Με το πέρασμα των ετών, εμφανίζουμε φυσιολογικά στο δέρμα μας νέες αλλοιώσεις, όπως φακίδες, νέους σπίλους ή ελιές, και πανάδες, και το καλοκαίρι είναι συνήθως η εποχή που προσέχουμε αυτά τα σημάδια περισσότερο.  Η πλειοψηφία αυτών των σημαδιών, ειδικότερα αν είμαστε συνεπείς με την χρήση του αντηλιακού, είναι άκακη, ωστόσο ένας τακτικός, και προσεκτικός έλεγχος αυτών, πρωταρχικά στο σπίτι μας και αργότερα σε δερματολόγο, μπορεί να μας προστατεύσει από πολλές μορφές κακοηθών καρκίνων του δέρματος.

Ποια σημάδια μπορεί να παρατηρήσουμε εύκολα και μόνοι μας;

• Φακίδες: Ο γενικός κανόνας είναι πως αν οι φακίδες είναι πολλές, όπως αυτές που εντοπίζονται στο πρόσωπο και στους ώμους ή πλάτη, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα προκαλέσουν κάποιο πρόβλημα. Οι φακίδες που πρέπει να προσέχουμε είναι αυτές που έχουν ακανόνιστα όρια, μεγάλο σχήμα και είναι εκτεθειμένες στον ήλιο. Ειδικότερα αν παρατηρήσουμε αλλαγές στο σχήμα, χρώμα ή μέγεθος πρέπει να συμβουλευτούμε άμεσα τον δερματολόγο μας. Μια μορφή μελανώματος που μπορεί να αναπτυχθεί από τέτοιου τύπου φακίδες είναι το Μελάνωμα επί κακοήθους φακής (Lentigo maligna melanoma-LMM), το οποίο προσβάλλει συχνότερα ηλικιωμένους και σχετίζεται με την γήρανση του δέρματος.
• Ηλιακές κηλίδες: χρωματικές αλλοιώσεις του δέρματος με γκρίζα, καφέ, ή μαύρα επίπεδα στίγματα. Σε αντίθεση με τις φακίδες, οι οποίες γίνονται λιγότερο διακριτές τον χειμώνα και περισσότερο το καλοκαίρι, οι ηλιακές κηλίδες παραμένουν σκουρόχρωμες όλον τον χρόνο. Ο κανόνας για να διακρίνουμε αν είναι επικίνδυνες ή όχι για την υγεία μας, έγκειται πάλι στο γεγονός αν αλλάζουν ή όχι στο χρώμα, μέγεθος και σχήμα. Εμφανίζονται συχνότερα στα σημεία του δέρματος που έχουν εκτεθεί περισσότερο στον ήλιο επί πολλά συνεχόμενα έτη.
• Σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις: είναι ακίνδυνες βλάβες της επιδερμίδας, ελαφρά προεξέχουσες ή εξογκωμένες με τραχιά επιφάνεια. Το σχήμα τους μπορεί να είναι ωοειδές ή στρογγυλό, το μέγεθος και ο αριθμός ποικίλει επίσης, με αποχρώσεις του καφέ, γκρι και μαύρου. Είναι πολύ συχνή δερματική πάθηση και σχετίζεται με την γήρανση. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για τα συγκεκριμένα σημάδια καθότι δεν είναι κακοήθη. Η έκθεση στον ήλιο αλλά και η κληρονομική προδιάθεση, είναι οι κυριότεροι καθοριστικοί παράγοντες εμφάνισής τους.
• Ακτινική Υπερκεράτωση: είναι μικρές κηλίδες στο δέρμα με τραχιά όψη και στην αφή, ξηρά. Είναι μια προκαρκινική κατάσταση του δέρματος η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει σε πλακώδες καρκίνωμα. Οι κηλίδες έχουν κοκκινωπό χρώμα και με τον χρόνο αυξάνουν το μέγεθός τους. Εμφανίζονται στο πρόσωπο, στο στήθος, στην κεφαλή, ειδικά αν δεν υπάρχουν τρίχες, στους βραχίονες και στις ράχες των χεριών.
• Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC) και το Καρκίνωμα Πλακωδών Κυττάρων (SCC) είναι αρκετά κοινοί τύποι καρκίνου του δέρματος, αλλά όσο πιο νωρίς ανιχνευθούν, τόσο πιο αποτελεσματική είναι η αντιμετώπιση τους. Άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, είναι εκείνα με ανοιχτό χρώμα δέρματος, που ζουν σε ηλιόλουστες περιοχές και έχουν ανοιχτόχρωμα μάτια ή μαλλιά.

Τι να προσέξω όταν εξετάζω μόνος-η το δέρμα μου;

Ο γενικός κανόνας σύμφωνα με την Dr. Hensin Tsao, διευθύντρια της κλινικής Melanoma and Pigmented Lesion Center στο  Harvard-affiliated Massachusetts General Hospital, είναι να παρακολουθούμε το νέο σημάδι στο δέρμα μας, χωρίς άγχος, για 2 εβδομάδες έως και 1 μήνα. Αν έχει αλλοιωθεί κατά οποιοδήποτε τρόπο, σε σχήμα, μέγεθος, χρωματισμό, υφή, τότε πρέπει να επισκεφτούμε τον γιατρό μας.

Ένας εύκολος μνημονικός κανόνας που μπορείτε να ακολουθείτε όταν ελέγχετε το δέρμα σας για μελάνωμα, είναι τα ABCDE κριτήρια:

• Assymetry: Ασυμμετρία του σπίλου ή φακίδας, τα μελανώματα τείνουν να έχουν ασύμμετρα σχήματα.
• Border: Τα όρια στο μελάνωμα είναι ακανόνιστα, τείνουν να ‘’σβήνουν’’ στο δέρμα.
• Colour: Το χρώμα μπορεί να ποικίλει ακόμα και στις περιπτώσεις του μελανώματος. Προσέξτε αν το χρώμα αλλάζει, λόγου χάρη, σκουραίνει σε κάποιο σημείο περισσότερο.
• Diameter: Η διάμετρος στο μελάνωμα συνήθως ξεπερνάει τα 6 χιλιοστά.
• Evolving: Παρακολουθείτε την εξέλιξη του σπίλου, αν αλλάζει σε οποιαδήποτε από τα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε, τότε μπορεί να είναι μελάνωμα.