Αυτισμός: 7 στρατηγικές για την κατάκτηση των κοινωνικών δεξιοτήτων

Tι είναι οι κοινωνικές δεξιότητες και γιατί είναι σημαντικές ;

Οι κοινωνικές δεξιότητες για τα παιδιά περιλαμβάνουν:

• Δεξιότητες παιχνιδιού – το να εναλλάσσονται στα παιχνίδια ή να μοιράζονται τα παιχνίδια
• Δεξιότητες συνομιλίας – η επιλογή για τι θα μιλήσουν ή ποια γλώσσα του σώματος θα χρησιμοποιήσουν
• Συναισθηματικές δεξιότητες – η διαχείριση των συναισθημάτων και η κατανόηση του πώς αισθάνονται οι άλλοι
• Δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων – όπως, η αντιμετώπιση συγκρούσεων ή λήψη αποφάσεων σε κοινωνικές καταστάσεις

Οι κοινωνικές δεξιότητες βοηθούν όλα τα παιδιά να γνωρίζουν πώς να συμπεριφέρονται σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις – από το να μιλούν στους παππούδες και τις γιαγιάδες μέχρι να παίζουν με τους φίλους τους στο σχολείο.

Οι κοινωνικές δεξιότητες μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να κάνει φίλους, να μάθει από τους άλλους και να αναπτύξει χόμπι και ενδιαφέροντα. Οι δεξιότητες αυτές μπορούν επίσης να βοηθήσουν στις οικογενειακές σχέσεις και να δώσουν στο παιδί σας την αίσθηση ότι ανήκει κάπου.

Και οι καλές κοινωνικές δεξιότητες είναι σημαντικές για την ψυχική υγεία και τη συνολική ποιότητα ζωής του παιδιού σας.

Πώς να βοηθήσετε τα αυτιστικά παιδιά να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες;

Τα αυτιστικά παιδιά μπορούν να μάθουν τις κοινωνικές δεξιότητες και μπορούν να γίνουν καλύτερα σε αυτές τις δεξιότητες με την εξάσκηση. Αυτές οι ιδέες και στρατηγικές μπορούν να σας βοηθήσουν να αναπτύξετε τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού σας:

1. Εξάσκηση στο παιχνίδι
2. Έπαινος
3. Παιχνίδι ρόλων
4. Εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες
5. Κοινωνικές ιστορίες
6. Βίντεο-μοντελοποίηση
7. Οπτικά βοηθήματα

Πιο αναλυτικά:

1. Παιχνίδι εξάσκησης

Μπορείτε να εξασκήσετε τις δεξιότητες παιχνιδιού με το αυτιστικό σας παιδί χρησιμοποιώντας παιχνίδια για να υποδυθείτε σκηνές. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να αγκαλιάσετε ένα αρκουδάκι, στη συνέχεια να ταΐσετε το αρκουδάκι και να το βάλετε για ύπνο, να κάνετε ένα πάρτι με μερικά αρκουδάκια ή να δημιουργήσετε μια ιστορία χρησιμοποιώντας ένα σετ παιχνιδιού όπως μια φάρμα, ένα βενζινάδικο ή ένα αεροδρόμιο.

Στα μικρότερα παιδιά μπορεί να αρέσουν τα παιχνίδια κίνησης όπως το κόκκινο φως/πράσινο φως, το κρυφτό ή το κυνηγητό. Ή μπορείτε απλώς να κυλήσετε, να αναπηδήσετε ή να κλωτσήσετε ένα παιχνίδι ή μια μπάλα μεταξύ σας. Στα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να αρέσει να παίζουν παιχνίδια όπως  Jenga ή παιχνίδια με κάρτες.

Το να προτρέπετε το παιδί σας να εναλλάσσεται και να ακολουθεί τους κανόνες και να το επαινείτε όταν το κάνει, θα βοηθήσει το παιδί σας να μάθει. Για παράδειγμα, μπορείτε να λέτε “Η σειρά μου” και “Η σειρά σου”. Όταν το παιδί σας αφήνει τη σειρά του ή ακολουθεί έναν κανόνα, μπορείτε να πείτε “Μπράβο που παίρνεις τη σειρά” ή “Μπράβο που είπες Uno!”.

Η εξάσκηση μιας δεξιότητας σε διαφορετικές καταστάσεις παιχνιδιού θα βοηθήσει το παιδί σας να μάθει να χρησιμοποιεί τη δεξιότητα ευρύτερα. Για παράδειγμα, μπορείτε να εξασκηθείτε στο να παίρνετε σειρά ενώ κλωτσάτε μια μπάλα ο ένας στον άλλον, ταΐζετε ένα αρκουδάκι, συναρμολογείτε κομμάτια ενός παζλ ή παίζετε ένα παιχνίδι με κάρτες όπως το Uno.

2. Έπαινος

Δώστε στο αυτιστικό σας παιδί άφθονο έπαινο και ενθάρρυνση όταν το βλέπετε να αλληλεπιδρά θετικά με τους άλλους. Για παράδειγμα, όταν βλέπετε το παιδί σας να προσφέρει ένα παιχνίδι σε ένα άλλο παιδί, χαμογελάστε και πείτε: “Ουάου! Αυτό είναι τόσο φιλικό. Μοιράστηκες τα τουβλάκια σου με τον φίλο σου και περίμενες τη σειρά σου’.

3. Παιχνίδι ρόλων

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το παιχνίδι ρόλων πριν από τις συναντήσεις παιχνιδιού και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις. Για παράδειγμα, εσείς και το αυτιστικό σας παιδί θα μπορούσατε:

• να κάνετε ένα παιχνίδι ρόλων όπου το παιδί σας προτείνει τι να παίξετε με το άλλο παιδί
• να παίξετε τα παιχνίδια που θα μπορούσαν να παίξουν τα παιδιά μαζί
• να εξασκηθείτε στο να μιλάτε για πράγματα όπως τι είδατε στην τηλεόραση ή τι κάνατε το Σαββατοκύριακο

Για μεγαλύτερα παιδιά θα μπορούσατε επίσης να δοκιμάσετε να δημιουργήσετε καταστάσεις που περιλαμβάνουν ένα κοινωνικό πρόβλημα – για παράδειγμα, να έχει μείνει ένα κομμάτι κέικ για δύο άτομα. Στη συνέχεια, θα μπορούσατε να παίξετε ρόλους με πιθανές λύσεις, όπως το να μοιραστούν και οι δύο το κέικ. Άλλα κοινωνικά προβλήματα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το να μη σας αρέσει αυτό που έχει μαγειρευτεί για δείπνο, να μην έχετε σειρά στον υπολογιστή ή να χάσετε το παιχνίδι ενός αδελφού.

4. Εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων

Η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων μπορεί να βοηθήσει το αυτιστικό σας παιδί να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες με δομημένο τρόπο. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα Westmead Feelings Program διδάσκει συναισθήματα και κοινωνικές δεξιότητες σε ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες θεραπείας. Το Πρόγραμμα για την Εκπαίδευση και τον Εμπλουτισμό των Σχεσιακών Δεξιοτήτων (PEERS®) είναι ένα πρόγραμμα για μικρά παιδιά που δυσκολεύονται να κάνουν φίλους και να αλληλεπιδράσουν με συνομηλίκους.

Ίσως μπορείτε να λάβετε εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων μέσω του νηπιαγωγείου ή του σχολείου του παιδιού σας ή σε συνεδρίες με ψυχολόγο, λογοπαθολόγο, εργοθεραπευτή ή άλλο επαγγελματία υγείας.

5. Κοινωνικές ιστορίες

Οι κοινωνικές ιστορίες μπορεί επίσης να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να διδάξετε στο αυτιστικό παιδί σας δεξιότητες όπως η επικοινωνία και η συμμετοχή με τους άλλους.

6. Οπτικά βοηθήματα

Τα οπτικά βοηθήματα μπορεί να βοηθήσουν το αυτιστικό παιδί σας να μάθει νέες δεξιότητες ή να θυμηθεί κοινωνικές δεξιότητες που έχει ήδη μάθει. Ανάλογα με τις μαθησιακές ανάγκες του παιδιού σας, τα οπτικά βοηθήματα μπορεί να είναι εικόνες, λέξεις, λίστες ελέγχου ή κάρτες προτροπής.

Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε λέξεις ή εικόνες ως προτροπές για διάφορα θέματα συζήτησης, όπως η εικόνα μιας γάτας για να υπενθυμίσετε στο παιδί σας να μιλήσει στους παππούδες και τις γιαγιάδες για τη γάτα τους.

Ή θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε εικόνες για να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει πώς να παίζει ένα συγκεκριμένο παιχνίδι. Για παράδειγμα, οι εικόνες θα μπορούσαν να αναπαριστούν διάφορα βήματα σε μια ακολουθία παιχνιδιού σε εστιατόριο – λήψη της παραγγελίας, μαγείρεμα του φαγητού, σερβίρισμα του φαγητού, καθάρισμα του τραπεζιού, πληρωμή του λογαριασμού.

Τα αυτιστικά παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν τις κοινωνικές δεξιότητες που έχουν μάθει σε ένα περιβάλλον σε άλλες καταστάσεις. Για παράδειγμα, το παιδί σας μπορεί να είναι σε θέση να μοιράζεται μολύβια στο σπίτι με τα αδέλφια του, αλλά όχι στο σχολείο με τους συμμαθητές του.

Για να βοηθήσετε το παιδί σας να χρησιμοποιεί τις δεξιότητες στο σχολείο, μιλήστε με τον δάσκαλο του παιδιού σας για να βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε και οι δύο τις ίδιες προτροπές για το παιδί σας. Βοηθάει επίσης να εξασκείτε τις ίδιες κοινωνικές δεξιότητες σε πολλές διαφορετικές καταστάσεις – για παράδειγμα, να μοιράζεστε μολύβια με έναν φίλο που σας επισκέπτεται ή να μοιράζεστε μολύβια με το αδελφάκι του σε ένα καφέ.