Ο σφιγκτήρας Oddi (SO) είναι μια μυϊκή βαλβίδα που ρυθμίζει τις εκκρίσεις από τη χοληδόχο κύστη και το πάγκρεας στο λεπτό έντερο. Σε περίπτωση που αυτή η βαλβίδα δεν λειτουργεί σωστά, τότε ο ασθενής διαγιγνώσκεται με «Δυσλειτουργία στον σφικτήρα Oddi (SOD)».

Η δυσλειτουργία SOD είναι μια σπάνια κατάσταση υγείας, κατά την οποία ο μυς του σφιγκτήρα σπάει με αποτέλεσμα να παραμένει κλειστός. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία εφεδρικών ενζύμων της χολής και του παγκρέατος στους αντίστοιχους πόρους, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο του ήπατος ή και του παγκρέατος.

Ποιοι υποτύποι SOD υπάρχουν;

• SOD τύπου I: Προκαλεί πόνο, διευρυμένο χοληδόχο πόρο και αυξημένα επίπεδα ηπατικών ή και παγκρεατικών ενζύμων.
• SOD τύπου II: Προκαλεί πόνο και εμφανίζεται είτε με διευρυμένο χοληδόχο πόρο, είτε με αυξημένα επίπεδα ενζύμων. Σε καμία περίπτωση δεν προκαλούνται και τα δύο.
• SOD τύπου III: Προκαλεί πόνο, αλλά δεν ανιχνεύονται ανωμαλίες μέσω υπερήχων ή εξετάσεων αίματος.

Ποιοι παράγοντες οδηγούν σε SOD;

Οι περισσότερες περιπτώσεις SOD συμβαίνουν μετά από αφαίρεση χοληδόχου κύστης ή χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους γαστρικής παράκαμψης. (Πώς θα επιλέξετε την κατάλληλη χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους;)

Το SOD επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες παρά τους άνδρες σε περίπτωση που εμφανιστεί ως αποτέλεσμα αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης. Τονίζεται ωστόσο, ότι η εν λόγω δυσλειτουργία επηρεάζει ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων.

Ποια συμπτώματα προκαλεί το SOD;

Το κύριο σύμπτωμα του SOD είναι ο διακοπτόμενος πόνος στο μέσο προς τα πάνω δεξιά τμήμα της κοιλιάς. Ο πόνος μερικές φορές εξαπλώνεται στον ώμο ή σε όλο το στήθος.

Τα επεισόδια του πόνου, άλλοτε είναι σύντομα και άλλοτε διαρκούν αρκετές ώρες. Μάλιστα, τα επίπεδα του πόνου διαφέρουν από επεισόδιο σε επεισόδιο, αλλά σε γενικές γραμμές είναι ήπια.

Άλλα συμπτώματα που προκαλεί το SOD περιλαμβάνουν:

• Απώλεια όρεξης
• Ναυτία
• Απώλεια βάρους
• Πυρετός
• Έμετος
• Ίκτερος

Πώς γίνεται διάγνωση του SOD;

Υπάρχουν διάφορες διαγνωστικές εξετάσεις για το SOD, τις οποίες θα δούμε πιο κάτω:

• Εξέταση αίματος: Η εξέταση αίματος είναι το πρώτο πράγμα που γίνεται για να αναζητηθούν ένζυμα του ήπατος και του παγκρέατος.
• Απεικόνιση: Ο γιατρός, για να δει το τι ακριβώς συμβαίνει στο χοληδόχο πόρο, το συκώτι και το πάγκρεας, πραγματοποιεί εξετάσεις απεικόνισης, όπως ο υπέρηχος, η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία ή η ακτινογραφία.
• MRCP: Η χολαγγειο-παγκρεατογραφία μαγνητικού συντονισμού χρησιμοποιεί μια χρωστική ουσία και μαγνήτες για να παραχθούν απεικονίσεις του παγκρεατικού πόρου.
• ERCP: Η ενδοσκοπική ανάδρομη χολαγγειο-παγκρεατογραφία χρησιμοποιεί ενδοσκόπιο, βαφή και ακτινογραφίες για να εξεταστεί η χολή και ο παγκρεατικός πόρος. Σημειώνεται ότι το ERCP είναι αρκετά επεμβατικό, οπότε συνιστάται μόνο σε ασθενείς με SOD τύπου Ι ή ΙΙ.

Πώς θεραπεύεται το SOD;

Η θεραπεία του SOD εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Για ήπιες περιπτώσεις, ο γιατρός συνταγογραφεί μυοχαλαρωτικά, αντισπασμωδικά ή άλλους τύπους αναλγητικών φαρμάκων.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο σφιγκτήρας Oddi κόβεται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ERCP, η οποία είναι γνωστή ως σφιγκτηροτομή. Η συγκεκριμένη διαδικασία πραγματοποιείται:

• για την αφαίρεση τυχόν λίθων στους πόρους
• για τη βελτίωση της ικανότητας αποστράγγισης των πόρων

Η σφιγκτηροτομή προσφέρει σημαντική ανακούφιση του πόνου στο 50% περίπου των ασθενών, αλλά ελλοχεύεις σημαντικούς κινδύνους, όπως η γαστρεντερική αιμορραγία που προκύπτει από την κοπή του σφιγκτήρα και η δημιουργία ουλών που οδηγούν τελικά στην επανεμφάνιση των συμπτωμάτων.