Τι είναι η ακτινογραφία ακτίνων-Χ;

Η ακτινογραφία ακτίνων-Χ είναι μια ευρέως διαδεδομένη απεικονιστική τεχνική που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες. Βοηθά τον γιατρό να αποκτήσει εικόνα του εσωτερικού του σώματος μη επεμβατικά και ακόμη συνεισφέρει στην διάγνωση, την παρακολούθηση και την θεραπεία ιατρικών παθήσεων.

Διαφορετικοί τύποι ακτίνων-Χ χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς σκοπούς. Η ψηφιακή μαστογραφία, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του στήθους, ενώ το βαριούχο γεύμα εξετάζει τον γαστρεντερικό σωλήνα.

Η χρήση των ακτίνων-Χ φέρει κινδύνους. Όμως, για τους περισσότερους ανθρώπους τα οφέλη αντισταθμίζουν τους κινδύνους αυτούς. Παρά ταύτα, πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας ώστε να γνωρίζετε τι είναι καλύτερο για εσάς.

Πότε πραγματοποιείται μια ακτινογραφία ακτίνων-Χ;

Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει μία ακτινογραφία ακτίνων-Χ:

• Για να εξετάσει μία περιοχή όπου αισθάνεστε πόνο ή δυσφορία
• Για να παρακολουθήσει την πορεία μιας διαγνωσμένης ασθένειας, όπως η οστεοαρθρίτιδα
• Για να ελέγξει αν είναι αποτελεσματική μία φαρμακευτική αγωγή

Καταστάσεις που είναι πιθανό να απαιτήσουν μία ακτινογραφία ακτίνων-Χ περιλαμβάνουν:

• Τον καρκίνο των οστών
• Τον καρκίνο του στήθους
• Διογκωμένη καρδιά
• Φραγμένα αγγεία
• Παθήσεις που επηρεάζουν τους πνεύμονες
• Πεπτικά προβλήματα
• Κατάγματα
• Μολύνσεις
• Οστεοπόρωση
• Αρθρίτιδα
• Φθορά των δοντιών
• Αναγκαιότητα αφαίρεσης αντικειμένων που έχουν καταποθεί

Πώς πρέπει να προετοιμαστώ για μια ακτινογραφία ακτίνων-Χ;

Οι ακτινογραφίες ακτίνων-Χ είναι διαδικασίες που, στις περισσότερες των περιπτώσεων, δεν απαιτούν κανένα προπαρασκευαστικό στάδιο. Αναλόγως την περιοχή που ο γιατρός και ο ραδιολόγος εξετάζουν, πιθανώς να χρειαστεί να αφαιρέσετε τον ρουχισμό σας και να φορέσετε μία νοσοκομειακή ρόμπα. Για αυτό προτιμήστε φαρδιά και άνετα ρούχα. Επίσης θα σας ζητηθεί να αφαιρέσετε οποιοδήποτε κόσμημα ή άλλο μεταλλικό αντικείμενο από το σώμα σας πριν την ακτινογραφία.

Ενημερώστε οπωσδήποτε τον γιατρό ή τον ραδιολόγο αν έχετε μεταλλικά εμφυτεύματα από παλαιότερες επεμβάσεις, καθώς αυτά μπορούν να εμποδίσουν τις ακτίνες-Χ να περάσουν στο σώμα σας και να δώσουν μία καθαρή εικόνα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να λάβετε κάποιο σκιαγραφικό υγρό πριν την ακτινογραφία, το οποίο μπορεί να περιέχει ενώσεις ιωδίου ή βαρίου. Το εν λόγω υγρό είναι μία ουσία που θα βελτιώσει την ποιότητα των εικόνων. Αναλόγως της αιτίας για την οποία κάνετε την ακτινογραφία, το σκιαγραφικό υγρό μπορεί να χορηγηθεί ποικιλοτρόπως:

• Πόσιμο υγρό
• Ένεση στο σώμα
• Κλύσμα

Αν κάνετε ακτινογραφία ακτίνων-Χ προκειμένου να εξετάσετε τον γαστρεντερικό σωλήνα, πιθανώς να σας ζητηθεί να νηστέψετε για κάποιο χρονικό διάστημα πριν την εξέταση και να αποφύγετε την πόση συγκεκριμένων υγρών. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να λάβετε κάποιο φάρμακο για την κένωση του εντέρου.

Πώς πραγματοποιείται η ακτινογραφία;

Ένας τεχνολόγος ακτινολογίας ακτινοθεραπείας ή ένας ραδιολόγος μπορεί να πραγματοποιήσει την ακτινογραφία στο ακτινολογικό τμήμα ενός νοσοκομείου, σε ένα οδοντιατρείο ή σε μία διαγνωστική κλινική.

Όταν προετοιμαστείτε καταλλήλως, ο ειδικός (τεχνολόγος ή ραδιολόγος) θα σας καθοδηγήσει πώς να τοποθετήσετε το σώμα σας για την παραγωγή ευκρινών εικόνων. Μπορεί να σας ζητηθεί να ξαπλώσετε, να καθίσετε ή να σταθείτε όρθιοι σε διάφορες θέσεις κατά την διάρκεια της εξέτασης. Οι ακτινογραφίες λαμβάνονται ενώ στέκεστε μπροστά από μία ειδική επιφάνεια που περιέχει φιλμ ή αισθητήρες ακτίνων-Χ. Ίσως να χρειαστεί να ξαπλώσετε ή να καθίσετε πάνω σε μία τέτοια επιφάνεια και να μετακινήσετε γύρω από το σώμα σας μία μεγάλη κάμερα συνδεδεμένη σε έναν ατσάλινο βραχίονα για την παραγωγή των ακτινογραφιών.

Είναι πολύ σημαντικό να παραμείνετε ακίνητοι καθόλη την διάρκεια της ακτινογραφίας ώστε να προκύψουν όσο το δυνατόν πιο ευκρινείς εικόνες.

Η εξέταση ολοκληρώνεται όταν ο ραδιολόγος είναι ικανοποιημένος από την ποιότητα των ακτινογραφιών.

Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες των ακτίνων-Χ;

Οι ακτίνες-Χ χρησιμοποιούν μικρές ποσότητες ακτινοβολίας για να δημιουργήσουν εικόνες από το εσωτερικό του σώματος. Το επίπεδο έκθεσης στην ακτινοβολία θεωρείται ασφαλές για τους περισσότερους ενήλικες, αλλά όχι για ένα έμβρυο. Αν είστε έγκυος ή πιστεύετε ότι μπορεί να είστε έγκυος, οφείλετε να ενημερώσετε τον γιατρό πριν την εξέταση. Πιθανώς να σας προτείνει μία διαφορετική απεικονιστική τεχνική, όπως η μαγνητική τομογραφία.

Αν κάνετε ακτινογραφία για την διάγνωση ή τον έλεγχο μιας επώδυνης κατάστασης, όπως ένα σπασμένο οστό, ίσως να νιώσετε πόνο ή δυσφορία κατά την διάρκεια της εξέτασης, καθώς πρέπει να διατηρείτε συγκεκριμένες θέσεις για την λήψη των ακτινογραφιών. Για αυτό μπορεί ο γιατρός να σας συστήσει την λήψη παυσίπονου εκ των προτέρων.

Αν χρησιμοποιηθεί σκιαγραφικό υγρό, μπορεί κι αυτό με την σειρά του να προκαλέσει ορισμένες παρενέργειες, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• Κνίδωση
• Φαγούρα
• Ναυτία
• Ζάλη
• Μεταλλική γεύση στο στόμα

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις το υγρό μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αντίδραση, όπως αναφυλακτικό σοκ, πολύ χαμηλή αρτηριακή πίεση ή καρδιακή προσβολή. Αν υποπτεύεστε ότι παθαίνετε κάποια τέτοια αντίδραση, μιλήστε αμέσως στον γιατρό.

Τι ακολουθεί μετά την ακτινογραφία;

Μετά την συλλογή των ακτινογραφιών, μπορείτε να φορέσετε ξανά τα ρούχα σας. Αναλόγως την κατάσταση/πάθηση, ο γιατρός θα σας συμβουλεύσει αν μπορείτε να επιστρέψετε στις καθημερινές σας ασχολίες ή αν απαιτείται ξεκούραση, ενώ αναμένετε τα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι διαθέσιμα την ίδια ημέρα της εξέτασης ή λίγο αργότερα.

Ο γιατρός θα ελέγξει τις ακτινογραφίες σας και την αναφορά από τον ραδιολόγο για να αποφασίσει αν χρειάζονται περαιτέρω εξετάσεις για μια ασφαλή διάγνωση. Για παράδειγμα, μπορεί να ζητήσει επιπρόσθετες απεικονιστικές τεχνικές ή εξετάσεις αίματος. Αν αυτές δεν απαιτούνται, μπορεί να σας συνταγογραφήσει κάποια θεραπευτική αγωγή.