Όσο περιμένουμε την ανάπτυξη ενός φαρμάκου και ενός εμβολίου για την COVID-19, η ανίχνευση επαφών είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού.

Η ανίχνευση επαφών ακούγεται πολύ απλή, θεωρητικά, απλά ειδοποιούμε όποιον έχει έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα και μπαίνει σε απομόνωση για 14 ημέρες, ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση του ιού. Ωστόσο, δεν είναι τόσο απλή υπόθεση, καθώς περιλαμβάνει ένα προσαρμοσμένο σχέδιο για κάθε ασθένεια και ένα αφοσιωμένο εργατικό δυναμικό με ερευνητική τεχνογνωσία και δεξιότητες.

Ποιοι θεωρούνται «επαφές» επιβεβαιωμένων κρουσμάτων κορωνοϊού;

Η ανίχνευση επαφών είναι διαφορετική για κάθε ασθένεια, επειδή ο ορισμός μιας επαφής εξαρτάται από τον τρόπο μετάδοσης της νόσου. Για παράδειγμα, οι κίνδυνοι μετάδοσης για την ιλαρά, η οποία μπορεί να μεταδοθεί όταν οι άνθρωποι έρθουν σε άμεση επαφή και οι κίνδυνοι μετάδοσης του HIV, ο οποίος συνήθως απαιτεί σεξουαλική επαφή ή κοινή χρήση βελόνων, είναι πολύ διαφορετικοί.

Για την COVID-19, η οποία μεταδίδεται κυρίως μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων, ως στενές επαφές ορίζονται εκείνοι που μένουν στο ίδιο σπίτι και εκείνοι που πέρασαν πάνω από 10 λεπτά σε κοντινή απόσταση με ένα επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονοϊού. Συνήθως σε αυτούς τους ανθρώπους ανήκουν οι φίλοι και όσοι εργάζονται μαζί. Ένας άνθρωπος που απλά βρέθηκε για λίγο σε ένα λεωφορείο ή στην ουρά ενός ταμείου με ένα επιβεβαιωμένο κρούσμα δεν θεωρείται επαφή και είναι λιγότερο πιθανόν να έχει κολλήσει. Τα σημερινά δεδομένα αναφέρουν ότι οι αποστάσεις και η χρήση μάσκας μειώνουν τον κίνδυνο, οπότε νοουμένου ότι δεν θα αγκαλιάσεις έναν άγνωστο στο λεωφορείο και νοουμένου ότι φοράς τη μάσκα σου, δεν μπορείς να κολλήσεις, άρα δεν θα θεωρηθείς επαφή.

Επιπρόσθετα, το τι θα πρέπει να κάνουν οι επαφές ενός κρούσματος διαφέρει από ασθένεια σε ασθένεια. Για την COVID-19, οι στενές επαφές μπαίνουν σε καραντίνα για 14 ημέρες –η περίοδος επώασης της ασθένειας – και εκείνοι που τελικά εμφανίζουν συμπτώματα παραπέμπονται για έλεγχο.

Πώς λειτουργεί η ανίχνευση επαφών για την COVID-19;

Όταν διαγνωστεί κάποιος με COVID-19, ένας ερευνητής περιστατικών έρχεται σε επαφή μαζί του κάνοντας του διάφορες ερωτήσεις που θα τον βοηθήσουν να προσδιορίσει με ποιους ήρθε σε επαφή όταν άρχισαν να εμφανίζονται συμπτώματα και δύο μέρες πριν εμφανιστούν, που και πάλι ήταν μεταδοτικός.

Η λίστα των επαφών του, μπορεί να αποτελείται από 3 ή και 30 άτομα και αυτό δεν έχει καμία σημασία. Όλοι πρέπει να ενημερωθούν. Έτσι η ομάδα των ιχνηλατών αναλαμβάνει δράση. Οι επαφές λαμβάνουν πρώτα ένα μήνυμα στο οποίο αναφέρεται ότι ήταν επαφές επιβεβαιωμένου κρούσματος και τους καλούν να επικοινωνήσουν σε ένα συγκεκριμένο αριθμό.

Κατά την τηλεφωνική κλήση οι ιχνηλάτες τους ενημερώνουν ότι πιθανότατα να έχουν εκτεθεί στον κορωνοϊό και δεν αποκαλύπτουν το επιβεβαιωμένο κρούσμα, αν και τις περισσότερες φορές είναι προφανές αν ζουν στο ίδιο σπίτι. Τους εξηγούν ότι πρέπει να μπουν σε καραντίνα  για 14 ημέρες και τους κάνουν διάφορες ερωτήσεις, όπως το αν έχουν ξεχωριστό μπάνιο στο σπίτι, αν μπορούν να πάρουν άδεια από την εργασία τους και αν έχουν αρκετά είδη πρώτης ανάγκης στο σπίτι. Ακολούθως τους παραπέμπουν σε υπηρεσίες που θα τους βοηθήσουν με τις προμήθειες τους. Τους εξηγούν μάλιστα πως πρέπει να ενημερώσουν τον χώρο εργασίας τους και τους ρωτούν για τυχόν συμπτώματα, όπως πυρετός, ξηρός βήχας και δύσπνοια. Οποιοσδήποτε έχει συμπτώματα παραπέμπεται για εξέταση κορωνοϊού.

Μετά την αρχική τηλεφωνική κλήση, οι επαφές λαμβάνουν μηνύματα παρακολούθησης για 14 ημέρες, που τους ρωτούν για νέα συμπτώματα. Εάν αναφέρουν κάτι νέο και δεν είχαν κάνει προηγουμένως εξέταση, θα λάβουν άλλη κλήση για να κανονιστεί η εξέταση.

Οι υπηρεσίες πρέπει να δίνουν λύσεις ώστε να μπορέσει κάποιος να μπει σε καραντίνα

Οι ιχνηλάτες πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και να έχουν διάφορες γνώσεις για να μπορέσουν να κάνουν σωστά την ιχνηλάτηση. Για παράδειγμα, σε διάφορες πολυπολιτισμικές χώρες που οι γλώσσες που μιλιούνται είναι πολλές, οι ιχνηλάτες πρέπει να γνωρίζουν άπταιστα την κάθε γλώσσα, για να μπορούν να συνεννοηθούν. Αν δεν γίνεται αυτό, οι ιχνηλάτες συνεργάζονται με μεταφραστές.

Επιπρόσθετα, οι ομάδα των ιχνηλατών πρέπει να εξασφαλίζει ένα δικαιολογητικό στους ανθρώπους που πρέπει να μπουν σε καραντίνα, ώστε να μπορούν να δικαιολογήσουν την απουσία τους από την δουλειά τους και ενδεχομένως να συνεχίσουν να πληρώνονται. Ειδικά για τους φτωχότερους ανθρώπους, που χρειάζονται τα χρήματα είναι πολύ σημαντικό. Έτσι στις περισσότερες χώρες οι ομάδα των ιχνηλατών εξασφαλίζει μια βεβαίωση μέσω e-mail, στην οποία αναφέρεται ότι το τάδε άτομο υποχρεούται νομικά να μπει σε καραντίνα για να πειστούν οι εργοδότες.

Επίσης, για να μπορέσει κάποιος να μπει σε καραντίνα θα πρέπει το κράτος να του διασφαλίζει τις απαραίτητες προμήθειες που χρειάζεται για αυτές τις 14 ημέρες που δεν θα δικαιούται να βγει από το σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δημιουργηθούν συγκεκριμένες υπηρεσίες κατ ΄οίκον μεταφοράς τροφίμων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης.

Η επιτήρηση της COVID-19 θα γίνει ρουτίνα

Η ανίχνευση των επαφών θα γίνει ρουτίνα για τους επόμενους μήνες, μέχρι τελικά να βρεθεί ένα εμβόλιο που να καταπολεμά την COVID-19.

Για τον σκοπό αυτό χρειάζονται πολλοί ιχνηλάτες, καθώς όσο οι περιορισμοί χαλαρώνουν, τόσο (ενδεχομένως) τα κρούσματα να αυξάνονται. Τα κράτη λοιπόν, πρέπει να προνοήσουν και να εκπαιδεύσουν μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, για να είναι σε θέση να ιχνηλατούν τις επαφές των κρουσμάτων, σε περίπτωση που η πανδημία παρουσιάσει έξαρση.

Η ιχνηλάτηση, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι στα χέρια μας αυτή τη στιγμή το πιο δυνατό όπλο για τον περιορισμό της ασθένειας. Σύμφωνα μάλιστα με την Welty, που εργάζεται ως ιχνηλάτης «η ανίχνευση των επαφών δεν είναι τίποτα επαναστατικό. Είναι όμως ο τρόπος με τον οποίο νικήσαμε την ευλογιά και την πολιομυελίτιδα».