Διαχειριστείτε τον πόνο με τη σκέψη σας

Είναι αλήθεια ότι ο πόνος είναι πραγματικός και υπαρκτός, ωστόσο, είναι επίσης αλήθεια ότι είναι εν μέρει «φτιαγμένος» από τον εγκέφαλο και έτσι μπορούμε να ασκήσουμε πάνω του κάποιο έλεγχο.

Μπορεί η εναλλακτική ιατρική να ανακουφίσει τον πόνο;

Η εναλλακτική ιατρική – όπως η μουσικοθεραπεία – μπορεί να ανακουφίσει αποτελεσματικά τον πόνο. Ένα πράγμα που τείνουμε να πιστεύουμε για τον πόνο, είναι ότι προέρχεται πάντα από μια συγκεκριμένη πηγή και ότι ο πόνος αυτός, μεταδίδεται από αυτή την πηγή στον εγκέφαλο μέσω των νευρικών συστημάτων του πόνου. Αυτή ωστόσο η αντίληψη είναι λανθασμένη, υπογραμμίζουν οι ειδικοί, εξηγώντας ότι στην πραγματικότητα, ο πόνος πηγάζει από τον ίδιο τον εγκέφαλο και το μυαλό μας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους επιστήμονες του Πανεπιστήμιου της Καλιφόρνια του Σαν Ντιέγκο, ο πόνος είναι μια άποψη και τον νιώθουμε (λιγότερο ή περισσότερο) εξαιτίας του τρόπου που ο εγκέφαλος μας ερμηνεύει τις πληροφορίες που του μεταδίδουν οι αισθήσεις μας, καθώς δεν υπάρχουν ειδικά νεύρα για την αίσθηση και τη μετάδοση του πόνου.

Όλοι οι άνθρωποι που επιθυμούν να μην αισθάνονται έντονο πόνο, μπορούν απλά να προσπαθήσουν να κατανοήσουν την διαφορά ανάμεσα στον πραγματικό πόνο και την αντίληψη του πόνου. Αν κατανοήσουν ότι ο πόνος θα βιωθεί και στη συνέχεια θα ανακουφιστεί, τότε η ένταση του πόνου θα είναι πολύ λιγότερη. Η δυσφορία από τον πόνο, αρχίζει να επιδεινώνεται όταν οι άνθρωποι πείθουν τον εαυτό τους ότι πονάνε. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όταν δεν διογκώνουμε τον πόνο στο μυαλό μας, τότε αυτός μειώνεται. Για παράδειγμα, όταν πάμε να κάνουμε μια ένεση, δεν νιώθουμε να πονάμε τόσο όταν δεν βλέπουμε τον νοσηλευτή να μας κάνει την ένεση, αλλά πονάμε περισσότερο όταν έχουμε οπτική επαφή. Άρα χρησιμοποιώντας το μυαλό μας, μπορούμε να ασκήσουμε κάποιο έλεγχο πάνω στον πόνο.

Αφού νιώθουμε τον πόνο πώς γίνεται να είναι αποτέλεσμα του εγκεφάλου μας;

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ο πόνος είναι υπαρκτός και πραγματικός, ωστόσο ο πόνος εντείνεται ως αποτέλεσμα των πληροφοριών που δέχεται ο εγκέφαλος μας. Σύμφωνα με τον Δρ. Lorimer Moseley, κλινικό επιστήμονα και ερευνητή σε θέματα πόνου στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας, σε έναν ασθενή που ακούει μια ήρεμη μουσική που τον ταξιδεύει σε ένα εικονικό κήπο, ο πόνος του μπορεί να μειωθεί ακόμη και με μικρότερη δόση παυσίπονων. «Όλος ο πόνος είναι πραγματικός, ανεξάρτητα από το τι τον προκαλεί» σημείωσε ο Δρ. Moseley, διευκρινίζοντας ότι την ίδια στιγμή προκαλείται ή επιδεινώνεται από τον εγκέφαλο μας ως απάντηση στις πληροφορίες που λαμβάνει και επεξεργάζεται.

Επιπρόσθετα, οι ειδικοί εξηγούν ότι ο βαθμός του πόνου δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη της σοβαρότητας ενός τραυματισμού. Μερικές φορές μάλιστα, υπάρχει πόνος χωρίς καμία βλάβη στον ιστό.  Για να γίνει αυτό πιο κατανοητό, ας δώσουμε ένα πραγματικό παράδειγμα, το οποίο περιγράφεται σε μια έκθεση του British Medical Journal του 1995. «Ένας οικοδόμος πήδηξε πάνω σε ένα μεγάλο καρφί, το οποίο διείσδυσε στο πέλμα της μπότας του. Φτάνοντας στο νοσοκομείο με πολύ εντόνους πόνους, οι νοσοκόμοι πριν αφαιρέσουν την μπότα του, του χορήγησαν φαιντανύλη και ηρεμιστικό, για να τον ανακουφίσουν. Αφαιρώντας την μπότα του ωστόσο, διαπίστωσαν ότι το καρφί πέρασε ανάμεσα στα δάκτυλα του ποδιού του, χωρίς να προκαλέσει κανένα τραύμα στο πόδι του». Με βάση αυτό το παράδειγμα, αλλά και ευρήματα πολλών άλλων μελετών, διαπιστώνουμε ότι ο φόβος αυξάνει καταλυτικά το αίσθημα του πόνου. Ουσιαστικά, όταν ο εγκέφαλος ερμηνεύει μια αίσθηση ως οδυνηρή με βάση τα ερεθίσματα που δέχεται σε συνδυασμό με τον φόβο, στέλνει σήμα, πίσω στο σώμα, το οποίο εντείνει το αίσθημα του πόνου. Ο πόνος μοιαζει περισσότερο σαν μια συζήτηση μεταξύ του εγκεφάλου και του σώματος.

Αν ο φόβος χειροτερεύει τον πόνο, υπάρχουν σκέψεις που μπορούν να τον μειώσουν;

1. Ασφάλεια

Ο πόνος μπορεί να μειωθεί όταν αισθανόμαστε ασφαλείς. Μια πρώιμη ένδειξη για αυτή την πεποίθηση προέρχεται από μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA το 1956. Σε αυτήν, οι τραυματίες στρατιώτες του Β Παγκοσμίου Πολέμου, συγκρίθηκαν με άμαχους πολίτες που είχαν παρόμοιους τραυματισμούς. Αν και το 83% των αμάχων ζήτησε ισχυρά παυσίπονα, μόνο το 32% των στρατιωτών ζήτησε κάτι ανάλογο. Μία ερμηνεία για αυτά τα αποτελέσματα, είναι ότι ίσως οι στρατιώτες ένιωθαν μεγαλύτερη ασφάλεια στο πεδίο της μάχης κρατώντας τα όπλα τους, με αποτέλεσμα η σχετική αίσθηση ασφάλειας να μείωσε την αίσθηση του πόνου.

Ένα άλλο παράδειγμα, αφορά ένα ασθενή με πέτρες στους νεφρά, ο οποίος ανέφερε ότι ο πόνος του ήταν οδυνηρός όταν βρισκόταν στο σπίτι, αλλά όταν έφτασε στο νοσοκομείο ο πόνος του άρχισε να υποχωρεί πριν ακόμη του δοθούν παυσίπονα. Αυτό υποδεικνύει ότι ο ασθενής ένιωθε περισσότερη ασφάλεια στο νοσοκομείο, με αποτέλεσμα να νιώθει πόνο σε μικρότερο βαθμό.

2. Αγάπη

Η αγάπη, όπως και η ασφάλεια, μπορεί να ελαφρύνει τον πόνο. Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Pain Medicine, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους σκεπτόμενοι τον σύντροφο τους, νιώθουν λιγότερο πόνο. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι ο πόνος μειώνεται όταν ο ένας κρατά το χέρι του άλλου.

Μπορεί ένας άνθρωπος να μην νιώθει καθόλου πόνο χρησιμοποιώντας τη σκέψη του;

Ο Δρ. Moseley υπογραμμίζει ότι όσο μεγαλώνει κάποιος τον πόνο στο μυαλό του, τόσο πιο ευαίσθητο γίνεται το σύστημα του πόνου στο σώμα του. «Η κατανόηση αυτής της περίπλοκης σχέσης εγκεφάλου και σώματος, είναι το πρώτο βήμα της ανακούφισης του πόνου» τονίζει.

Εξηγεί ωστόσο, ότι η σκέψη δεν είναι μέθοδος θεραπείας, καθώς δεν μπορούμε να ελέγξουμε πλήρως τον πόνο με αυτήν. Ωστόσο, σκεπτόμενοι ότι δεν νιώθουμε πόνο ή έστω ότι ο πόνος μας είναι ελάχιστος, αποτρέπουμε τον εγκέφαλο μας από το να τον επιδεινώσει.

Όλοι οι άνθρωποι νιώθουν πόνο, ακόμη και οι πιο θετικοί και ευτυχισμένοι, ωστόσο, εκείνοι που υποφέρουν από χρόνιους πόνους τείνουν να διακατέχονται από συναισθήματα άγχους και ανασφάλειας, τα οποία, όπως περιγράψαμε και πιο πάνω, επιδεινώνουν τον πόνο. Ως εκ τούτου, η ψυχική υγεία έχει την ίδια βαρύτητα με την σωματική υγεία, γι’ αυτό φροντίστε να μειώσετε το άγχος σας και να σκέφτεστε θετικά.

Με ποιους τρόπους μπορεί να μειωθεί το άγχος;

• Βαθιές αναπνοές
• Ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής
• Βελτίωση κοινωνικής ζωής
• Απομάκρυνση από αγχωτικές καταστάσεις
• Επαγγελματικές συμβουλές γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας