Για ορισμένους ασθενείς με COVID-19, η έντονη ανοσοαπόκριση του σώματος τους, μπορεί να είναι το ίδιο επικίνδυνη όσο και ο ίδιος ο ιός που προκαλεί την ασθένεια. Οι πολύ υψηλοί πυρετοί, η σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια και οι πνευμονικές βλάβες που παρατηρούνται στους ασθενείς που νοσούν σοβαρά, αποτελούν σημάδια υπερβολικής ανοσοαπόκρισης.

Ο ιατρικός ερευνητής Howard Hughes Bert Vogelstein, μαζί με την ομάδα του, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, θέλουν να πραγματοποιήσουν μια κλινική δοκιμή σε ανθρώπους με στόχο να δοκιμαστεί μια θεραπεία που σε ζωικά μοντέλα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά αυτή την υπερβολική ανοσοαπόκριση. Για την ώρα, οι ερευνητές, μαζεύουν συμμετέχοντες, ασθενείς 45-85 ετών, οι οποίοι νοσηλευτήκαν στο Νοσοκομείο Johns Hopkins, με COVID-19, αλλά δεν μπήκαν σε αναπνευστήρα, για να μπορέσουν να κάνουν την κλινική δοκιμή τους.  Ωστόσο, η μελέτη που πραγματοποίησαν σε ποντίκια σε συνδυασμό με μια πρόσφατη ανάλυση δεδομένων από ιατρικούς ισχυρισμούς, υπογραμμίζει ότι οι άλφα αποκλειστές μπορούν να σπάσουν τον κύκλο της υπερφλεγμονής προτού αυξηθεί.

Όπως εξηγεί ο Vogelstein, στόχος είναι η θεραπεία των ατόμων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, από νωρίς, μόλις μάθουν ότι έχουν μολυνθεί και πριν αναπτύξουν σοβαρά συμπτώματα. «Εάν τα αποτελέσματα της μελέτης δείξουν ότι το φάρμακο είναι αποτελεσματικό έναντι της COVID-19 και ασφαλές, τότε οι ασθενείς θα μπορούσαν να αναρρώσουν με ασφάλεια στο σπίτι τους».

Τι είναι καταιγίδα κυτοκίνης;

Η ανεξέλεγκτη ανοσοαπόκριση του σώματος, δεν παρατηρείται μόνο στην COVID-19. Τα άτομα που πάσχουν από αυτοάνοσες ασθένειες και οι ασθενείς με καρκίνο που υποβάλλονται σε ανοσοθεραπεία, παρουσιάζουν πολλές φορές παρόμοια συμπτώματα. Αυτή η ανεξέλεγκτη αντίδραση ονομάζεται καταιγίδες κυτοκίνης ή σύνδρομο ενεργοποίησης μακροφάγων.

Για να γίνει κατανοητό τι είναι η καταιγίδα κυτοκίνης πρέπει να κατανοήσουμε πρώτα το πώς ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό όταν ανιχνεύσει έναν ιό. Συγκεκριμένα, όταν τα μακροφάγα μαζί με κάποια άλλα είδη ανοσοκυττάρων, ανιχνεύσουν έναν ιό, στέλνουν προειδοποιητικά μηνύματα, απελευθερώνοντας διάφορες πρωτεΐνες, γνωστές ως κυτοκίνες. Οι κυτοκίνες με τη σειρά τους, προσελκύουν και άλλα ανοσοκύτταρα στην περιοχή για να βοηθήσουν το σώμα να καταπολεμήσει τον ιό. Αυτή η αντίδραση όταν συμβαίνει με μέτρο είναι ευεργετική. Όταν όμως τα μακροφάγα αρχίσουν να απελευθερώνουν και άλλα μόρια σηματοδότησης, που ονομάζονται κατεχολαμίνες, τα οποία ενισχύουν περαιτέρω αυτήν την ανοσολογική απόκριση, απελευθερώνονται περισσότερες κυτοκίνες. Το αποτέλεσμα είναι μια συνεχής ανατροφοδότηση απελευθέρωσης κυτοκινών, που δεν είναι ευεργετική για το σώμα.

Σε τι βοηθούν οι άλφα αποκλειστές; Τι έδειξε η μελέτη σε ζώα;

Πριν από την έξαρση της COVID-19, η ομάδα του Vogelstein είχε ήδη εξερευνήσει τρόπους για να αντιμετωπίσει την υπερφλεγμονώδη ανοσοαπόκριση σε καρκινοπαθείς ασθενείς, οι οποίοι λάμβαναν ανοσοθεραπεία. Οι ερευνητές εξέτασαν τους άλφα αποκλειστές που συνταγογραφούνται για τον προστάτη και την υψηλή αρτηριακή πίεση και διαπίστωσαν ότι μπορούσαν να σταματήσουν την καταιγίδα κυτοκίνης πριν ξεκινήσει. Επίσης, σε μελέτη που πραγματοποίησαν σε ζώα, οι ερευνητές, έδωσαν άλφα αποκλειστές σε ποντίκια, διαπιστώνοντας ότι μειώθηκε τόσο η καταιγίδα κυτοκίνης τους, όσο και η πιθανότητα θανάτου τους.  Διαπίστωσαν επίσης ότι η εν λόγω θεραπεία, δεν έβλαπτε άλλες πτυχές της ανοσολογικής τους απόκρισης.

Η αναγκαιότητα της κλινικής μελέτης σε ανθρώπους

Δεδομένου ότι η πανδημία COVID-19 συνεχίζει να κλιμακώνεται και δεδομένης της παρατήρησης ότι οι ασθενείς που νόσησαν πιο βαριά παρουσίασαν συμπτώματα καταιγίδας κυτοκίνης, η ανάγκη δοκιμής των αναστολέων άλφα σε ανθρώπους έγινε πιο επιτακτική, σύμφωνα με δηλώσεις της ομάδας του Vogelstein στο περιοδικό Journal of Clinical Investigation.

Έτσι, η ερευνητική ομάδα, για να λάβει έγκριση για την κλινική δοκιμή των αποκλειστών άλφα, εξέτασε δεδομένα από ιατρικούς ισχυρισμούς και συνδύασε αρχεία από άτομα που νοσηλευτικά παλαιότερα με πνευμονία και οξεία αναπνευστική δυσχέρεια. Αναλύοντας τα αποτελέσματα των ασθενών, διαπίστωσαν ότι αυτοί που είχαν λάβει άλφα αποκλειστές για άλλες αναπνευστικές καταστάσεις είχαν καλύτερα αποτελέσματα. Έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η λήψη άλφα αποκλειστών σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από αναπνευστική δυσχέρεια. Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν αποτελεί ισχυρό στοιχείο, το οποίο να μπορεί να επιτρέψει την συνταγογράφηση των άλφα αποκλειστών για μια εντελώς καινούρια ασθένεια όπως η COVID-19, αλλά ενισχύει την υπόθεση πάνω στην οποία βασίζεται η κλινική δοκιμή της επιστημονικής ομάδας.

Τι θα περιλαμβάνει η κλινική δοκιμή με άλφα αποκλειστές;

Στη κλινική δοκιμή, οι ασθενείς με COVID-19 θα λάβουν σταδιακά αυξανόμενες δόσεις ενός άλφα αποκλειστη, που ονομάζεται πραζοσίνη, για έξι ημέρες. Στη συνέχεια, η ομάδα θα αξιολογήσει εάν τα άτομα που έλαβαν άλφα αποκλειστές είχαν λιγότερες πιθανότητες να εισαχθούν στον αναπνευστήρα, συγκρίνοντας τα αποτελέσματα τους με τα αποτελέσματα των ατόμων που έλαβαν τυπική θεραπεία. Σημειώνεται ότι οι ασθενείς θα παρακολουθούνται για 60 ημέρες, με στόχο τα αποτελέσματα να είναι όσο το δυνατόν πιο νωρίς διαθέσιμα.

Εάν τα αποτελέσματα της δοκιμής υποδηλώσουν ότι οι άλφα αποκλειστές είναι ασφαλείς και αποτελεσματικοί, η ομάδα θα πραγματοποιήσει μια δεύτερη δοκιμή σε ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με COVID-19, αλλά δεν έχουν ακόμη νοσηλευτεί.

Σημειώνεται ότι οι ερευνητές ενθαρρύνουν τους συναδέλφους τους σε άλλα νοσοκομεία, να συμμετάσχουν στις προσπάθειες τους για την πραγματοποίηση αυτής της κλινικής δοκιμής, ώστε να μπορέσουν να συλλέξουν τα δεδομένα που χρειάζονται πιο γρήγορα.

Συμπερασματικά

Σύμφωνα με τους ερευνητές, αν λειτουργήσει τελικά αυτή η θεραπεία, θα αποτελέσει μια δευτερεύουσα μορφή πρόληψης και όχι θεραπεία της μόλυνσης. Θα είναι σε θέση να μετριάσει τα συμπτώματα πριν εξελιχθούν σε σοβαρά και αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς μέχρι να είναι διαθέσιμο ένα εμβόλιο, η πρόληψη έχει πολύ μεγάλη σημασία.