα, ένα σκορ Gleason 7 με ένα επίπεδο PSA μεταξύ 10 με 20 ng/mL σημαίνει ότι καρκινικά κύτταρα έχουν ταυτοποιηθεί, αλλά ο καρκίνος πιθανώς είναι μη επιθετικός.

Ένα σκορ Gleason 8 ή υψηλότερο με επίπεδα PSA μεγαλύτερα από 20 ng/mL υποδεικνύει έναν περισσότερο προχωρημένο όγκο. Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος επιθετικού καρκίνου είναι μεγαλύτερος.

Πώς σταδιοπιοιείται ο καρκίνος του προστάτη;

Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα τόσο από τον έλεγχο PSA όσο και από το σκορ Gleason για να καθορίσει το στάδιο του καρκίνου του προστάτη. Το στάδιο υποδεικνύει πόσο προχωρημένος είναι ο καρκίνος. Με αυτή την πληροφορία ο γιατρός θα καθορίσει το θεραπευτικό πλάνο.

Ένα άλλο εργαλείο που χρησιμοποιείται στη σταδιοποίηση του καρκίνου του προστάτη είναι το σύστημα ΤΜΝ. Όπως πολλοί άλλοι τύποι καρκίνου, ο καρκίνος του προστάτη σταδιοποιείται με βάση:

• Το μέγεθος και την έκταση του όγκου
• Τον αριθμό των λεμφαδένων που εμπλέκονται
• Το εάν ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση σε άλλα σημεία ή όργανα

Τα στάδια καρκίνου του προστάτη κυμαίνονται από 1 έως 4. Το πιο προχωρημένο στάδιο της νόσου είναι το στάδιο 4.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του προστάτη;

Ο γιατρός θα αναπτύξει το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο ανάλογα με την ηλικία σας, τη γενικότερη κατάσταση της υγείας σας και το στάδιο του καρκίνου.

Εάν ο καρκίνος είναι μη επιθετικός, ο γιατρός θα σας προτείνει προσεκτική παρατήρηση που επίσης ονομάζεται ενεργή παρακολούθηση. Αυτό σημαίνει ότι θα καθυστερήσετε τη θεραπεία, αλλά θα πραγματοποιείτε τακτικά ραντεβού με το γιατρό σας για την παρακολούθηση του καρκίνου.

Πιο επιθετικοί τύποι θεραπείας μπορεί να αντιμετωπιστούν με:

• Χειρουργική επέμβαση
• Ακτινοθεραπεία
• Κρυοθεραπεία
• Ορμονοθεραπεία
• Χημειοθεραπεία
• Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική
• Ανοσοθεραπεία

Εάν ο καρκίνος είναι πολύ επιθετικός και έχει κάνει μετάσταση, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να έχει εξαπλωθεί στα οστά. Για τις μεταστάσεις, στα οστά οι προαναφερθείσες θεραπείες μπορεί να χρησιμοποιηθούν επιπρόσθετα με αρκετές ακόμη.

Προστατεκτομή

Η προστατεκτομή είναι μία χειρουργική διαδικασία κατά την οποία μέρος ή όλος ο προστάτης αδένας αφαιρείται. Εάν έχετε καρκίνο του προστάτη που δεν έχει κάνει μετάσταση, ο γιατρός θα σας προτείνει ριζική προστατεκτομή κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης αδένας.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι ριζικής προστατεκτομής. Κάποιοι είναι ανοιχτοί, που σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθεί μία μεγάλη τομή στην κάτω κοιλιακή χώρα. Άλλοι είναι λαπαροσκοπικοί, το οποίο σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθούν αρκετές μικρές τομές στην κοιλιακή χώρα.

Έκβαση

Ποια είναι η πιθανότητα επιβίωσης από καρκίνο του προστάτη;

Εάν ο καρκίνος του προστάτη διαγνωστεί έγκαιρα προτού κάνει μετάσταση, η έκβαση είναι συνήθως καλή. Η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία είναι το κλειδί για μία ευοίωνη έκβαση. Αν πιστεύετε ότι έχετε συμπτώματα καρκίνου του προστάτη, θα πρέπει να πραγματοποιήσετε ένα ραντεβού με τον γιατρό σας άμεσα.

Ωστόσο, εάν ο καρκίνος εξελιχθεί και κάνει μετάσταση έξω από τον προστάτη, αυτό θα επηρεάσει την έκβαση.

Πρόληψη

Πώς μπορεί να προληφθεί ο καρκίνος του προστάτη;

Υπάρχουν αρκετοί προδιαθεσικοί παράγοντες για τον καρκίνο του προστάτη, όπως η ηλικία, τους οποίους δεν μπορείτε να ελέγξετε. Υπάρχουν όμως και άλλοι που βρίσκονται εντός του ελέγχου σας.

Για παράδειγμα, ο τερματισμός του καπνίσματος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, καθώς μία έρευνα έχει δείξει ότι το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο του εν λόγω καρκίνου. Η διατροφή και η άθληση είναι σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.

Διατροφή

Συγκεκριμένες τροφές μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, όπως:

• Ντομάτες
• Σταυρανθή λαχανικά, όπως το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών και το κέιλ
• Σόγια
• Ψάρι
• Έλαια που περιέχουν ω3 λιπαρά οξέα, όπως το ελαιόλαδο

Τα επιστημονικά ευρήματα επίσης υποδεικνύουν ότι οι συγκεκριμένες τροφές αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, όπως:

• Το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα
• Τα κορεσμένα λιπαρά, τα οποία εντοπίζονται σε ζωικά παράγωγα
• Το κόκκινο κρέας
• Το ψητό κρέας

Άσκηση

Η άσκηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη και τις πιθανότητες θανάτου από καρκίνο του προστάτη.

Η άσκηση μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος. Αυτό είναι ένα σημείο-κλειδί, επειδή οι έρευνες δείχνουν ότι η παχυσαρκία αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για τον καρκίνο του προστάτη. Με την έγκριση του γιατρού σας, στοχεύστε σε 30 λεπτά άσκησης τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.

Σύνοψη

Μιλήστε με το γιατρό σας

Ο καρκίνος του προστάτη είναι κίνδυνος για όλους τους άντρες καθώς μεγαλώνουν, αλλά αν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η έκβαση είναι γενικά πολύ καλή. Καθώς μεγαλώνετε, θα πρέπει να κάνετε ανοιχτές συζητήσεις με τον γιατρό σας αναφορικά με τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα που πιστεύετε ότι μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο του προστάτη, μιλήστε αμέσως με τον γιατρό σας. Ακόμα και αν δεν έχετε κανένα σύμπτωμα, καλό θα ήταν να υιοθετήσετε έναν υγιή τρόπο ζωής για να μειώσετε τις πιθανότητες.

Μία διατροφή πλούσια σε λαχανικά και ψάρια και χαμηλή σε γαλακτοκομικά προϊόντα πλήρων λιπαρών και κόκκινο κρέας, σε συνδυασμό με ένα πλάνο άθλησης εγκεκριμένο από το γιατρό σας θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη και να ενισχύσει τη γενικότερη εικόνα της υγείας σας.