Είναι δυνατόν να διορθώσετε την προσωπικότητά σας;

Ποια θεωρείτε ότι είναι η έμφυτη προσωπικότητά σας;

Η εκμάθηση του τρόπου διάκρισης μεταξύ του αληθινού εαυτού σας και του προσαρμοσμένου (ή ψεύτικου) εαυτού σας μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε ότι η έμφυτη φύση σας συνεχίζει να ζει βαθιά μέσα σας. Ωστόσο, υποσυνείδητα, μπορεί να αισθανόσασταν μέχρι τώρα υποχρεωμένοι να υποτάξετε ή να ελαχιστοποιήσετε την έκφρασή της.

Ρωτήστε λοιπόν τον εαυτό σας: Θα μπορούσε να σας έχουν πει -είτε από τους γονείς σας, τα αδέλφια σας, τους συνομηλίκους σας ή τους δασκάλους σας- να εξαλείψετε ορισμένες πτυχές της συμπεριφοράς σας; Αν ναι, ήταν αυτές οι κλίσεις, ενδεχομένως εγγενείς στην προσωπικότητά σας, στην πραγματικότητα κακές, λανθασμένες ή απαράδεκτες; Ή μήπως θα μπορούσε να είναι ότι αυτά τα μη λογοκριμένα στοιχεία της ύπαρξής σας τους δυσαρεστούσαν ή τους ενοχλούσαν; Ή ακόμη και ότι έκαναν τους άλλους να νιώθουν απειλή, ίσως επειδή άγγιζαν τα δικά τους ανασφαλή ή συγκρουσιακά ζητήματα ταυτότητας;

Ένα συναρπαστικό πράγμα σχετικά με το δικό σας υπερεγώ, και των άλλων, είναι ότι η υποτιθέμενη συνείδηση που αντανακλούν συνήθως εξελίσσεται λιγότερο από τη γενετική σας κληρονομιά παρά από όλα τα επίμονα “πρέπει” που λάβατε ως παιδί: μηνύματα ή οδηγίες από εκείνους στους οποίους δώσατε εξουσία. Και αυτές οι υποτιθέμενες ηθικές επιταγές είναι αυτές που πιθανότατα θα είχατε εσωτερικεύσει, κάνοντάς τες άθελά σας δικές σας. Και αυτό παρά το γεγονός ότι τέτοιοι “κανόνες και κανονισμοί” πιθανόν να έχουν μικρή συγγένεια με τη θεμελιώδη φύση σας.

Έτσι, αν πρόκειται να ανακτήσετε την αλήθεια για το ποιος είστε και να αποκτήσετε ζωτικές γνώσεις για τον κρυμμένο εαυτό σας, θα πρέπει να εντοπίσετε και να παλέψετε με τους αμυντικούς μηχανισμούς αυτοπροστασίας σας. Και θα χρειαστεί να εμπλακείτε σε αυτή την επανεκτίμηση ανεξάρτητα από το ποιες μπορεί να ήταν οι προτιμήσεις των άλλων για εσάς – ή τουλάχιστον ποιες  αντιλαμβανόσασταν εσείς.

Και πάλι, αναρωτηθείτε: Αν δεν σας αρέσει κάτι, είναι επειδή οι πρώιμες επιρροές στη σκέψη σας σας έκαναν να συμπεράνετε ότι δεν θα έπρεπε να σας αρέσει; Ή μπορεί απλά να σχετίζεται με την πεποίθησή σας ότι δεν είχατε τις ατομικές ή κοινωνικές δεξιότητες για να ασχοληθείτε αποτελεσματικά με αυτό; Ή μήπως ότι δεν έχετε ακόμη διευρύνει τα ενδιαφέροντά σας σε βαθμό που να σας γίνεται πιο ελκυστικό;

Και αν, για παράδειγμα, θεωρείτε τον εαυτό σας (ή σας θεωρούν οι άλλοι) βαρετό, τι μπορεί να ευθύνεται για αυτή την αρνητική αξιολόγηση; Για να διαφυλάξετε τη σχέση σας με τους άλλους, μπορεί – “συνετά”- να έχετε περιορίσει τον εαυτό σας με τόσους πολλούς τρόπους ώστε ο ενθουσιασμός ή το πάθος σας για τη ζωή να έχει αμβλυνθεί σημαντικά; Και αυτό είναι που σας έχει κάνει λιγότερο ενδιαφέροντες ή ελκυστικούς για τους άλλους;

Τέλος, και παραδόξως, μήπως το θάρρος να αποτύχετε είναι αυτό που ίσως χρειάζεται τώρα να καλλιεργήσετε; Μπορεί να είναι ότι δεν είχατε πετύχει κάτι επειδή -δεδομένων των φόβων σας για απόρριψη ή αποτυχία- δεν είχατε το θάρρος να το δοκιμάσετε; Διότι θεωρούσατε το να μην πετύχετε, υπερβολικά, ως καταστροφικό. Παρ’ όλα αυτά, είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσετε ότι, όπως λέει και το ρητό, “Ό,τι δεν τολμάς, δεν κερδίζεις”.

Όλοι ξεκινάμε με ανοιχτή καρδιά, εμπιστοσύνη και αυθορμητισμό- ευαίσθητοι, δημιουργικοί και περιπετειώδεις- παιχνιδιάρηδες, αισθησιακές, ελεύθερες και αγαπησιάρικες. Εν ολίγοις, έτοιμοι να επιβεβαιώσουμε αυτό που είμαστε. Αυτός είναι ο γνήσιος ή αυθεντικός εαυτός μας ή, θα μπορούσαμε να πούμε, είναι το κληρονομικό μας δικαίωμα.

Αυτή η ευνοϊκή απεικόνιση της έμφυτης φύσης μας μπορεί να φαίνεται εξιδανικευμένη. Ωστόσο, ο Dacher Keltner (Univ. of California, Berkeley), στην πρωτοποριακή μελέτη του “Born to Be Good” (2009), παραθέτει πολλές έρευνες που υποστηρίζουν την άποψη ότι οι φιλοκοινωνικές συμπεριφορές -όπως η ευγνωμοσύνη, η αγάπη, η συμπόνια, το δέος και το παιχνίδι- είναι στην πραγματικότητα έμφυτες.

Παρ’ όλα αυτά, αν η εκδήλωση αυτών των αξιοζήλευτων χαρακτηριστικών σας φαινόταν επικίνδυνη για τη διατήρηση των διαπροσωπικών σας σχέσεων με ασφάλεια και σιγουριά, θα αισθανόσασταν υποχρεωμένοι να τις απωλέσετε ή να τις αναστείλετε. Και αυτές οι αμυντικές προσαρμογές μπορούν να θεωρηθούν ότι περιλαμβάνουν ένα είδος αυτοπροδοσίας. Διότι είναι αδύνατο να ενεργείς αυθεντικά όταν νιώθεις ότι αναγκάζεσαι να εγκαταλείψεις αυτό που τελικά σε δημιουργεί, εσένα. Αντί, λοιπόν, να γίνεσαι περισσότερο αυτός που είσαι καθώς γερνάς, γίνεσαι λιγότερο.

Όπως περιγράφεται από τους ψυχολόγους Brian Goldman και Michael Kernis, η αυθεντικότητα αντιπροσωπεύει “την ανεμπόδιστη λειτουργία του αληθινού ή βασικού εαυτού του ατόμου στην καθημερινή του δραστηριότητα”. Αλλά αν η αποκάλυψη αυτού του εαυτού σας φαίνεται πολύ επισφαλής, μια “πολυτέλεια” που δεν μπορείτε να αντέξετε οικονομικά, θα προσπαθήσετε να καταπιέσετε αυτό που, διαφορετικά, θα σας έβγαινε φυσικά.

Πώς θα ανακτήσετε την αρχική σας ταυτότητα;

Η ποπ ψυχολογία είχε πολλά να πει για την αλλαγή της προσωπικότητάς σας. Αλλά αν θεωρήσετε τη ριζική σας προσωπικότητα ως κατά βάση έμφυτη (όσο υποανάπτυκτη κι αν ήταν ως παιδί), αυτός μπορεί να είναι ένας πολύ πιο ακριβής τρόπος να τη χαρακτηρίσετε. Και αυτή η προοπτική υποδηλώνει ότι η πρόκληση δεν είναι να αλλάξετε την προσωπικότητά σας, ως τέτοια, αλλά να την ανακτήσετε.

Και εδώ είναι η τελική ειρωνεία: Αυτό που είναι τώρα καλά μέσα στη ζώνη άνεσής σας μπορεί να μην απεικονίζει πραγματικά αυτό που είστε. Αντίθετα, μπορεί να αποκαλύπτει αυτό που γίνατε -για να ταιριάζετε καλύτερα με τους άλλους ή για να βελτιστοποιήσετε τις πιθανότητες να σας συμπαθήσουν, να σας σεβαστούν και να σας κάνουν φίλους. Ωστόσο, για να αναπτύξετε μια πιο ζεστή, συμπονετική και αγαπητική σχέση με τον εαυτό σας, ίσως χρειαστεί να ταξιδέψετε έξω από αυτή τη ζώνη άνεσης. Διότι πώς αλλιώς θα μπορούσατε να “ξανακλέψετε” την αυθεντική σας υπόσταση;

Τελικά, όλοι θέλουμε να συμπαθούμε τον εαυτό μας και να μας συμπαθούν οι άλλοι. Και αυτό που είναι πιθανό να διαπιστώσετε είναι ότι, αν μπορείτε να ανεχτείτε το αυξημένο άγχος που θα βιώσετε αρχικά για να τολμήσετε να βγείτε έξω από αυτό που έχει γίνει άνετο για εσάς, οι περισσότεροι άνθρωποι θα σας συμπαθήσουν όχι λιγότερο αλλά περισσότερο. Για ένα πράγμα, με το να είναι πιο ειλικρινείς, οικείοι και άμεσοι, πιθανότατα θα νιώσουν ότι έχουν κι εκείνοι την άδεια να είναι πιο ανοιχτοί και να αποκαλύπτουν τον εαυτό τους – με μια λέξη, τόσο ευάλωτοι όσο έχετε επιτρέψει στον εαυτό σας να είναι.

Προφανώς, αυτός ο αυξημένος αυθορμητισμός δεν πρέπει να στερείται τακτ ή διπλωματίας. Έτσι, αν, για παράδειγμα, είστε θυμωμένοι με το άλλο άτομο, αυτός ο εκνευρισμός θα πρέπει να μοιραστεί με όρους οποιασδήποτε υποβόσκουσας πληγής ή απογοήτευσης που σας προκάλεσε η συμπεριφορά του. Άλλωστε, το να τους φωνάζετε ή να τους προσβάλλετε παρορμητικά δεν αποτελεί πραγματικά έκφραση του πραγματικού σας εαυτού. Αντιθέτως, το να εκδηλώνετε παρορμητικά τα συναισθήματά σας είναι απλώς άλλος ένας μηχανισμός άμυνας που επινοήθηκε για να συγκαλύψει το να νιώθετε ευάλωτοι μαζί τους.

Χρειάζεται πολύ θάρρος για να αποκαλύψετε στους άλλους ότι θέλετε να αλλάξετε τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδράτε – ίσως, από τη μία πλευρά, να γίνετε λιγότερο φιλάνθρωποι και, από την άλλη, λιγότερο επικριτικοί. Γιατί αν θέλετε οι άλλοι να σας αποδεχτούν όπως, κατά την ουσιαστική σας φύση, είστε πραγματικά, πρέπει να ανταποδώσετε τη χάρη και να τους αποδεχτείτε κι εσείς όπως είναι.

Μόλις τους γίνει σαφές αυτό το παρήγορο μήνυμα και μπορέσουν να είναι πιο αυθόρμητοι και “αληθινοί” γύρω σας, θα εκτιμήσουν τη σχέση σας όσο ίσως επιθυμείτε εσείς τη δική τους.